Τετάρτη 31 Ιανουαρίου 2024

Υ π α π α ν τ ή

Εκείνη την προγονική κατάρα και καταδίκη προ Χριστού την είχαμε όλοι κοινή και ίδια, χυμένη σε όλους από ένα προπάτορα, σαν να αναπτυσσόταν από τη ρίζα του γένους και να ήταν συνημμένη με τη φύση. Κανείς δεν μπορούσε να κάνει τίποτε απέναντι σε εκείνη τη κοινή κατάρα. 

Αλλά ήλθε ο Χριστός ελευθερωτής της φύσεως, που μετέβαλε τη κοινή κατάρα σε κοινή ευλογία, αφού ανέλαβε την ένοχη φύση μας από την ακήρατη Παρθένο και την ένωσε στην υπόστασή του, νέα, χωρίς να έχει μετάσχει σε παλαιό σπέρμα, την κατέστησε αθώα και δικαιωμένη, ώστε και οι γεννώμενοι από αυτόν έπειτα κατά το πνεύμα να μένουν όλοι έξω από τη προγονική εκείνη κατάρα και καταδίκη. Μετά τη γέννηση του Σωτήρος από τη Παρθένο Μαρία και την κατά το μωσαϊκό νόμο περιτομή την όγδοη μέρα, λέγει ο ευαγγελιστής Λουκάς, όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες του καθαρισμού αυτών κατά τον νόμο του Μωϋσέως, τον ανέβασαν στα Ιεροσόλυμα για να τον παρουσιάσουν στο Κύριο. Περιτέμνεται κατά το νόμο, ανεβάζεται και προσφέρεται θυσία. 

Βλέπετε ότι ο ποιητής και δεσπότης του νόμου γίνεται καθ' όλα υπήκοος στο νόμο; Καθιστώντας καθ' όλα υπήκοο τη φύση μας στο Πατέρα και θεραπεύοντας τη κατ' αυτή παρακοή μας και μετατρέποντας τη γι' αυτή κατάρα σε ευλογία.Όπως δηλαδή όλη η φύση μας ήταν στον Αδάμ, έτσι και στον Χριστό. Και όπως δια του από τη γη Αδάμ όλοι όσοι ελάβαμε από εκείνο την ύπαρξη στραφήκαμε προς τη γη και ριφθήκαμε, αλλοίμονο, στον 'Αδη, έτσι δια του από τον ουρανό Αδάμ, κατά τον απόστολο, όλοι ανακληθήκαμε στον ουρανό και αξιωθήκαμε την εκεί δόξα και χάρη. Ποιοί όλοι; Όσοι υιοποιήθηκαν κατά το Χριστό δια του Πνεύματος αποδείχθηκαν και δια των έργων πνευματικά τέκνα τούτου. Όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες του καθαρισμού αυτών. Ποιών αυτών; Ο λόγος του νόμου είναι περί των γεννητόρων, που έχουν ανάγκη καθάρσεως. Εδώ που δεν υπάρχουν γεννήτορες, αλλά ήταν μόνο μητέρα και αυτή Παρθένος, που υπάρχει επίσης γέννηση παιδιού συλληφθέντος ασπόρως, οπωσδήποτε δεν υπήρχε ανάγκη καθαρισμού, αλλά ήταν έργο υπακοής και τούτο, που επανέφερε τη παρακούσασα φύση. 

Όταν συμπληρώθηκαν οι ημέρες του καθαρισμού των, τον ανέβασαν για να τον παρουσιάσουν στο Κύριο, να τον αφιερώσουν, να καταστήσουν φανερό ότι είναι πρωτότοκος, σύμφωνα με το νόμο, κάθε αρσενικό παιδί που διανοίγει τη μήτρα, θα αποκληθεί αφιερωμένο στο Κύριο. Στη συνέχεια τον ανέβασαν για να δώσουν θυσία, ένα ζεύγος τρυγονιών ή δύο νεοσσούς περιστεριών. Το ζεύγος των τρυγονιών δηλώνει τη σωφροσύνη των γονέων οι δε νεοσσοί των περιστεριών, σαν άπειροι γάμου, προεδήλωναν σαφώς τη Παρθένο και τον γεννηθέντα από τη Παρθένο αυτή που είναι έως το τέλος Παρθένος. 

Ο δίκαιος και ευλαβής Συμεών και προεμπνευσμένος από άγιο Πνεύμα, ήλθε στο ναό κινημένος και τώρα από αυτό, προϋπάντησε και ασπάσθηκε τούτο το ουράνιο και επίγειο βρέφος, προφέροντας σε αυτό ως Θεό τον ύμνο και την ικεσία, παρακαλώντας να απαλλαγεί ειρηνικά από το σώμα και διακηρύσσοντας σε όλους ότι αυτό είναι το σωτήριο φως, ισχυριζόμενος δε ότι τούτο έχει τεθεί σε πτώση των απιστούντων και σε ανάσταση των πιστευόντων σε αυτό. Έπειτα συνομίλησε με τη Παρθένο και Μητέρα του βρέφους, δεικνύοντας την οδύνη που θα αισθανόταν για τον μελλοντικό σταυρό του παιδιού. 

Η δε προφήτις 'Αννα, χήρα ογδόντα τεσσάρων ετών, με νηστείες και δεήσεις και χωρίς να απομακρύνεται από το ναό, καταληφθείσα από θείο Πνεύμα, ευχαρίστησε το Θεό και ευαγγελίσθηκε ότι θα έλθει η λύτρωση σε όσους την προσδέχονται, δεικνύοντας ότι αυτή είναι το βρέφος αυτό.

ΠΑΤΕΡΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ο ΠΑΛΑΜΑΣ Τ. 9 ΟΜΙΛΙΑ Ε'.

Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2024

Ως εξουσία που δεν ελέγχεται...

«Ένοιωσα ντροπή για τους άλλους, που χωρίς να είναι καλλίτεροι από πολλούς, αλλά ενώ, ακόμη, το χειρότερο, είναι πολλοί χειρότεροι, μπήκαν στην ιερωσύνη, όπως λέγεται, χωρίς να πλύνουν τα χέρια τους, και με αμύητες ψυχές στα αγιώτερα. Και προτού γίνουν άξιοι να πλησιάσουν τα μυστήρια, φροντίζουν να καταλάβουν το άγιο Βήμα και συνθλίβονται γύρω από την αγία Τράπεζα, όχι επειδή τάχα θεωρούν το αξίωμα της ιερωσύνης υπόδειγμα αρετής και υπεύθυνο λειτούργημα, αλλά επειδή το κρίνουν ως βιοποριστικό επάγγελμα και ως εξουσία που δεν ελέγχεται (αρχήν ανεξέταστον)…

Διότι σε καμμία άλλη εποχή δεν έγιναν τόσα μεγάλα αίσχη και αμαρτήματα από ανθρώπους που αναδείχτηκαν κάποτε και πέθαναν, όσα γίνονται τώρα από τους χριστιανούς...» (PG. 35,416Β-417Α).

άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος

Σάββατο 27 Ιανουαρίου 2024

Ο πειρασμός των ειδώλων

Σήμερα σκεφτόμουν όλα αυτά: το χαμηλό επίπεδο της εκκλησιαστικής ζωής, τον φανατισμό, την έλλειψη ανεκτικότητας, την υποδούλωση τόσων ανθρώπων.

Ένας "Νέος Μεσαίωνας μας εγκλωβίζει στην αίσθηση μιας νεοβαρβαρικής εποχής. Πολλοί εκκλησιαστικοί άνδρες προτιμούν, και το ακόμη χειρότερο αγαπούν τον Θεράποντα (Ο Θεράπων είναι ο πνευματικός αντίπαλος του γέροντα Ζωσιμά, στο μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκυ Αδελφοί Καραμαζώφ. Είναι ένας αγράμματος, άκαμπτος, δαιμονισμένος ασκητής που καταδικάζει την πνευματική διδασκαλία του Ζωσιμά για την ταπεινή αγάπη και χαρά). Είναι εύκολο να τον αγαπήσει κανείς επειδή σ΄ αυτόν όλα είναι σαφή. Ιδιαίτερα "σαφές" είναι το πως όλα όσα είναι ανώτερα, πιο περίπλοκα, όσα κατανοούνται πιο δύσκολα, όλα αυτά είναι ένας πειρασμός που πρέπει να διαλυθεί. Θα έπρεπε να είχαμε καταλάβει εδώ και πολύ καιρό πως, υπάρχει σε αυτόν τον κόσμο, θρησκεία δίχως Θεό, θρησκεία ως κέντρο όλων των ειδώλων που κατέχουν τον πεπτωκότα άνθρωπο, θρησκεία που αποτελεί τη δικαίωση αυτών των ειδώλων. Εξ ου και το αιώνιο ερώτημα: Τί πρέπει να γίνει;

Όταν κάποιος παραμένει στο σύστημα, τότε το αποδέχεται, μολονότι ακούσια, μαζί με τις μεθόδους του. Αν κάποιος το εγκαταλείψει - έχοντας το ρόλο του προφήτη ή του κατήγορου - τότε γλυστρά στην αλλαζονεία και στην υπερηφάνεια.

Αισθάνομαι συνέχεια βασανισμένος και διχασμένος.

π. Αλέξανδρος Σμέμαν,

Ημερολόγιο.

Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2024

Με τέχνη...

Εικόνα με τον Άγιο Γρηγόριο Θεολόγο. Αρχές 17ου αι.

Το έργο φέρει την υπογραφή τού Κρητικού ζωγράφου Ιωάννη Λαμπάρδου (1627-1639).
 

Σάββατο 20 Ιανουαρίου 2024

Άγγελμα Πανηγύρεως

Γνωρίζουμε στα μέλη της αγίας Εκκλησίας μας, ότι την ερχόμενη Πέμπτη 25 Ιανουαρίου, μνήμη του εν αγίοις Πατρός ημών Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως του Θεολόγου, πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου «εις Κοπάνους» πόλεως Ιωαννίνων, στον οποίο φυλάσσεται το δεξί χέρι του Αγίου Γρηγορίου, σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα:

Τετάρτη 24 Ιανουαρίου:

17.00 μ.μ.: Μέγας Εσπερινός, με Αρτοκλασία.

Πέμπτη 25 Ιανουαρίου:

07.30 π.μ.: Εόρτιος Όρθρος - Πανηγυρική Θεία Λειτουργία.

Κυριακή 14 Ιανουαρίου 2024

Μπροστά στον Θεό να μοιραζόμαστε μια έκπληξη...

Κι όταν δεν μπορούμε να προσευχηθούμε, υπάρχει αυτή η δυνατότητα να προσφέρουμε την ανικανότητά μας: Δεν μπορώ να προσευχηθώ και σου προσφέρω την αδυναμία μου. Εσύ είσαι η προσευχή μου...

Αν πράγματι δεν μπορούμε να  προσευχηθούμε  -κι αυτή είναι μια κατάσταση που συμβαίνει, μπορούμε πάντα να του αναθέτουμε αυτή την ανικανότητα, κι αυτό είναι επίσης αδιάκοπη προσευχή.

Μπροστά στον Θεό να μοιραζόμαστε μια έκπληξη, ένα θαυμασμό, μια ανησυχία, μια αγωνία ή έναν πόνο μας που δίνει κάθε φορά το αίσθημα ότι δεν είμαστε χαμένοι, και ότι στο βάθος των πραγμάτων δεν είναι το τίποτα, αλλά η αγάπη. Και,τέλος, να προσεύχεσαι αδιάκοπα είναι αυτό: να ζεις μ' αυτή την εσωτερική πεποίθηση πως στο βάθος των πραγμάτων δεν υπάρχει το τίποτα, αλλά η αγάπη...

Ολιβιέ Κλεμάν

Σάββατο 13 Ιανουαρίου 2024

Κύριε...

«Κύριε, όλα από σένα ξεκινούν. Κι όλα σε σένα θα ‘ρθουν να τελειώσουν. Κι η άνοιξη δεν είναι παρά η νοσταλγία σου για κείνες τις λίγες ώρες που έζησες στη γη».

Τάσος Λειβαδίτης

Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος

 

Παρασκευή 5 Ιανουαρίου 2024

Η Εκκλησία μιλάει για αγιασμό των υδάτων...

Ποιος μπορεί να ξεχάσει ότι η Εκκλησία μιλάει για αγιασμό των υδάτων, των καρπών της γης, κάθε υλικού στοιχείου, ακόμη και των καραβιών, που βρίσκονται μέσα στο νερό, και όχι μόνον του ανθρώπου; Ανήμερα των Φώτων φωτίζεται ο κόσμος ολάκερος, η κτίση όλη πανηγυρίζει και ευφραίνεται τη φανέρωση του Θεού των όλων και Κύριου. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης λέγει ότι «ο Χριστός βαπτισθείς όχι μόνον ηγίασε τον Ιορδάνην ποταμόν, αλλά και όλην την φύσιν των υδάτων» και παραπέμπει για του λόγου το αληθές στον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος αναφερόμενος στο μεγάλο γεγονός σημειώνει:

«Αύτη εστίν η ημέρα, καθ’ ην ο Χριστός εβαπτίσατο και την των υδάτων ηγίασε φύσιν. Δια τοι τούτο και εν μεσονυκτίω κατά την εορτήν ταύτην πάντες υδρεύονται και οίκαδε τα νάματα αποτίθενται και εις ενιαυτόν ολόκληρον φυλάττουσιν, άτε δη σήμερον αγιασθέντων των υδάτων. Και το σημείον γίνεται εναργές, ου διαφθειρομένης της των υδάτων εκείνων φύσεως τω μήκει του χρόνου, αλλ’ εις ενιαυτόν ολόκληρον και δύο και τρία πολλάκις έτη του σήμερον αντληθέντος ύδατος ακεραίου και νεαρού μένοντος και μετά τοσούτον χρόνον τοις άρτι των πηγών εξαρπασθείσιν ύδασιν αμιλλωμένου». Ο λόγος, επομένως, της Εκκλησίας δεν γίνεται για μείωση της φύσεως μέσα από την αφαίρεση-αφαίμαξη των φυσικών της ιδιοτήτων, αλλά για αγιασμό της, δηλαδή εξομάλυνση της ανωμαλίας της, που την προστατεύει από τη διαφθορά και της χαρίζει εδώ και τώρα, εντός του λειτουργικού χωροχρόνου –σήμερον-, την εσχατολογική της ακεραιότητα.

Προς επίρρωση των παραπάνω, αρκεί η υπόμνηση άκρως αγαπητών ακολουθιών και Ευχών της Ορθόδοξης Εκκλησίας, που συμπεριλαμβάνονται στο Ευχολόγιον και στο Αγιασματάριον, πέρα από την ακολουθία του μεγάλου αγιασμού, και τελούνται με σκοπό τον αγιασμό των οικιών, των σκευών και των αγρών των πιστών, αλλά και κάθε υλικής πραγματικότητας, που δημιούργησε ο Θεός.

Το μέγεθος, το ρίζωμα που είχε αυτή η λειτουργική πρακτική στη συνείδηση των μελών του εκκλησιαστικού σώματος μπορεί να φανερώσει η θύμηση των τεκταινομένων στο διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη Φώτα-ολόφωτα, όπου ο Κωνσταντής Πλαντάρης, νεόγαμος με την ετοιμόγεννη Μαχώ Πλαντάρη, κινδύνεψε να πνιγεί, όταν βρέθηκε με τη βάρκα του, λίγες ημέρες πριν από τα Φώτα, «ανάμεσα εις βουνά κυμάτων, έκαστον των οποίων ήρκει δια να ανατρέψη πολλά και δυνατά σκάφη και να μη αποκάμη, και εις αβύσσους, εκάστη των οποίων θα ήτο ικανή να καταπίη εκατόν καράβια και να μη χορτάση». Την αιτία γι’ αυτά τα πάθια του Πλαντάρη ο Παπαδιαμάντης αποδίδει δια στόματος Πλανταρούς, της μητέρας του Κωνσταντή, στη βιασύνη του γιου της να ρίξει τη βάρκα του στη θάλασσα πριν φτάσουν τα Φώτα και πέσει ο Σταυρός στο γιαλό, πριν τον αγιασμό, δηλαδή, των υδάτων. Τούτη την εικόνα διαζωγραφεί με εξαιρετική φιλοκαλία, με μοναδική μαστοριά ο σκιαθίτης:

«Η Πλανταρού» σημειώνει «ήρχισε τότε να μέμφεται πικρώς τον υιόν της, δια την τόλμην και την αποκοτιά του. Τί ήθελε, τί γύρευε, τέτοιες μέρες, να κάμη ταξίδι; Δεν άκουε, ο βαρυκέφαλος, τη μάννα του, τί του έλεγε. Ακόμη τα Φώτα δεν είχαν έλθει. Ο Σταυρός δεν είχε πέσει στο γιαλό. Τον αβάσταχτο είχε; Δεν εκαρτερούσε ο απόκοτος δύο τρεις ημέρες, να φωτισθούν τα νερά, ν’ αγιασθούν οι βρύσες και τα ποτάμια, να φύγουν τα σκαλικαντζούρια; Καλά να πάθη, γιατί δεν την άκουσε».

Χρυσόστομος Σταμούλης,

Κάλλος το Άγιον. Προλεγόμενα στη φιλοκαλη αισθητικη της Ορθοδοξίας, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα 2004, σ. 238-239.

Φωτογραφία: Αγιασμός των υδάτων στην Άφυτο Χαλκιδικής.

Η εορτή των Θεοφανίων σηματοδοτεί...

Το Άγιο Δωδεκαήμερο ολοκληρώνεται με την εορτή των Θεοφανίων, η οποία αποτελεί για τον λαό μας μία εξαιρετική ευκαιρία να κρατήσει ζώσα στην καρδιά και την ψυχή του την παράδοση της πίστης μας. Έθιμα όπως ο καθαγιασμός των υδάτων, όπου υπάρχει θάλασσα ή ποτάμι ή λίμνη ή, ακόμη και, συντριβάνι ή δεξαμενή, το να παίρνουμε αγιασμό στο σπίτι και να ραντίζουμε τα δωμάτια, όπως επίσης και τα κτήματα και τους χώρους εργασίας, ακόμη και τα ζωντανά που συνυπάρχουν με τον άνθρωπο, το ότι οι ιερείς περιέχονται τα σπίτια και φωτίζουν, τα παιδιά που λένε τα κάλαντα την παραμονή της εορτής, γεννούν ένα κλίμα που ομορφαίνει αληθινά τη ζωή μας.

Η γιορτή όμως έχει και ένα βαθύ πνευματικό περιεχόμενο, στο οποίο αξίζει να στεκόμαστε, ώστε να βλέπουμε, να μαθαίνουμε, να χαιρόμαστε, να δοξολογούμε τον Θεό που επέτρεψε να γευόμαστε πλούσια τη χάρη Του, διά της επιφανείας του Κυρίου μας Ιησού Χριστού. Οι Πατέρες της Εκκλησίας εκφώνησαν σπουδαίους λόγους, που αποκαλύπτουν διά του φωτισμού του Αγίου Πνεύματος, κάποια «γιατί;» που έγιναν σ’ αυτή την εορτή, που αποτελεί συνέχεια του μυστηρίου της Ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού...

Η εορτή των Θεοφανίων σηματοδοτεί την ανακαίνιση της φύσης μας. Πλέον στο πρόσωπο του Υιού διαφαίνεται η έννοια-κλειδί: η υπακοή στο θέλημα του Θεού, που επειδή είναι δικαιοσύνη, δηλαδή αγάπη, σώζει όχι μόνο την φύση μας γενικά, αλλά και το πρόσωπό μας ξεχωριστά, τον καθέναν μας. Γι’ αυτό και η χαρά μας είναι μεγάλη αυτή την ημέρα. Ας τη ζήσουμε και στην Εκκλησία και στην παράδοση του λαού μας!

Χρόνια πολλά κι ευλογημένα!

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός