6 Αυγούστου

Στη Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης…

Στο νησάκι της λίμνης Παμβώτιδας…

Μεταμόρφωση

«...για λίγη λάμψη όρους Θαβώρ»

Οδυσσέας Ελύτης

Τα μοναστήρια του νησιού

«Φιλανθρωπηνοί, Στρατηγόπουλοι, Αψαράδες… άρχοντες της Βασιλεύουσας και Ιωαννινιώτες επέλεξαν το νησί της Παμβώτιδας λίμνης και ανήγειραν μονές, μικρά αρχιτεκτονικά σύνολα, με σεβασμό στην κλίμακα και το μέτρο.
Τα εναρμόνισαν με η θεία δημιουργία και τα χωροθέτησαν αδελφικά και σύμμετρα σ’ όλες τις πλευρές του, με γνώμονα την προϋπάρχουσα αγιασμένη παρουσία ησυχαστών…
Τα κόσμησαν με νωπογραφίες ανεξίτηλου απεικονισμού των δογμάτων της Εκκλησίας των ορθοδόξων για να μην “παλαιωθούν” απ’ τον γραμμικό άξονα του χωροχρονικού συνεχούς, που ονομάζεται ιστορία. Έτσι “ισχύουν” ως εικόνα -καλλιτεχνικό αξίωμα- ενός κοινού τρόπου βίου, του πολιτισμού μας…».

Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος -

Ηγούμενος των Μονών Ελεούσης και Σωτήρος Νήσου

(Απόσπασμα από το προλογικό του σημείωμα στην έκδοση «Τα μοναστήρια του νησιού των Ιωαννίνων»)

Μίκης Θεοδωράκης

Γεννήθηκε σαν σήμερα, στις 29 Ιουλίου του 1925...

Διαβάστε παρακάτω τη συνέντευξη - ποταμό του κορυφαίου μας δημιουργού, όπως δημοσιεύτηκε το περασμένο Σάββατο στα«Νέα»:
http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=1&artid=4585958&ml=1

1η Aυγούστου

Ανάμνησις της εν Κωνσταντινουπόλει τελουμένης το πάλαι, Προόδου του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.

Των Αγίων επτά Παίδων των Μακκαβαίων, της μητρός αυτών Σολομονής και του διδασκάλου αυτών Ελεαζάρου.

Παύλος Βρέλλης: «Σας εύχομαι να τραγουδάτε πάντα τη ζωή σας»

Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι, που -όπως γράφει ο Οδυσσέας Ελύτης στα «Ανοιχτά χαρτιά»- «έχουν ακούσει τη φωνή». Την έσω φωνή. Της δημιουργίας. Την άνωθεν προσταγή: «τέχνην ποίει και εργάζου». Που έχουν λάβει το «χάρισμα». Που έχουν μετάσχει της «δωρεάς». Που αποτελούν τους γερούς κρίκους μιας αέναης αλυσίδας δημιουργών του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού: Σεφέρης, Ελύτης, Κουν, Χατζιδάκις, Γκάτσος, Δημουλά, Τσαρούχης, Χατζηκυριάκος - Γκίκας, Παύλος Βρέλλης…
Η δική μας συνάντηση με τον μέγιστο καλλιτέχνη του τόπου μας μπορεί να ξεκίνησε από την επιθυμία της εφημερίδας για μια συνέντευξη μαζί του, αλλά κατέληξε σε μια σπουδαία μαθητεία κοντά του. «Εμένα με συγκινεί το ότι σας αρέσει να ’ρθείτε».
Μας μίλησε απλά και καθαρά, όχι από καθέδρας, αλλά από καρδιάς. Όχι ως δάσκαλος, αλλά ως ο μεγαλύτερος φίλος των παιδιών, του Μάριου Μάνεση και του Γιώργου Σταύρου, που αποτελούν το δίδυμο της συνέντευξης στις «Νεανικές Αποχρώσεις».
«Να μην είστε του φαίνεσθαι. Να είστε του γίγνεσθαι. Εσείς είστε παιδιά του γίγνεσθαι. Δεν είστε του φαίνεσθαι. Άλλο το ένα, άλλο το άλλο. Δεν είναι αυτό που φαίνεται. Είναι και αυτό που δεν φαίνεται. Αυτό που δεν φαίνεται είναι ανώτερο από αυτό που φαίνεται».

Μας μίλησε για το μουσείο του: «Εδώ είναι η ιστορία, η τέχνη. Τα πάντα. Δεν είναι τυχαία. Υπάρχει η αρμονία, ο ρυθμός και το μέτρο. Πάνω σ’ αυτά βασίζομαι. Αυτά τα έχω βάλει εγώ με τα χέρια μου. Αυτά έχουν χρόνο, έχουν και φόρμα, έχουν και γραμμή. Μέσα στην ανέλιξη αυτών των στοιχείων εκφράζονται συναισθήματα.
Τα θέματα τα έχω καθαρά. Δεν μπλοφάρω. Το χρησιμοποιώ το κερί σαν στοιχείο αναφοράς. Είναι καλύτερο. Πιο διαφανές. Δεν μετράει το υλικό. Η απόδοση».

Έστρεψε το βλέμμα του στον περιβάλλοντα χώρο: «Σ’ αυτό το χώρο που μιλάμε τώρα εμείς, εδώ ήταν και τι δεν ήταν. Απέναντι είναι ο Ξένιος Δίας. Αρχαία Ελλάδα. Στον κάμπο αυτό, ήταν ο Μέγας Αλέξανδρος, μαζί με τη μάνα του την Ολυμπιάδα και έκανε ασκήσεις. Δεν είναι ιστορικό γεγονός;
Εμείς έχουμε τη μεγαλύτερη ιστορία, γενικά, στον κόσμο. Δεν είσαι νόθος ούτε εγώ είμαι νόθο. Έχω πατέρα, μάνα».

Μνημόνευσε τους δασκάλους του: «Ο Χατζηκυριάκος - Γκίκας… Ό,τι έκανε στα έργα ζωγραφικής, ήταν αριστουργήματα. Ήταν με χαράξεις ελληνικές. Με ελληνική γραφή».

Στάθηκε και στον ίδιο: «Ποτέ δεν κάθομαι… Ό,τι έκανα στη ζωή μου και πέτυχα, το έκανα γιατί λάτρεψα τους αρχαίους Έλληνες. Την αρχαία ελληνική γραμματεία. Εκφράζουν ιδέες. Εκφράζουν μυστικά. Εκφράζουν σχέσεις.
Βάση, για μένα, ήταν η αρχαία ελληνική γλώσσα. Η γλώσσα είναι ζωντανός οργανισμός. Έχει έκφραση, έχει δύναμη. Αν λείψει από τον Έλληνα η σκέψη και το πάθος για την τέχνη, χάθηκε».

Ο Παύλος Βρέλλης κατέθεσε στα παιδιά τις αγωνίες του: «Να φύγει το παραμύθι και να βγει η ιστορία. Να μη χαθεί η παράδοση. Να μη χαθεί αυτό που λέγεται ιστορία. Μεγάλο πράγμα η ιδέα».

Και τις υποθήκες του: «Ένα είναι: Να αγαπήσετε αυτό που κάνετε. Τότε θα πετύχετε. Διαφορετικά όχι. Είναι κρίμα να χαραμίζετε το χρόνο σας. Αγωγή, διάβασμα και τίποτα περισσότερο. Το φάρμακο.
Η αντίδραση είναι δράση. Αντιδρούν όσοι θέλουν να δράσουν. Τα παιδιά έχουν δίκιο. Που θα βρουν αρμονία, ρυθμό και μέτρο».

Να μη μάθουμε να είμαστε σφιγμένοι και γραβατωμένοι.

Το γέλιο είναι υγεία. Στη ζωή σας πάντα να γελάτε. Ποτέ μη σας παρασέρνει το μένος, η κακία, η ζήλια, ο φθόνος. Ο φθόνος είναι αρρώστια της μετριότητος. Τι έχετε εσείς να ζηλέψετε; Εσείς τώρα αρχίζετε τη ζωή. Εγώ είμαι 83 χρόνών. Πόσο θα ζήσω; Άντε και 150 χρόνια (...γέλια)».


Ο διάσημος γλύπτης και ιδρυτής του Μουσείου Ελληνικής Ιστορίας Παύλος Βρέλλης (1923 - 2010) κηδεύτηκε σήμερα το μεσημέρι στο κοιμητήριο του Αγίου Νικολάου «εις Κοπάνους»...
Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα του Ναού μας «Νεανικές Αποχρώσεις» το Μάρτιο του 2005, με αφορμή τη συνέντευξη που δέχτηκε να μας παραχωρήσει τότε ο αείμνηστος δημιουργός του Μουσείου Κέρινων Ομοιωμάτων...
Ας είναι η μνήμη του αιώνια...

Σε cd η Ακολουθία υπέρ του περιβάλλοντος...

Του θεολόγου Παναγιώτη Αντ. Ανδριόπουλου

Ο νέος ψηφιακός δίσκος της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας έχει έντονο “οικολογικό χρώμα”! Πρόκειται για την ηχογράφηση της “Ικετηρίου Ακολουθίας υπέρ του περιβάλλοντος ημάς στοιχείου και ευσταθείας πάσης της κτίσεως”, ποίημα του αειμνήστου Υμνογράφου της Μ.τ.Χ.Ε. Γερασίμου Μοναχού Μικραγιαννανίτου (1905-1991).
Η ακολουθία αυτή καθιερώθηκε από το 1989 να ψάλλεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο την 1η Σεπτεμβρίου, πρώτη ημέρα του νέου εκκλησιαστικού έτους, ώστε οι χριστιανοί να συνειδητοποιήσουν και λειτουργικά την ανάγκη για προσευχή υπέρ της προστασίας του περιβάλλοντος και στη συνέχεια να εντάξουν στην καθημερινότητά τους την οικολογική δράση.
Ο ψηφιακός δίσκος περιλαμβάνει τα του Εσπερινού και του Όρθρου της Ικετηρίου Ακολουθίας υπέρ του περιβάλλοντος. Τα προσόμοια και οι κανόνες έχουν τονισθεί στο παραδεδομένο μέλος του ήχου που ο υμνογράφος επέλεξε, ενώ τα ιδιόμελα μελοποίησε ο διευθυντής της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας Λυκούργος Αντ. Αγγελόπουλος, Άρχων Πρωτοψάλτης της Αγιωτάτης Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως. Συμμετέχει ο πρωτοπρεσβύτερος Θωμάς Χρυσικός, ο οποίος ερμηνεύει θαυμάσια ένα ιδιόμελο της Λιτής.
Στο δίγλωσσο έντυπο (ελληνικά και αγγλικά) που συνοδεύει τον ψηφιακό δίσκο περιλαμβάνονται: γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου προς τον φορέα Ανάπλους -Πολιτισμικές και Μορφωτικές Δράσεις, που ανέλαβε την έκδοση του cd με την υποστήριξη επίσης του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου και της ΕΚΤΕΡ Α.Ε., κείμενο του καθηγητή π. Ιωάννη Χρυσαυγή με θέμα τις οικολογικές δραστηριότητες του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, κείμενο της αγιογράφου Ανθής Βαλσαμάκη με θέμα: “Η Φύση και το Περιβάλλον στην Ορθόδοξη Αγιογραφική Τέχνη”, και κείμενο της εθνολόγου Λίλας Ντε Τσάβες – Χρονοπούλου για την φύση στην Εκκλησιαστική χρυσοκεντητική. Ακόμα, στο έντυπο περιέχονται τα βιογραφικά του αειμνήστου Υμνογράφου Γερασίμου Μικραγιαννανίτου, του Λυκούργου Αγγελόπουλου και της Ελληνικής Βυζαντινής Χορωδίας. Η έκδοση κοσμείται με αγιογραφίες της Ανθής Βαλσαμάκη και με αρχειακό φωτογραφικό υλικό.
Σίγουρα πρόκειται για μια πρωτότυπη παραγωγή, με την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία να αποδίδει τα μέλη με έξαρση και “χορευτική διάθεση”, θα λέγαμε, ιδίως τους κανόνες του όρθρου, και τον Λυκούργο Αγγελόπουλο να μελοποιεί “κατά μίμηση προς τα νοούμενα”. Το cd αποτελεί μια έκφανση της σύγχρονης υμνογραφικής παραγωγής και μελοποιϊας, με συγκεκριμένη αποστολή: “υπέρ ευσταθείας πάσης κτίσεως”.
Ο ψηφιακός δίσκος κυκλοφόρησε στις 4 Φεβρουαρίου 2010, ημέρα κατά την οποία η Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία πραγματοποίησε μεγάλη συναυλία στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, και έψαλε αποσπάσματα από την Ακολουθία του Περιβάλλοντος. Κατά την συναυλία ο Λυκούργος Αγγελόπουλος παρέδωσε και επισήμως τον ψηφιακό δίσκο στον Πατριάρχη, πολλά αντίτυπα του οποίου διατέθηκαν ήδη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο για τις ανά τον κόσμο οικολογικές δράσεις του.

Πηγή:
http://www.amen.gr

«Βημόθυρο»

Κυκλοφόρησε το νέο διπλό τεύχος (2-3, Άνοιξη - Καλοκαίρι 2010) του περιοδικού «Βημόθυρο», εκδ. «Μαΐστρος».

Κώστας Π. Βλάχος: «Ποίηση και μουσική μιας ανθολογίας»

Το προλόγισμα του φιλολόγου κ. Κώστα Π. Βλάχου (φωτο), Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους της Μ.τ.Χ.Ε., στην εκδήλωση «Το Τετράδιο του Πατριάρχη», που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 18 Απριλίου 2008 στην αίθουσα «Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος» της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας.
Την εκδήλωση διοργάνωσε το ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΑΤΣΑΡΗ, που τελεί υπό την Εφοροεπιτροπεία Αγαθοεργών Καταστημάτων της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων.

Πενήντα τέσσερα χρόνια μετά… Πενήντα τέσσερα χρόνια πριν… Τότε που η Ελληνική Κοινότητα της Κωνσταντινουπόλεως έσφυζε από ζωή. Τα σχολεία της, η Μεγάλη του Γένους Σχολή, τα Ηπειρωτικά Ζάππειον και Ζωγράφειον και τα μικρότερα κοινοτικά, γεμάτα από Ελληνόπουλα. Η Θεολογική Σχολή της Χάλκης συγκεντρώνει την αφρόκρεμα των Ορθοδόξων σπουδαστών. Φιλανθρωπικά καταστήματα, φιλολογικοί σύλλογοι, περιοδικά και εφημερίδες υψηλής περιωπής, έντονη πνευματική και καλλιτεχνική ζωή. Σ’ ογδόντα περίπου εκκλησιές και μοναστήρια προσφέρεται η λογική λατρεία και το κεράκι του Ρωμιού. Κι ένας δρόμος, ο μεγάλος δρόμος του Πέραν, όλο ελληνικά καταστήματα, κι όπου ακούς σχεδόν μόνο ελληνικά. Κι απάνω απ’ όλα ένας Πατριάρχης, ο Αθηναγόρας ο Ηπειρώτης, να σκεπάζει με το ράσο της μεγαλοσύνης και της αγάπης άπασαν την Οικουμένην. Ποιος θα μπορούσε να προβλέψει τι θα συνέβαινε σε λιγότερο από ένα χρόνο, το Σεπτέμβριο του 1955… Κλαίμε για κείνα, κλαίμε και για τα τωρινά…
Τότε, λίγο πριν τη συμφορά, ένας μαθητής του Γυμνασίου της Ιεράς Θεολογικής Σχολής διαλέγει ένα τετράδιο και στην πινακίδα του γράφει: «Ποιήματα / Δημήτριος Αρχοντώνης / Ιερά Θεολογική Σχολή / 14 – 11 - 1954». Ο δεκατετράχρονος μαθητής κατάγεται από την ελληνικότατη νήσο Ίμβρο, όπου ο πατέρας του διατηρεί καφενείο. Ο Δημήτριος ζει τώρα στο ειδυλλιακό περιβάλλον της Μονής, χτισμένης στην κορφή του Λόφου της Ελπίδας, στη Χάλκη. Οι νεανικές ευαισθησίες του εκλεπτύνονται και επαυξάνονται μέσα στη σχολική, λειτουργική και μοναστική ζωή. Έξω από το καθολικό της Μονής το κάλλος της Δημιουργίας, μέσα ο αίνος της Δημιουργίας: «Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου Κύριε…».
Κι είναι η ευτυχισμένη σύνθεση φυσικού και πνευματικού περιβάλλοντος, που διευκολύνει την ανάδειξη των ταλάντων σε ποικιλία εκφάνσεων, στη θεολογία, στην πατρώα μουσική, στη λογοτεχνία.
Για τον Δημήτριο Αρχοντώνη, ο χώρος της Χάλκης είναι οικείος, ως προέκταση της Ίμβρου. Εδώ όμως έχει στη διάθεσή του, εκτός της θεολογικής, και μια αξιόλογη σχολική βιβλιοθήκη, εδώ ακούει διακεκριμένους διδασκάλους, συναναστρέφεται σπουδαίους συμμαθητές. Δεν επιδίδεται στη συστηματική εκμάθηση της πατρώας μουσικής, μολονότι διαθέτει και ωραία φωνή (βαρυτόνου, τώρα) και καλό «αυτί». Επιλέγει τη λογοτεχνία ως τρόπο εκφράσεως. Όλη η συγκίνηση, η ευαισθησία, η καλλιτεχνική του διάθεση εκφράζεται μέσα από τη μελέτη της λογοτεχνίας. Και σήμερα, παρά τον φόρτο των καθηκόντων του, η ανάγνωση λογοτεχνικών κειμένων παραμένει η αγαπημένη ενασχόληση και ανάπαυση του Πατριάρχη.
Ο Δημήτριος Αρχοντώνης «δεν είναι ποιητής, είναι εραστής της ποιήσεως», παρατηρεί ένας εκλεκτός ποιητής, ο Πέργης Ευάγγελος. Όποια ποιητική δημιουργία ιδιαιτέρως τον συγκινούσε ή και τον εξέφραζε, την κατέγραφε στο τετραδιάκι του καταρτίζοντας έτσι το προσωπικό του ποιητικό ανθολόγιο.
Τη χαρά του φαίνεται ότι τη μοιράζεται με καθηγητές και συμμαθητές του, που συμβάλλουν κι εκείνοι με αντιγραφές ή και με πρωτότυπα δικά τους ποιήματα στην ποιητική αυτή συγκομιδή. Από το 1954 μέχρι το 1970, που γίνεται η τελευταία καταγραφή, και που ο Δημήτριος έχει γίνει ήδη Βαρθολομαίος και υπηρετεί στην τροφό Σχολή ως βοηθός του Σχολάρχου, στο ανθολόγιο καταχωρίστηκαν 79 ποιήματα, 35 ελλήνων ποιητών και 3 μόνον ξένων.
Ένας ειδικός μπορεί να κάνει πολλαπλές αναγνώσεις του ανθολογίου και να προβεί σε παιδαγωγικές, ψυχολογικές ή άλλες παρατηρήσεις. Ένας μη ειδικός, που έτυχε να συναντήσει, έστω και μια φορά, τον Οικουμενικό Πατριάρχη, θα αισθανθεί ότι ο παλιός ανθολόγος εκπέμπει αγάπη για τον Ποιητή, την Ποίηση, δηλ. την Δημιουργία –οι πρωτοβουλίες του άλλωστε για τη σωτηρία του περιβάλλοντος σε παγκόσμιο επίπεδο του απέφεραν και το προσωνύμιο του πράσινου Πατριάρχη– και την ποίηση, ευαισθησία και ανθρωπιά, ευγένεια και τρυφερότητα, αλλά και ποιοτικό χιούμορ, στοιχεία που εκφράζονται και από τους ανθολογούμενους ποιητές. Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος επικυρώνει με τη ζωή του τις παιδικές και νεανικές ποιητικές του προτιμήσεις, στις οποίες βρήκε αντιστοιχίες της ψυχής και της προσωπικότητάς του.
Ενώνουμε λοιπόν κι εμείς τις ευχές μας μ’ εκείνη του Πατριάρχη: η έμπονος αύτη μουσική προσπάθεια που κατέβαλε και καταβάλλει το καλλιτεχνικό συγκρότημα Πολύτροπον να «συντελέση εις την πνευματικήν ανάτασιν των φιλοτέχνων ακροατών προς παν το υψηλόν και ωραίον».
Καιρός όμως να έλθουμε, έστω και συντόμως, και στο συγκρότημα Πολύτροπον, που ιδρύθηκε από ένα προικισμένο και ρέκτη θεολόγο, μουσικό και ιεροψάλτη, καθηγητή στο Αρσάκειο Πατρών, τον κ. Παναγιώτη Ανδριόπουλο. Συγκροτείται από νέους μουσικούς, με κλασική μουσική παιδεία, και ειδικεύεται στην παρουσίαση του έργου Ελλήνων συνθετών με ιδιαίτερη έμφαση στη μελοποιημένη ποίηση. Υπό το γενικό σχεδιασμό και την επιμέλεια του ιδρυτή του, έχει πραγματοποιήσει πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Τον περασμένο Νοέμβριο, στην Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου και την πρώτη τρέχοντος μηνός (Απριλίου), προσκεκλημένος του Προξένου μας στο Μόναχο, επ’ ευκαιρία της εορτής της Εθνικής Παλιγγενεσίας, ο κ. Παναγιώτης Ανδριόπουλος παρουσίασε, στο Μόναχο πάλι, τραγούδια της Κωνστάντιας Γουρζή από το κύκλο Ιερατική Ποίηση, μελοποιημένα δηλ. ποιήματα Ορθοδόξων κληρικών.
Το Ίδρυμα Κωνσταντίνου Κατσάρη ευχαριστεί θερμώς τους συντελεστές της αποψινής εκδηλώσεως, τις κυρίες Μαργαρίτα Συγγενιώτου, μέτζο σοπράνο, Δάφνη Πανουργιά, σοπράνο, Λίλα Μπακλέση, αφήγηση, Μαρία Στρατσιάνη, απαγγελία, και τους κυρίους Παναγιώτη Ανδριόπουλο, γενικό σχεδιασμό και επιμελητή, και Τάσο Σπηλιωτόπουλο, πιανίστα.