Ανακοίνωση

Tην ερχόμενη Κυριακή του Θωμά («Αντίπασχα»), 26 Απριλίου, πανηγυρίζει ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους»), σύμφωνα με το ακόλουθο πρόγραμμα:
Σάββατο 25 Απριλίου:
Ώρα 19.00 μ. μ.: Μέγας Εσπερινός, με Αρτοκλασία.

Κυριακή 26 Απριλίου:
Ώρα 07.00 π. μ.:Όρθρος - Πανηγυρική Θεία Λειτουργία.
Ώρα 19.00 μ. μ.: Ιερά Παράκληση στον Απόστολο Θωμά.

Γεωργίου του Τροπαιοφόρου

Λίγοι Άγιοι της Εκκλησίας είναι τόσο δημοφιλείς σαν τον Άγιο Γεώργιο. Σε Ανατολή και Δύση ο τροπαιοφόρος του Χριστού τιμάται και γιορτάζεται, ως των αιχμαλώτων ελευθερωτής και των πτωχών υπερασπιστής, ασθενούντων ιατρός, βασιλέων υπέρμαχος. Σε κάθε πόλη και χωριό υπάρχουν εκκλησίες αφιερωμένες στ' όνομά του, οι στρατιωτικές σημαίες έχουν την εικόνα του και μεγάλοι βασιλικοί οίκοι τον τιμούν για προστάτη τους. Είναι ο νέος, ο ωραίος στο σώμα και την ψυχή, ο γενναίος στρατιώτης και αθλητής, που δίνει τα πάντα για το ευγενέστερο ιδανικό, για την πίστη. Στους νέους αρμόζει να αγωνίζονται και να δίνωνται για τα ιδανικά τους· κι ο Γεώργιος, σαν γενναίος αθλητής, που δέρεται να νικά, θυσιάζεται και πέφτει, μα την ίδια ώρα ο θάνατός του είναι γέννηση, και νίκη της ζωής εναντίον του θανάτου. Η ημέρα του θανάτου των αγίων Μαρτύρων είναι η γενέθλιος ημέρα των.

ΑΛΗΘΩΣ ΑΝΕΣΤΗ

«Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει και αλλήλους περιπτυξώμεθα. Είπωμεν αδελφοί και τοις μισούσιν ημάς, συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει. Και ούτω βοήσωμεν. Χριστός ανέστη εκ νεκρών, θανάτω θάνατον πατήσας και τους εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος».

π. Αλέξανδρου Σμέμαν, «Μικρό οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδος»

«Αυτό είναι το ευλογημένο Σάββατο»
Θα πρέπει να ζήσουμε όλη τούτη τη μακριά ημέρα πριν να φτάσουμε στο τέλος της, στα μεσάνυχτα, για ν’ ακούσουμε το: «Χριστός ανέστη!», πριν μπούμε για τα καλά στη γιορτή της Ανάστασης του Κυρίου. Γι’ αυτό σε τούτη την ορθρινή ακολουθία το τρίτο ανάγνωσμα που την συμπληρώνει είναι από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου (κεφ. 27, 62-66) και μας μιλάει, ακόμα μια φορά, για τον Τάφο του Κυρίου και το σφράγισμά του: «οι δε πορευθέντες ησφαλίσαντο τον τάφον σφραγίσαντες τον λίθον μετά της κουστωδίας».
Έτσι τελειώνει ο Όρθρος του Μεγάλου Σαββάτου που διαβάζεται τη Μεγάλη Παρασκευή το βράδυ. Και ακριβώς εδώ, μ’ αυτό το τέλος, γίνεται εντονότερο το εσχατολογικό νόημα αυτής της «ενδιάμεσης ημέρας», του «Ευλογημένου Σαββάτου». Ο Ιησούς Χριστός «ανέστη εκ νεκρών». Την Ανάστασή Του θα τη γιορτάσουμε μεγαλόπρεπα την ημέρα του Πάσχα, την Κυριακή. Αυτή η γιορτή εξαίρει ένα μοναδικό γεγονός του παρελθόντος και συμμετέχει σ’ ένα μυστήριο του μέλλοντος. Ζούμε ήδη τη δική Του Ανάσταση, όχι, όμως, ακόμα τη δική μας…
Αυτή η ζωή ανάμεσα στην Ανάσταση του Χριστού και στην ημέρα της κοινής ανάστασης δεν είναι ακριβέστατα η ζωή κατά το Μεγάλο Σάββατο; Δεν είναι η προσδοκία, το θεμελιώδες και ουσιαστικό μέρος της χριστιανικής ζωής και εμπειρίας μας; Όλοι μας περιμένουμε... Περιμένουμε με αγάπη, ελπίδα και πίστη. Και αυτή η αναμονή, η προσδοκία για τον ερχομό της ανάστασης και της ζωής του «κόσμου τούτου», της ζωής που «κέκρυπται συν τω Χριστώ» (Κολ. 3, 3-4), αυτή η αυξανόμενη προσδοκία «εν αγάπη και βεβαιότητι», είναι το δικό μας Μεγάλο Σάββατο…
Κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο, μετά από την πρωινή ακολουθία και τη Θεία Λειτουργία, περιμένουμε τη νύχτα της Ανάστασης και το πλήρωμα της Πασχαλινής ευφροσύνης. Ξέρουμε ότι ώρα με την ώρα έρχεται αυτή η νύχτα και όμως πόσο αργό μας φαίνεται αυτό το πλησίασμα, πόσο μακριά και ατέλειωτη είναι τούτη η ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου! Αλλ’ όμως αυτή η σιγή, η θαυμαστή ησυχία του Μεγάλου Σαββάτου, δεν είναι το καλύτερο σύμβολο της ζωής μας σ’ αυτό τον κόσμο; Δεν είναι η ζωή μας εδώ στη γη μια συνεχής αναμονή; Δεν βρισκόμαστε πάντοτε στην «ενδιάμεση ημέρα» περιμένοντας το Πάσχα του Κυρίου, προετοιμάζοντας τον εαυτό μας για την ανέσπερη ημέρα της Βασιλείας Του;

Εκδόσεις «Ακρίτας», σειρά: «Μικρά Εορταστικά». Μετάφραση από τα αγγλικά: Ελένη Γκανούρη.

Πασχαλινό μήνυμα Αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου

Αγαπητά μου παιδιά, Χριστός Ανέστη! Με το χαρμόσυνο αυτό μήνυμα της ζωής και της ελπίδος χαιρετίζει αιώνες τώρα η Εκκλησία τους πιστούς της.
Ο σαρκωμένος Λόγος, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας Τριάδος, ο Ιησούς Χριστός νίκησε τον θάνατο, χαρίζοντας νέες προοπτικές, δίδοντας νόημα και πνοή στα οράματά μας, υπενθυμίζοντας την υπεροχή του φωτός έναντι του σκότους.
Μέσα σ' αυτό το σκοτάδι, η αμαυρωμένη από την αμαρτία εικόνα εκάστου ανθρώπου αλλοιώνεται και ταυτίζεται με την απώλεια και το μίσος. Αυτή την εικόνα έρχεται και μεταμορφώνει ο Αναστημένος Χριστός.
Μεταμορφώνει όλους μας και τον καθένα χωριστά. Μας προσκαλεί να υπερβούμε τα τείχη του εγωισμού και της προσωπικής αυταρέσκειας, δείχνοντάς μας το φωτεινό μονοπάτι του εμείς και όχι του εγώ.
Μέσα σ' αυτό το φως το άτομο συναντά την προσωπική του έκφραση, που δεν είναι άλλη από την συνάντηση του Θεού με την προσφορά μας στο πρόσωπο κάθε άλλου, κάθε ξένου, ανεξαρτήτως γλώσσας, χρώματος, θρησκείας και πολιτισμού.
Η πατρίδα μας βιώνει σήμερα αυτή την πρόκληση. Καλείται να αποδείξει την μακραίωνη ιστορία της, τόσο στην κοινωνική ανάπτυξη, όσο και στην οικογενειακή και προσωπική.
Τα σύννεφα της επερχόμενης οικονομικής κρίσης μπορεί να σκεπάζουν τις προοπτικές και το μέλλον πολλών αδελφών μας, βαθύτερη κρίση, όμως, ζούμε, όταν συνεχίζουμε την προκλητικά αδιάφορη στάση μας προς τον άλλο.
Αναρωτηθήκαμε αν ο αναστάσιμος αυτός χαιρετισμός «ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ» σημαίνει ανάσταση και για τον διπλανό μας; Εκεί, αδελφοί μου, ας δείξουμε την μεγαλοψυχία μας.
Εκεί ας δείξουμε τη διαχρονικότητα του ελληνικού πνεύματος. Εκεί ας δείξουμε την ουσιαστική πίστη μας στον Θεό και όχι την επιδερμική μας προσέγγιση σ' ένα όμορφο έθιμο.
Με αυτές τις απλές σκέψεις σας εύχομαι ολόψυχα να συναντήσετε τον αναστημένο Χριστό στο πρόσωπο του άλλου.

Χριστός Ανέστη!
Χρόνια Πολλά!
Ο ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ

Πασχαλινό μήνυμα Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου

+ Β Α Ρ Θ Ο Λ Ο Μ Α Ι Ο Σ ΕΛΕΩ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ - ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
ΠΑΝΤΙ ΤΩ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ, ΕΙΡΗΝΗΝ ΚΑΙ ΕΛΕΟΣ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝΔΟΞΩΣ ΑΝΑΣΤΑΝΤΟΣ ΣΩΤΗΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΥ

Αδελφοί και τέκνα εν Κυρίω προσφιλή και επιπόθητα,
ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Σκυθρωπή είχεν ακούσει κάποιαν ημέραν του ΙΘ’ αιώνος η ανθρωπότης από το στόμα του τραγικού φιλοσόφου ότι: «ο Θεός είναι νεκρός! Τον σκοτώσαμε... Εμείς όλοι είμαστε οι φονιάδες του... ο Θεός θα μείνη νεκρός! Τι άλλο είναι οι εκκλησίες παρά οι τάφοι και τα μνήματα του Θεού;»[1]

Και επίσης, ολίγας δεκαετίας αργότερον, από το στόμα ενός νεωτέρου ομολόγου του, ότι: «Ο Θεός απέθανε! Σας αναγγέλλω, κύριοι, τον θάνατον του Θεού!»[2]

Αι διακηρύξεις αυταί των αθέων φιλοσόφων ετάραξαν τας συνειδήσεις των ανθρώπων. Σύγχυσις πολλή επηκολούθησεν εις τον χώρον του πνεύματος και της λογοτεχνίας, της τέχνης και της ιδίας κάποτε της Θεολογίας, όπου, εις την Δύσιν κυρίως, ήρχισε να γίνεται λόγος ακόμη και περί «Θεολογίας του θανάτου του Θεού».

Η Εκκλησία βεβαίως δεν είχε ποτέ και δεν έχει καμμίαν αμφιβολίαν ότι ο Θεός απέθανε. Τούτο έγινε το 33 μ.Χ. επάνω εις τον λόφον Γολγοθά της Ιερουσαλήμ, επί Ποντίου Πιλάτου του Ρωμαίου Ηγεμόνος της Ιουδαίας. Αφού έπαθεν ανήκουστα Πάθη, εσταυρώθη ωσάν κακούργος και, περί ώραν ενάτην της Παρασκευής, είπε «Τετέλεσται!» και παρέδωκε το πνεύμα! Αυτό είναι μία αναντίρρητος ιστορική πραγματικότης.

Ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, ο αληθινός Θεός, απέθανεν «υπέρ πάντων» των ανθρώπων![3] Αφού ανέλαβεν όλα τα ιδικά μας: σώμα, ψυχήν, θέλησιν, ενέργειαν, κόπον, αγωνίαν, πόνον, λύπην, παράπονον, χαράν, τα πάντα, παρεκτός αμαρτίας, ανέλαβε, τέλος, και το μεγαλύτερον ζήτημά μας, τον θάνατον, και μάλιστα εις την πιο βασανιστικήν και ταπεινωτικήν εκδοχήν του, δηλ. τον Σταυρόν. Μέχρις εδώ συμφωνούμεν με τους φιλοσόφους.

Θα δεχθούμε ακόμη και το ότι αι εκκλησίαι, οι ναοί, είναι «οι τάφοι», «τα μνήματα» του Θεού! Όμως!... Εμείς γνωρίζομε, ζούμε και προσκυνούμε τον θανόντα Θεόν, ως «νεκρόν ζωαρχικότατον»! Ολίγον μετά την φοβεράν Παρασκευήν, εις την πρωϊνήν αμφιλύκην της «Μιας των Σαββάτων», της Κυριακής, συνέβη αυτό, δια το οποίον έγινεν όλη η δια σαρκός και πάθους και Σταυρού και καθόδου εις τον άδην οικονομία του Θεού:

Η Ανάστασις!... Και αυτό, η Ανάστασις, είναι μία εξ ίσου αναντίρρητος ιστορική πραγματικότης!.. Και η πραγματικότης αυτή έχει αμέσους και σωτηρίους επιπτώσεις εις όλους μας. Ανέστη ο Υιός του Θεού, ο Οποίος είναι συνάμα και Υιός του Ανθρώπου! Ανέστη ο Θεός με όλον το πρόσλημμα της ανθρωπότητος: το Σώμα που έλαβεν από τα άχραντα αίματα της Υπεραγίας Θεοτόκου και την αγίαν Ψυχήν Του. Ανέστη εκ νεκρών, «παγγενή τον Αδάμ αναστήσας ως φιλάνθρωπος»!...

Ο Τάφος του Ιησού, το «καινόν μνημείον» του Ιωσήφ, είναι πλέον δια παντός κενός! Αντί δια μνημείον νεκρικόν, είναι μνημείον νίκης κατά του θανάτου, είναι πηγή ζωής! Ο νοητός Ήλιος της Δικαιοσύνης ανέτειλεν «εκ του τάφου ωραίος», χαρίζοντας φως ανέσπερον, ειρήνην, χαράν, αγαλλίασιν, ζωήν αιώνιον! Ναι, οι ναοί είναι οι «τάφοι» του Θεού! Αλλά Τάφοι κενοί, ολοφώτεινοι, γεμάτοι από «οσμήν ζωής»,[4] από εαρινόν μύρον πασχάλιον, ωραίοι, ερατεινοί, καταστόλιστοι με μυρσίνες δοξαστικές και με άνθη χειροπιαστής ελπίδος, τάφοι ζωοδόχοι και ζωοπάροχοι!

Ο θάνατος του Θεού ανέστρεψε τας δυνάμεις του άδου, ο θάνατος ευτελίστηκε πλέον εις απλούν επεισόδιον που εισάγει τον άνθρωπον από τον βίον εις την Ζωήν. Αι εκκλησίαι, οι «τάφοι» του Θεού, είναι αι διάπλατοι θύραι της αγάπης του Θεού, οι ορθάνοιχτες είσοδοι του Νυμφώνος του Υιού Του, που «ως Νυμφίος προήλθεν εκ του Μνήματος» και οι πιστοί εισερχόμενοι, «θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, άδου την καθαίρεσιν, άλλης βιοτής, της αιωνίου, απαρχήν· και σκιρτώντες υμνούμεν τον αίτιον, τον μόνον Ευλογητόν των πατέρων, Θεόν και υπερένδοξον»![5]

Ευτυχώς, λοιπόν, που απέθανεν ο Θεός, και ο θάνατός Του έγινε ζωή και ανάστασις ιδική μας! Ευτυχώς που υπάρχουν τόσα «μνήματά» Του εις τον κόσμον, τόσοι άγιοι ναοί, όπου ημπορεί να εισέλθη ελεύθερα ο πονεμένος, ο κουρασμένος και απαρηγόρητος άνθρωπος, να αποθέση το φορτίον του πόνου του, της αγωνίας του, του φόβου και της ανασφαλείας του, να «ξεφορτωθή» τον θάνατόν του!

Ευτυχώς που υπάρχουν αι εκκλησίαι του Εσταυρωμένου, Αποθανόντος, Αναστάντος και αιωνίως Ζώντος Χριστού, όπου ο απελπισμένος άνθρωπος των ημερών μας, ο καταπροδωμένος από όλα τα είδωλα, όλους τους «χαμοθεούς» που έκλεψαν την καρδιά του, την οικονομίαν δηλαδή, την ιδεολογίαν, την φιλοσοφίαν, την μεταφυσικήν και όλας τας υπολοίπους «κενάς απάτας»[6] του παρόντος αιώνος «του απατεώνος»,[7]ευρίσκει καταφύγιον και παραμυθίαν και σωτηρίαν.

Από το Οικουμενικόν Πατριαρχείον, την Μητέρα Εκκλησίαν που βιώνει εις το πλήρωμά τους το Πάθος, τον Πόνον, τον Σταυρόν και τον Θάνατον, αλλά εξ ίσου και την Ανάστασιν του Θεανθρώπου, απευθύνομεν προς όλα τα τέκνα της Εκκλησίας εγκάρδιον πασχάλιον χαιρετισμόν και ευλογίαν, μαζί με ασπασμόν αγάπης Ιησού Χριστού του εκ νεκρών Αναστάντος και αιωνίως Ζώντος και ζωοποιούντος τον άνθρωπον.

Εις Αυτόν η δόξα, το κράτος, η τιμή και η προσκύνησις, συν τω Πατρί και τω Αγίω Πνεύματι, εις τους αιώνας. Αμήν!

Άγιον Πασχα 2009

+ Ο Κωνσταντινουπόλεως
διάπυρος προς Χριστόν Αναστάντα ευχέτης πάντων υμών


[1] Φρειδερίκος Νίτσε.
[2] Ζαν Πωλ Σάρτρ.
[3] Β Κορ. 5: 14.
[4] Β Κορ. 2: 16.
[5] Τροπάριον ζ ωδής Κανόνος του Πάσχα.
[6] Πρβλ. Κολ. 2: 8.
[7] Ακάθιστος Ύμνος.

Το Θείον Πάθος

«Το Θείον Πάθος δεν είναι τραγωδία. Δεν είναι η αδιέξοδος της αμαρτίας. Είναι η διέξοδός της. Το πάθος εδώ δεν επιβάλλεται έξωθεν, αλλ’ έσωθεν, εκ της αγάπης. Είναι εκούσιον… Εδώ είναι ο Θεός πάσχων ως άνθρωπος, αντί του ανθρώπου. Είναι ο αναμάρτητος, ο αίρων την αμαρτίαν του κόσμου. Είναι η αγάπη, που εκουσίως εμπλέκεται εις την ανθρωπίνην τραγωδίαν, εν παραδόξω ευθύνη αμαρτωλότητος, και με το πάθος και την θυσίαν λύει τα άλλως άλυτα…».

Μητροπολίτου γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος

π. Αλέξανδρου Σμέμαν, «Μικρό οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδος»

Μεγάλη Πέμπτη
(Ο Μυστικός Δείπνος)
Δύο βασικά γεγονότα χαρακτηρίζουν τις ιερές ακολουθίες της Αγίας και Μεγάλης Πέμπτης: ο Μυστικός Δείπνος του Κυρίου Ιησού Χριστού με τους μαθητές Του και η προδοσία του Ιούδα. Το βαθύτερο νόημα και των δύο αυτών γεγονότων είναι η αγάπη. Ο Μυστικός Δείπνος είναι η εσχατολογική αποκάλυψη της σωτηριώδους αγάπης του Θεού για τον άνθρωπο, της αγάπης που είναι η καρδιά της σωτηρίας. Η προδοσία του Ιούδα αποκαλύπτει ότι η αμαρτία, ο θάνατος και η αυτοκαταστροφή οφείλονται επίσης στην αγάπη, αλλά σε μια αγάπη καταστροφική, μια αγάπη που διαιρεί, διαλύει και οδηγεί εκεί που κάθε άλλο παρά αγάπη κυριαρχεί. Ακριβώς εδώ βρίσκεται το μυστήριο τούτης της μοναδικής ημέρας, της Μεγάλης Πέμπτης. Οι ιερές ακολουθίες της, όπου το φως και το σκοτάδι, η χαρά και η λύπη είναι παράξενα αναμειγμένα, μας προκαλούν σε μια επιλογή από την οποία εξαρτάται ο τελικός προορισμός του καθενός από μας…

Μεγάλη Παρασκευή
(Ο Σταυρός)
Από το φως της Μεγάλης Πέμπτης –με το Μυστικό Δείπνο: την παράδοση του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας– μπαίνουμε στο σκοτάδι της Μεγάλης Παρασκευής, στην ημέρα δηλαδή του Πάθους του Κυρίου, του Θανάτου και της Ταφής Του…
Ας δούμε πρώτα τι είναι αυτό το Σκοτάδι. Θα πρέπει να καταλάβουμε ότι το σκοτάδι της Μεγάλης Παρασκευής δεν είναι απλά και μόνο συμβολικό ή αντικείμενο ανάμνησης. Πολύ συχνά, όταν συμμετέχουμε στις όμορφες και κατανυκτικές ακολουθίες αυτής της ημέρας, νιώθουμε την επιβλητική θλίψη που τις διακατέχει, αλλά ταυτόχρονα βιώνουμε και κάποιο αίσθημα αυτοθαυμασμού και αυτοδικαίωσης. Πριν από δυο χιλιάδες χρόνια κάποιοι «κακοί» άνθρωποι θανάτωσαν τον Χριστό. Σήμερα εμείς, οι «καλοί» Χριστιανοί, στολίζουμε πολυτελείς Τάφους στις Εκκλησίες μας! Δεν είναι αυτό τρανό σημάδι της καλοσύνης μας; Ναι, αλλά η Μεγάλη Παρασκευή δεν ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με το παρελθόν. Δεν είναι μια απλή ανάμνηση γεγονότων, αλλά είναι ημέρα που αποκαλύπτεται η Αμαρτία και το Κακό, ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία μας καλεί ν’ αναγνωρίσουμε την τραγική πραγματικότητά τους και τη δύναμή τους στον «κόσμο τούτο». Γιατί η Αμαρτία και το Κακό δεν εξαφανίστηκαν, αλλά, αντίθετα, αποτελούν ακόμα το βασικό νόμο του κόσμου και της ζωής μας. Αλλά μήπως και μεις, οι αυτοκαλούμενοι Χριστιανοί, συχνά δεν έχουμε τη λογική του κακού που είχαν οι Αρχιερείς των Εβραίων, ο Πόντιος Πιλάτος, οι Ρωμαίοι στρατιώτες και όλο εκείνο το πλήθος που μισούσε, βασάνιζε και φόνευε τον Χριστό;

Mεγαλοβδομάδα

Tου Xρήστου Γιανναρά

...Mεγαλοβδομάδα. Kαι είναι μάλλον φανερό ότι για να ξαναβρούμε απόηχο χαράς από κοινωνούμενη ψηλάφηση μεταφυσικής ελπίδας, πρέπει να απαλλαγούμε από έρμα βαρύ, δυσαπόβλητο παγιωμένων προκαταλήψεων, ψυχολογικών προτεραιοτήτων, ορμέμφυτης ανάγκης για αντίδοτο στον πανικό του θανάτου. Aκόμα και η γλώσσα της εκκλησιαστικής Γιορτής συνυφαίνεται συχνά με τον πειρασμό της θρησκευτικής ιδιοτέλειας, του ενστικτώδους θρησκευτικού ατομοκεντρισμού, αφού μόνο στον θερισμό θα ξεχωρίσει το σιτάρι σπαρμένο στον ίδιο αγρό με τα ζιζάνια.
Θέλουμε να ξανασυλλαβίσουμε από την αρχή την «τιμή» μόνης της επιθυμίας του Θεού. Eίναι «τιμή», γιατί η μοναδικότητα της επιθυμίας σημαίνει χάρισμα ερωτικής εγκατάλειψης και αυτοπροσφοράς στον «μανικό πόθο» Eκείνου για κάθε πρόσωπο ανθρώπου. Mόνο η αληθινά ερωτική επιθυμία είναι πραγματικά ελευθερωμένη από την ιδιοτέλεια, δηλαδή την ανασφάλεια του θνητού. Kι όταν ο έρωτας πατάει στην εμπειρική αίσθηση της αμοιβαιότητας, τότε η ελευθερία από τον θανατοφόρο εγωκεντρισμό είναι «ανοιχτή θύρα» και «ευλογημένη τιμή».
Mιλάμε στη Mεγαλοβδομάδα για Θεό «νυμφίο» και εραστή του ανθρώπου όχι συμβολικά ή μεταφορικά. Pεαλιστική αφετηρία της εμπειρικής μας πιστοποίησης, απτό ίχνος του επέκεινα, είναι το κάλλος. H μεταφυσική δεν συνάγεται από αποδεικτικούς συλλογισμούς, ούτε από ψυχολογικές επενδύσεις σε ιδεολογικά a priori. Mόνο το κάλλος του κόσμου, κάλλος συνυφασμένο με ιλιγγιώδη σοφία κάθε παραμικρής πτυχής των αισθητών, μπορεί να λειτουργήσει ως κλήση –σε– σχέση με προσωπική Aιτιώδη Aρχή, Λόγο και «νόημα» του κόσμου.
Προσλαμβάνουμε τον κόσμο με τη λογική μας ικανότητα ως έλλογο δεδομένο – ως λογικά ενεργούμενο «πώς», όχι ως στατικά παγιωμένο «τι». Kαι ο κόσμος είναι για μας έλλογος όχι μόνο για την ιλιγγιώδη σοφία που τον συγκροτεί σε κάθε παραμικρή πτυχή του, αλλά και για τον κλητικό σε σχέση χαρακτήρα του: την αισθητική τέρψη με την οποία μας γοητεύει: χρώματα, σχήματα, ήχους, αφή, οσμές – ποιότητες έντασης κλητικού λόγου, λόγου που παραπέμπει στην υπαρκτική ετερότητα (στο μοναδικό, ανόμοιο και ανεπανάληπτο Πρόσωπο) του καλούντος. Tο κοσμικό κάλλος παραπέμπει στον Δημιουργό του όπως παραπέμπει (δυνάμει, όχι υποχρεωτικά) η ζωγραφιά στον ζωγράφο, η μουσική στον μουσουργό, το ποίημα στον ποιητή. Γνωρίζουμε την προσωπική ετερότητα του δημιουργού όχι διαβάζοντας βιογραφίες του, αλλά μέσα από την προσωπική μας σχέση με το έργο του – με τις ποιότητες του κλητικού του λόγου.
Mεγαλοβδομάδα. Kαι η ποίηση της εκκλησιαστικής υμνολογίας είναι πάντα αφορμή καινούργιων εκπλήξεων, έστω κι αν η δημιουργική έμπνευση που την παρήγαγε έχει σταματήσει σε πολύ μακρινό παρελθόν. Oι ποιητές εκείνων των αιώνων είχαν φανερά αφομοιώσει την επιστημονική κοσμοαντίληψη της εποχής τους και η ποίησή τους απηχεί το θάμβος και την έξαρσή τους από την αναγνώριση στο έλλογο σύμπαν λόγου κλητικού σε προσωπική σχέση με τον άνθρωπο. Ποια ποίηση θα μπορούσε να προκύψει σήμερα από μιαν εκκλησιαστική (κοινωνούμενη) οπτική και αίσθηση, που θα είχε αφομοιώσει την ιλιγγιώδη συμπαντική εικόνα των σύγχρονων επιστημονικών θεωρήσεων του μακρόκοσμου και του υποατομικού μικρόκοσμου. Xώρια η συναρπαγή από τα όσα κομίζει η Γενετική, όσα προσψαύουν οι επιστήμες του εγκεφάλου.
Γλώσσα της εκκλησιαστικής εμπειρίας είναι η ποίηση. Oι ηθικολογικές προστακτικές, οι συναισθηματικές γλυκεράδες, τα ιδεολογικά στερεότυπα είναι γλώσσα της ορμέμφυτης φυσικής θρησκευτικότητας. Δεν έχουν σχέση με το εκκλησιαστικό γεγονός, το άθλημα της μεταφυσικής αναζήτησης.

Αλέξανδρου Σμέμαν, «Μικρό οδοιπορικό της Μεγάλης Εβδομάδος»

Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη, Μ. Τετάρτη (Το τέλος)

Αυτές οι τρεις ημέρες, τις οποίες η Εκκλησία ονομάζει Μεγάλες και Άγιες, έχουν, μέσα στο λειτουργικό κύκλο της Μεγάλης Εβδομάδας, έναν καθοριστικό σκοπό. Τοποθετούν όλες τις ιερές ακολουθίες στην προοπτική του Τέλους, μας υπενθυμίζουν το εσχατολογικό νόημα τον Πάσχα…
Έτσι το Πάσχα δεν γίνεται μια ετήσια ανάμνηση –ιεροπρεπής και ωραία– γεγονότων του παρελθόντος. Αλλά είναι το Γεγονός που μας προσφέρθηκε και αποτελεσματικά μας αποκαλύπτει ότι ο παρών κόσμος μας, ο χρόνος μας, η ζωή μας έφτασαν στο Τέλος τους και ταυτόχρονα μας αναγγέλλει την Αρχή της νέας ζωής...

Μεγάλη Δευτέρα
Στον Όρθρο διαβάζεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου η ιστορία της «ξηρανθείσης συκής». Η συκιά εδώ είναι το σύμβολο του κόσμου που δημιουργήθηκε από τον Θεό να φέρει πνευματικούς καρπούς και απέτυχε ν’ ανταποκριθεί στο Δημιουργό του.

Μεγάλη Τρίτη
Στον Όρθρο διαβάζεται από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου η καταδίκη των Φαρισαίων. Τα πολλά «ουαί» για την τυφλή και υποκριτική θρησκεία αυτών oι οποίοι νομίζουν ότι είναι αρχηγοί των ανθρώπων και το φως του κόσμου, αλλά στην ουσία «κλείουν την Βασιλείαν των ουρανών έμπροσθεν των ανθρώπων...».

Μεγάλη Τετάρτη
Στον Όρθρο το Ευαγγελικό ανάγνωσμα είναι από τον Ιωάννη. Αναφέρεται σ’ αυτούς που αρνήθηκαν τον Χριστό και κάνει την εσχατολογική προειδοποίηση: «Νυν κρίσις εστί του κόσμου...».
Την Αγία και Μεγάλη Τετάρτη, όταν η τελευταία πια Ακολουθία των Προηγιασμένων Δώρων φτάνει στο τέλος, ο ιερέας λέει, για τελευταία φορά, την προσευχή του Αγίου Εφραίμ. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο η προετοιμασία φτάνει στο τέλος. Ο Κύριος μας καλεί τώρα στο τελευταίο Του δείπνο…

Ο Νυμφίος

Απόψε ο Νυμφίος μας οδηγεί επέκεινα της τραγωδίας, εις την περιοχήν του θεανδρικού παραδόξου, το οποίον ημπορούν να προσψαύσουν και να βιώσουν, όσοι γνωρίζουν εν πίστει να σιωπούν, να κενώνουν εαυτούς από τον εαυτόν τους και να θαυμάζουν.
Απόψε μείνατε σιωπηλοί, αδειάσατε τον εαυτόν σας από τον εαυτόν σας και θαυμάσατε. Σας βεβαιώ, απόψε, μέσα από τους στενούς δρομίσκους του Διπλοφαναρίου, μέσα από την άνοιξιν, εδώ προς ημάς ο Νυμφίος έρχεται…

Μητροπολίτου γέροντος Χαλκηδόνος Μελίτωνος
(Εσπέρας της Κυριακής των Βαΐων, 2 Απριλίου του 1972).

«Ευλογημένος ο ερχόμενος»...

Κυριακή των Βαΐων, να, πηγαίνει πάλι κατά την κολασμένη πολιτεία ο Χριστός, καθισμένος απάνω σ’ ένα γαϊδούρι, χωρίς σέλλα, χωρίς χρυσά χάμουρα κι από πίσω του ακολουθούνε οι λίγοι δικοί του, «το μικρόν ποίμνιον»…
Ποιοι είναι αυτοί οι λίγοι που ακολουθούνε το φτωχό το γαϊδουράκι; Είναι οι «κοπιώντας και πεφορτισμένοι», που τους είπε αυτός που είναι καβάλα στο πουλάρι «Ελάτε σε μένα κι εγώ θα σας ξεκουράσω»…

Είναι πρωί… Βγαίνοντας από την εκκλησία μετά την απόλυση καθόμαστε στο πεζούλι βαστώντας στο χέρι το κλωνί της δάφνης. Τα βουνά είναι ειρηνικά «αποστάζοντα γλυκασμόν». Τα μελίσσια βουίζουνε στην πρασινάδα. Παραπέρα βοσκά ήσυχα το γαϊδουράκι του Χριστού. Η ειρήνη στάζει, όπως στάζει το βάλσαμο, στις καρδιές μας, που λένε ολοένα μέσα μας «Ευλογημένος ο ερχόμενος εν ονόματι Κυρίου. Αλληλούια».

Φώτης Κόντογλου,
«Ανέστη Χριστός» (Η δοκιμασία του λογικού).
Εκδόσεις «Αρμός».

Σάββατο του Λαζάρου - Κυριακή των Βαΐων

Η Μεγάλη Τεσσαρακοστή ολοκληρώνεται και καταλήγει σε δυο λαμπρές, εόρτιες ημέρες, ή μάλλον σε μια διπλή εορτή. Είναι το Σάββατο του Λαζάρου, κατά το οποίο μνημονεύουμε την έγερση του επιστήθιου φίλου του Χριστού Λαζάρου, και η Κυριακή των Βαΐων, που εορτάζουμε τη θριαμβευτική είσοδο του Χριστού στα Ιεροσόλυμα έξι μέρες πριν προδοθεί και υποστεί το σταυρικό θάνατο. Κατά τις δύο αυτές λαμπρές ημέρες η Εκκλησία μάς αποκαλύπτει το αυθεντικό νόημα της εθελούσιας θυσίας του Χριστού και του λυτρωτικού Του θανάτου, πριν εισέλθουμε στη θλίψη και το σκοτάδι του πάθους, πριν ξαναγίνουμε μάρτυρες της οδύνης του Χριστού…
Με ολόκληρο τον εορτασμό η Εκκλησία επαναλαμβάνει πως ο Χριστός κλαίει επειδή, βλέποντας το θάνατο του φίλου Του, βλέπει επίσης και τη νίκη του θανάτου πάνω σ’ ολόκληρο τον κόσμο, βλέπει πως ο θάνατος, που δε δημιουργήθηκε από το Θεό, σφετερίστηκε το θρόνο Του και τώρα κυριαρχεί στον κόσμο, δηλητηριάζοντας τη ζωή, μετατρέποντας τα πάντα σε άσκοπο ρεύμα ημερών που κυλούν ανελέητα προς την άβυσσο. Κατόπιν έρχεται η εντολή, «Λάζαρε, δεύρο έξω»! Εδώ έχουμε το θαύμα της αγάπης που θριαμβεύει πάνω στο θάνατο…

Από το «Εορτολόγιο» του π. Αλέξανδρου Σμέμαν, εκδ. «Ακρίτας».

Κυριακή των Βαΐων («Ωσαννά»)

Μέχρι αυτή τη μέρα ο Ιησούς έδειχνε επίμονη άρνηση σε κάθε περίπτωση θριάμβου και δόξας Του. Έξι μέρες όμως πριν το Πάσχα, όχι μόνο δέχτηκε να δοξαστεί, αλλά ο ίδιος προκάλεσε και οργάνωσε αυτή τη δόξα…
Οι Ευαγγελικές περικοπές τονίζουν όλα αυτά τα μεσσιανικά στοιχεία, δηλαδή τους κλάδους των Βαΐων και τα Ωσαννά, τις επευφημίες για τον Ιησού Χριστό ότι είναι ο Υιός του Δαυίδ και Βασιλέας του Ισραήλ…
Ξέρουμε, βέβαια, ότι ο Βασιλέας τον οποίο οι Ιουδαίοι ζητωκραύγαζαν τότε και τον οποίο εμείς σήμερα επιδοκιμάζουμε, βρίσκεται στο δρόμο προς το Γολγοθά, προς το Σταυρό και τον τάφο. Ξέρουμε, επίσης, πως αυτός ο σύντομος θρίαμβος δεν είναι παρά ο πρόλογος της θυσίας Του…

Μεγάλη Εβδομάδα 2009

Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους»), η ακολουθία του «Νυμφίου» (Κυριακή Βαΐων, Μ. Δευτέρα & Μ. Τρίτη εσπέρας) αρχίζει στις 19.30 μ.μ.

Το μυστήριο του Ευχελαίου (Μ. Τετάρτη) στις 18.00 μ.μ. και η ακολουθία των Αγίων Παθών (Μ. Πέμπτη) στις 19.00 μ.μ.
Οι Προηγιασμένες Λειτουργίες (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη & Μ. Τετάρτη), καθώς και η Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου (Μ. Πέμπτη & Μ. Σάββατο) αρχίζουν στις 7 το πρωί.
Τη Μ. Παρασκευή η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών ξεκινάει στις 8 το πρωί, ακολουθεί ο Εσπερινός στις 10.00 π.μ. και η Αποκαθήλωση στις 11.00 π.μ. Ο «Επιτάφιος θρήνος» (Όρθρος Μεγάλου Σαββάτου) στις 19.30 μ.μ. και, ακολούθως, η περιφορά του Επιταφίου εντός του κοιμητηρίου του Ναού.

Στην πόλη των Ιωαννίνων, ο Μέγας Εσπερινός του Πάσχα τελείται στον Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου, εν Μονοεκκλησία, στις 10:00 το πρωί της Κυριακής.

Σάββατο του Λαζάρου (Το προοίμιο του Σταυρού)

«Την ψυχωφελή, πληρώσαντες Τεσσαρακοστήν…». Με αυτά τα λόγια του στιχηρού στον εσπερινό της Παρασκευής, πριν την Κυριακή των Βαΐων, τελειώνει η Μεγάλη Σαρακοστή. Μπαίνουμε πια στην «Αγία Εβδομάδα», στην περίοδο του εορτασμού των παθών του Χριστού, του Θανάτου και της Αναστάσεως Του. Περίοδος που αρχίζει από το Σάββατο του Λαζάρου.
Τα γεγονότα της διπλής γιορτής, η ανάσταση του Λαζάρου και η είσοδος του Κυρίου στα Ιεροσόλυμα, αναφέρονται στα λειτουργικά κείμενα σαν «προοίμιο του Σταυρού»…
Στην πρώτη Εκκλησία, το Σάββατο του Λαζάρου ονομαζόταν «αναγγελία του Πάσχα». Πραγματικά αυτό το Σάββατο αναγγέλλει, προμηνύει, το υπέροχο φως και τη γαλήνη του επομένου Σαββάτου…
Ο Λάζαρος, ο φίλος του Ιησού Χριστού, είναι η προσωποποίηση όλου του ανθρωπίνου γένους και φυσικά κάθε ανθρώπου ξεχωριστά. Η Βηθανία, η πατρίδα του Λαζάρου, είναι το σύμβολο όλου του κόσμου, είναι η πατρίδα του καθενός. Ο καθένας από μας δημιουργήθηκε να είναι φίλος του Θεού και κλήθηκε σ’ αυτή τη θεϊκή Φιλία που είναι η γνώση του Θεού, η κοινωνία μαζί Του, η συμμετοχή στη ζωή Του…

π. Αλέξανδρου Σμέμαν,
«Μικρό οδοιπορικό
της Μεγάλης Εβδομάδος».

Κυριακή Ε΄ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Μνείαν ποιούμεθα της Οσίας Μητρός ημών Μαρίας της Αιγυπτίας.

Από το «Ημερολόγιο» του π. Αλέξανδρου Σμέμαν

Παρασκευή, 13 Απριλίου 1973
«Μνήμη, Ανάμνηση»

Παρασκευή της πέμπτης εβδομάδας της Σαρακοστής. Από τα πρώτα χρόνια της παιδικής μου ηλικίας, αισθανόμουν πάντα πως αυτή η ημέρα αποτελεί την αρχή της τελικής προσέγγισης στο Πάσχα. Σήμερα το πρωί, θυμήθηκα τόσο καθαρά ένα από τα έτη που πέρασα στο Λύκειο Καρνώ (ίσως το 1938 -ήμουν δεκαπέντε χρονών). Πήγαινα από το σπίτι στο σχολείο και σκεπτόμουν έντονα πως σε τέσσερις ώρες θα πήγαινα στον καθεδρικό ναό της οδού Νταρού, για τους Χαιρετισμούς της Παναγίας…
Με μια μικρή προσπάθεια, μπορώ να θυμηθώ πολλά πράγματα: μπορώ ν’ αποκαταστήσω μια διαδοχή γεγονότων, το πότε και το πως. Αλλά για κάποιο λόγο, δεν μπορώ να ανακαλέσω κάποια πράγματα (μέρες, στιγμές), αλλά τα θυμάμαι σαν να είχαν μια δική τους ζωή μέσα μου. Δεν είναι αξιοσημείωτα ή σημαντικά γεγονότα, ούτε καν γεγονότα, αλλά ιδιαίτερες στιγμές και εντυπώσεις. Έχουν γίνει το υλικό καθαυτό της συνείδησης μου, ένα διαρκές τμήμα του εαυτού μου. Είμαι αρκετά πεπεισμένος πως αυτές οι ενθυμήσεις είναι αποκαλύψεις (θεοφάνειες) που βγαίνουν από βαθιά μέσα μας, επαφές με το «έτερον», το βαθύτερο και ανώτερο επίπεδο της συνείδησης. Αργότερα, πολύ αργότερα, συνειδητοποιούμε πως σ’ αυτές τις στιγμές δόθηκε ένα είδος απόλυτης χαράς. Χαρά όχι για κάτι το συγκεκριμένο, αλλά παρ’ όλα αυτά χαρά. Η χαρά της παρουσίας του Θεού και του ανοίγματός Του στην καρδιά. Και η εμπειρία αυτής της στενής σχέσης, αυτής της χαράς (που ποτέ δεν θα αφαιρεθεί αφού έχει γίνει το βαθύτερο μέρος της καρδιάς) θα καθορίζει τις σκέψεις και το όραμα ολόκληρης της ζωής μας.

Ο Μέγας Κανών (2)

Τη Πέμπτη της πέμπτης εβδομάδος, κατά την αρχαίαν παράδοσιν, ψάλλομεν και την ακολουθίαν του Μεγάλου Κανόνος τον οποίον τούτον Μέγαν Κανόνα, ο εν Αγίοις Πατήρ ημών Ανδρέας ο Κρήτης, άριστα και τεχνικώτατα εσύνθεσεν. Οστις οσίως και θεοφιλώς πολιτευόμενος, πολλά μεν και άλλα συγγράμματα ψυχωφελέστατα, λόγους δηλαδή και κανόνας πανηγυρικούς, εις την Εκκλησίαν άφησε του Θεού, κοντά δε εις όλα τα άλλα, και τον παρόντα Μέγαν Κανόνα εποίησεν’ εις τον οποίον μέσα, συνήθροισε και έβαλεν όλας τας ιστορίας της Παλαιάς και Νέας Διαθήκης, αρχινώντας από Αδάμ έως εις αυτήν την Ανάληψιν του Χριστού, και του αποστολικού κηρύγματος, προσαρμόζοντας εις αυτάς το μέλος τούτο, με το οποίον τας ψάλλομεν. Παρακινεί λοιπόν με τούτον ο θείος Πατήρ κάθε ψυχήν τας μέν καλάς ιστορίας να μιμήται, όσον δύναται, τας δέ φαύλας, ήτοι τα κακά διηγήματα, να τα αποφεύγη, και προς τον Θεόν πάντοτε να ανατρέχη δια μετανοίας και δακρύων και πάσης αγαθής πράξεως. Τόσον δέ επιτήδεια συνήρμοσε και εμελούργησε τα θεία ταύτα νοήματα, ώστε όπου ημπορούν να μαλάξουν και την πλέον σκληράν καρδίαν, και να παρακινήσουν εις κατόρθωσιν αρετής, μόνον αν ίσως οι ψάλλοντες ή οι ακούοντες βάλουν ολίγην προσοχήν, και με ταπείνωσιν ψυχής κατανοούν τα ψαλλόμενα.
Τούτον τον Μέγαν Κανόνα έφερε πρώτος εις την Κωνσταντινούπολιν αυτός ούτος ο ποιητής αυτού, όταν υπό Θεοδώρου Πατριάρχου Ιεροσολύμων, έτι μοναχός ών, εστάλη δια να ευρεθή εκ προσώπου του εις την έκτην Σύνοδον, όπου τότε εκεί εσυναθροίζετο κατά της αιρέσεως των Μονοθελητών. Αντάμα δε με τον Μέγαν τούτον Κανόνα, έφερε και τον βίον της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας, τον οποίον προλαβών είχε συγγράψει ο εν Αγίοις μέγας Πατήρ ημών, Σωφρόνιος ο Ιεροσολύμων. Επειδή λοιπόν οι μεταγενέστεροι θείοι Πατέρες, εγνώρισαν ότι και τα δύο ταύτα είδη είναι ψυχωφελέστατα, διέταξαν, ώστε κατ’ αυτήν την ημέραν, και ο Μέγας Κανών να ψάλληται, και ο θαυμάσιος βίος της Οσίας Μαρίας να αναγινώσκηται, ότι και εκείνος και ούτος, δύνανται να διαθερμάνουν και να διεγείρουν εις μετάνοιαν και διόρθωσιν βίου τους ραθυμοτέρους και αμελεστέρους. Ο μέν γάρ θείος Ανδρέας, ωσάν ένας άριστος στρατηγός, με τας ιστορίας του Μεγάλου Κανόνος διηγούμενος την αρετήν των μεγάλων ανδρών, και εκ του εναντίου, των φαύλων την εκτροπήν, γενναιότερους κατασταίνει τους αγωνιζόμενους και τους κάνει να επεκτείνονται ανδρικώς εις τα έμπροσθεν ο δέ ιερός Σωφρόνιος με την διήγησιν της υπέρ φύσιν πολιτείας της Οσίας Μαρίας, κατασταίνει μάλλον σώφρονας και προς Θεόν διεγείρει, και δέν αφίνει τους ανθρώπους να καταπίπτουν και να απελπίζωνται, ώς άνθρωποι αμαρτάνοντες. Όση γάρ η του Θεού φιλανθρωπία και ευσπλαγχνία, η διήγησις της Οσίας ταύτης παρίστησι.
Λέγεται δε Μέγας Κανών ίσως και δια τα νοήματα, πολλά τε όντα και υψηλά όμως το αληθέστερον είναι διατί ο αριθμός των τροπαρίων του αναβαίνει εις διακόσια και πεντήκοντα, από τα οποία καθ’ ένα, ηδονήν αποστάζει άρρητον. Αρμοδίως λοιπόν και πρεπόντως ο Μέγας ούτος Κανών, ωσάν οπού μεγάλην κατάνυξιν δύναται να προξενήση, εδιωρίσθη να ψάλληται και εις την Μεγάλην Τεσσαρακοστήν, και μάλιστα προς το τέλος αυτής, όταν οι άνθρωποι ακολούθως συνηθίζουν να αποκάνουν. Λέγεται δέ και περί του θείου τούτου Πατρός ότι διατρίβων εν Κωνσταντινουπόλει, ετάχθη εις τον κλήρον της Εκκλησίας και πρώτον μεν εχειροτονήθη διάκονος και ορφανοτρόφος εψηφίσθη, και μετά μικρόν, εγένετο και της Κρήτης αρχιεπίσκοπος. Είτα, κινήσας διά να καταβή εις την επαρχίαν του, φθάσας εις Μυτιλήνην, εις την πόλιν την καλουμένην Ερεσσόν, εκεί προς Κύριον εξεδήμησεν. Αυτού Αγίαις πρεσβείαις ο Θεός, ελέησον ημάς.
Αμήν.

ΕΚ ΤΟΥ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΟΥ ΤΟΥ ΟΣΙΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΙΤΟΥ.