Πρόγραμμα Ακολουθιών Μεγάλης Εβδομάδας 2015

Στον Ιερό Ναό του Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους»), σύμφωνα με το πρόγραμμα της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων για τη φετινή Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, η ακολουθία του «Νυμφίου» (Κυριακή Βαΐων, Μεγάλη Δευτέρα και Μεγάλη Τρίτη εσπέρας), όπως και η ακολουθία του «Νιπτήρα» (Μεγάλη Τετάρτη εσπέρας) αρχίζουν στις 19.30 μ.μ. 

Το μυστήριο του Ευχελαίου (Μεγάλη Τετάρτη) στις 18.00 μ.μ. και η ακολουθία των Αγίων Παθών (Μεγάλη Πέμπτη) στις 19.00 μ.μ.

Οι Λειτουργίες των Προηγιασμένων Δώρων (Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη και Μ. Τετάρτη), καθώς και η Θεία Λειτουργία του Μ. Βασιλείου (Μ. Πέμπτη και Μ. Σάββατο) αρχίζουν στις 7 το πρωί.

Τη Μεγάλη Παρασκευή, η ακολουθία των Μεγάλων Ωρών ξεκινά στις 8 το πρωί, ακολουθεί ο Εσπερινός στις 10.00 και η Αποκαθήλωση στις 11.00. Ο «Επιτάφιος Θρήνος» (Όρθρος Μεγάλου Σαββάτου) αρχίζει στις 19.30 μ.μ. και, ακολούθως, γύρω στις 21.30, γίνεται η περιφορά του Επιταφίου εντός του Κοιμητηρίου του Ναού.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τα Προκαταρκτικά του Μεσονυκτίου της Αναστάσεως αρχίζουν στις 23.00. Ακριβώς τα μεσάνυχτα, η τελετή της Αναστάσεως λαμβάνει χώρα στον κήπο του Ναού και ακολούθως ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου διαρκούν το αργότερο ως τις δύο μετά τα μεσάνυχτα.

Στην πόλη των Ιωαννίνων, ο Μέγας Εσπερινός του Πάσχα τελείται στο Μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου, εν Μονοεκκλησία, στις 10:00 το πρωί της Κυριακής του Πάσχα.

«Τὴν ἕκτην Ἑβδομάδα...»

«Τὴν ἕκτην Ἑβδομάδα, τῆς Νηστείας ἐπέχοντες, προεόρτιον ὕμνον, τῶν Βαΐων ᾄσωμεν, Χριστῷ τῷ ἐρχομένῳ δι' ἡμᾶς, καθῖσαι ἐπὶ πώλου ὀνικοῦ, τὸ τῶν ἐθνῶν ὑποκλῖναι ὡς Βασιλεύς, ἀλόγιστον τῷ Γεννήτορι, τοὺς κλάδους αὐτῷ τῶν ἀρετῶν, πάντες προευτρεπίσωμεν, ὅπως καὶ τὴν Ἀνάστασιν αὐτοῦ, χαίροντες ἴδωμεν».

Η ΣΤ΄ Εβδομάδα των Νηστειών

Η έκτη και τελευταία εβδομάδα της Μεγάλης Σαρακοστής ονομάζεται «Εβδομάδα των Βαϊων». Για έξι μέρες πριν το Σάββατο του Λαζάρου και την Κυριακή των Βαΐων η λατρεία της Εκκλησίας μας ωθεί ν' ακολουθήσουμε το Χριστό καθώς πρώτος αναγγέλλει το θάνατο του φίλου Του και κατόπιν αρχίζει το ταξίδι Του στη Βηθανία και στην Ιερουσαλήμ. Το θέμα και ο τόνος αυτής της εβδομάδας δίνονται την Κυριακή το απόγευμα στον Εσπερινό:

Την έκτη των σεπτών Νηστειών Εβδομάδα, προθύμως απαρχόμενοι, Κυρίω προεόρτιον ύμνον των Βαϊων άσωμεν πιστοί, ερχομένω εν δόξη δυνάμει Θεότητος, επί την Ιερουσαλήμ, νεκρώσαι τον θάνατον...

Στο κέντρο της προσοχής είναι ο Λάζαρος -η αρρώστια του, ο θάνατός του, ο θρήνος των συγγενών του και η αντίδραση του Χριστού σ' όλα αυτά. Έτσι:

Τη Δευτέρα, ακούμε: Σήμερον Χριστώ, πέραν Ιορδάνου διατρίβοντι, δηλούται η νόσος του Λαζάρου...

Την Τρίτη: Χθές και σήμερον η νόσος του Λαζάρου...

Την Τετάρτη: Σήμερον Λάζαρος, θανών θάπτεται, και θρήνον άδουσι αι τούτου σύγγονοι, ως δε προγνώστης Θεός...

Την Πέμπτη: Δισημερεύει σήμερον, θανών ο Λάζαρος...

Τέλος, την Παρασκευή: Έρχεται ο Κύριος εις Βηθανία... εξαναστήσαι...

Η τελευταία εβδομάδα δηλαδή περνάει με πνευματική περισυλλογή πάνω στην ερχόμενη συνάντηση του Χριστού με το θάνατο - πρώτα στο πρόσωπο του φίλου Του Λαζάρου, έπειτα στο θάνατο του ίδιου του Χριστού. Πλησιάζει η ώρα του Χριστού για την οποία τόσο συχνά μιλούσε και προς αυτήν προσανατολιζόταν όλη η επίγεια διακονία Του.

Η ανάσταση του Λαζάρου έγινε για να βεβαιωθούμε για «την κοινήν ανάστασιν» (τροπάρια της ημέρας).

Είναι κάτι το συναρπαστικό να γιορτάζουμε κάθε μέρα για μια ολοκληρη εβδομάδα αυτή τη συνάντηση ανάμεσα στη ζωή και το θάνατο, που αργά αργά πλησιάζει, να γινόμαστε μέρος της, να νιώθουμε με όλο το είναι μας αυτό που υπονοεί ο Ιωάννης με τα λόγια του: «Ιησούς ως είδεν αυτήν κλαίουσαν και τους συνελθόντας... ενεβριμήσατο τω πνεύματι και ετάραξεν εαυτόν... και εδάκρυσεν» (Ιωάν. 11, 33-35).

Μέσα στη λειτουργική ορολογία, το Σάββατο του Λαζάρου και η Κυριακή των Βαΐων είναι η «έναρξη του Σταυρού». Η τελευταία εβδομάδα της Σαρακοστής, η προεόρτια αυτών των ημερών, είναι η τελική αποκάλυψη του νοήματος της Μεγάλης Σαρακοστής.

«Η Οσία Μαρία και η απάθεια»

Γράφει ο π. Βασίλειος Καλλιακμάνης

α) Την Ε’ Κυριακή των Νηστειών τιμάται η Οσία Μαρία Αιγυπτία, η οποία κοιμήθηκε ειρηνικά την 1η Απριλίου.

Το διδακτικότατο και θαυμαστό βίο της, που έγινε προσφιλές ανάγνωσμα όχι μόνο των μοναχών αλλά και όλων των χριστιανών, διέσωσε ο Άγιος Σωφρόνιος Πατριάρχης Ιεροσολύμων. Και προβάλλεται η οσία Μαρία ως πρότυπο αλλά και έμπρακτος καρπός ασκήσεως. Εκείνος που εισέρχεται στο στάδιο του πνευματικού αγώνα με φιλοτιμία, ισχυρή βούληση και ειλικρινή μετάνοια για τον πρότερο έκλυτο και βορβορώδη βίο δέχεται πλούσια τη θεία χάρη. Φθάνει στη χαρισματική απάθεια.

β) Γράφεται στο Συναξαριστή: «Η Oσία Μαρία ήτον από την Aίγυπτον, ζήσασα δε πρότερον με ακολασίαν, χρόνους δεκαεπτά, ύστερον έδωκε τον εαυτόν της η μακαρία εις άσκησιν και αρετήν… Kαι τόσον πολλά υψώθη διά μέσου της απαθείας, ώστε οπού επεριπάτει επάνω εις τα νερά και τους ποταμούς, χωρίς να καταβυθίζεται… Εις την έρημον έζησεν η τρισολβία χρόνους τεσσαρακονταεπτά, χωρίς να ιδή άνθρωπον, μόνον δε τον Θεόν είχε θεατήν της. Kαι τόσον ηγωνίσθη, ώστε… απόκτησε μίαν ζωήν επί γης, αγγελικήν τε και υπέρ άνθρωπον».

γ) Η απάθεια στην οποία έφθασε η Οσία Μαρία είναι φυσικός καρπός νήψης και άσκησης. Ο απαθής βιώνει την κατά Θεόν νηπιότητα· καθίσταται ατάραχος και άφοβος, αφού ενδυναμώνεται από τη χάρη του Θεού. Συχνά δεν αισθάνεται την πείνα, τη δίψα, τον πόνο ή την ανάπαυση. Ο νους του είναι στραμμένος στο Θεό (Όσιος Πέτρος Δαμασκηνός). Ο απαθής δουλαγωγεί το σώμα με την άσκηση, ενώ ταυτόχρονα κόπτει το «ίδιον θέλημα» και εγκολπώνεται το θέλημα του Θεού.

δ) Για τους αγίους Πατέρες η απάθεια δε νοείται ως απόλυτη ψυχική αταραξία, όπως υποστήριζαν οι αρχαίοι Στωικοί, ούτε ως νέκρωση του παθητικού μέρους της ψυχής. Απάθεια είναι η ειρηνική κατάσταση της ψυχής, κατά την οποία αυτή γίνεται δυσκίνητη προς την κακία, διδάσκει ο Άγιος Μάξιμος Ομολογητής. Όμως ανάλογα με την πνευματική ωριμότητα του Χριστιανού παρουσιάζει ορισμένες διαβαθμίσεις.

ε) Διακρίνονται τέσσερα είδη απάθειας: Η πρώτη βιώνεται από τους αρχάριους ως τέλεια αποχή από εμπαθείς πράξεις. Η δεύτερη ως ολοκληρωτική αποβολή των πονηρών λογισμών από τη διάνοια. Το τρίτο είδος αφορά την παντελή ακινησία της επιθυμίας προς τα πάθη. Τέλος όσοι με τη γνώση και τη θεωρία κατέστησαν τον εαυτόν τους διαφανή καθρέπτη του Θεού έχουν αμόλυντο νου και από την ψιλή φαντασία των παθών.

στ) Τα παραπάνω στάδια φαίνεται ότι πέρασε και η οσία Μαρία, η οποία, όταν δέχθηκε την κοινωνία των αχράντων μυστηρίων από τον Αββά Ζωσιμά, πλήρης χάριτος άφησε τον επίγειο βίο και εισήλθε στα σκηνώματα της άρρητης δόξας του Θεού. Το εύλογο ερώτημα όμως που προκύπτει είναι: Μήπως ο «αναχωρητικός» τρόπος της χριστιανικής ζωής δημιουργεί αδρανείς και άνευρες προσωπικότητες, που δε βοηθούν στην πρόοδο της κοινωνίας; Έστω κι αν απαντήσει κάποιος ότι ο δρόμος της ασκητικής που ακολούθησε η Οσία Μαρία δεν αφορά όλους τους χριστιανούς αλλά ελάχιστους, το ερώτημα παραμένει.

ζ) Την απάντηση στο ερώτημα αυτό μπορεί να δώσει η μακραίωνη εκκλησιαστική παράδοση. Η εσωτερική ησυχία, η νήψη, η προσευχή και η άσκηση δεν απομακρύνουν τοπικά αλλά τροπικά το χριστιανό από το πνεύμα του κόσμου. Εκείνος που έχει καταδαμάσει τα ενστικτώδη πάθη, έχει ελέγξει το θυμικό του και διαθέτει καθαρή καρδιά μπορεί πιο άνετα να επωμισθεί θεσμικές ευθύνες και να προσφέρει σημαντικό έργο στην κοινωνία. Αυτό φαίνεται και από το ότι πολλοί ιεράρχες και πατριάρχες έχοντας φθάσει στην νηπτική απάθεια ασκούσαν επιτυχώς σπουδαίο ποιμαντικό και κοινωνικό έργο. Έτσι τιμήθηκαν ως άγιοι, προηγούμενοι στη μνημόνευση άλλων αγίων και ασκητών της Εκκλησίας.

«Περί τῶν χειμαζομένων χριστιανῶν στίς περιοχές τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί τῆς Βορείου Ἀφρικῆς»

Πρός

τό Χριστεπώνυμον Πλήρωμα

τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος

Τέκνα ἐν Κυρίω ἀγαπητά,

 

Ἐδῶ καί καιρό παρακολουθοῦμε μέ πόνο ψυχῆς μία ἀνείπωτη τραγωδία νά ἐκτυλίσσεται στόν χῶρο τῆς Μέσης Ἀνατολῆς. Ἀνόσιες εἰδεχθεῖς βιαιότητες, ἀφορμώμενες ἀπό θρησκευτικό φανατισμό καί κοινή βαρβαρότητα, διαπράττονται εἰς βάρος κληρικῶν καί πιστῶν ἀδελφῶν μας. Τά ἱστορικά καί σεβάσμια γιά τόν Χριστιανισμό ἐδάφη τῆς Ἐγγύς Ἀνατολῆς μεταβλή-θηκαν σέ ἐμπόλεμη καί ἔκρυθμη περιοχή, ἀφιλόξενη γιά τούς ἴδιους της τούς κατοίκους.

Ἀποτελεῖ τραγική διαπίστωση τό γεγονός ὅτι ὅλες αὐτές οἱ ἀναταραχές, ἡ αἱματοχυσία καί οἱ ἀπάνθρωπες βιαιότητες μέ στόχο χριστιανούς ἀδελ-φούς μας ἐκτυλίσσονται σέ ἱστορικές ἑστίες τοῦ Χριστιανισμοῦ, σέ ἱερούς τόπους τῆς Ἐκκλησίας πού μᾶς παρέδωσαν τό ὄνομα τοῦ Χριστιανοῦ καί ἀνέθρε-ψαν πλῆθος Ἁγίων καί Πατέρων, μεταξύ τῶν ὁποίων ὁ ἱερός Χρυσόστομος καί ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ἡ μνήμη τῆς ὁποίας σήμερα πανευλαβῶς ἑορτάζεται. Πρόκειται γιά τραγωδία βαθύτατη, τῆς ὁποίας δυστυχῶς ἀκόμη δέν γνωρίζουμε τήν κατάληξη.

Ἡ Μέση Ἀνατολή ἔχει τό παγκόσμιο προνόμιο νά φιλοξενεῖ στά ἐδάφη της τήν εἰρηνική συνύπαρξη τριῶν μονοθεϊστικῶν θρησκειῶν ἐπί αἰῶνες. Ἐάν ἐκλείψει αὐτή ἡ μοναδική ἰσορροπία μεταξύ τοῦ Χριστιανισμοῦ, τοῦ Ἰουδαϊσμοῦ καί τοῦ Ἰσλάμ, τό ἀπο-τέλεσμα θά εἶναι ὀλέθριο. Οἱ θηριωδίες πού διαπράττονται εἰς βάρος ἀνθρώπων καί ἱστορικῶν ἱερῶν σεβασμάτων, τά ὁποῖα βεβηλώνονται καί καταστρέφονται ὑπό τό νέφος τῶν ἐνόπλων συρράξεων, ἀφορμῶνται ἀπό θρησκευτικό φανατισμό. 1700 ἔτη μετά τήν ἔκδοση τοῦ Διατάγματος τῶν Μεδιολάνων, ἄνθρωποι ἐξακολουθοῦν νά διώκονται γιά τήν πίστη καί τή θρησκευτική τους συνείδηση. Δέν εἶναι δυνατόν νά ἐξοικειωθεῖ κανείς μέ αὐτές τίς βάναυσες εἰκόνες τοῦ Ἅδου, οὔτε καί μέ τό γεγονός ὅτι θρησκεῖες γίνονται ἕρμαια τοῦ φανατισμοῦ καί τῆς τρομοκρατίας, μέσα προβολῆς τῆς βίας καί προσχήματα προκλήσεως πολέμων, καταστροφῆς, διωγμῶν, ὑποτιμήσεως καί εὐτελισμοῦ τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου.

Ὅλοι μας ἀγωνιοῦμε βαθιά γιά τίς τύχες τῶν χριστιανικῶν κοινοτήτων τῆς εὐρύτερης περιοχῆς τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί τῆς Βορείου Ἀφρικῆς. Ὡς Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος διαμαρτυρηθήκαμε Συνοδικῶς καί ἀπευθύναμε ἔκκληση πρός τή διεθνῆ κοινότητα, τόν Ὀργανισμό Ἡνωμένων Ἐθνῶν καί τήν Εὐρωπαϊκή Ἕνωση, ἐκφράζοντας τήν ἀνησυχία μας γιά τίς ἐπαπειλούμενες τύχες ἀπαχθέντων κληρικῶν καί χριστιανῶν προσφύγων. Εἴμαστε μαζί τους ἀδελφοί καί συνοδοιπόροι στήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ Ἱερά Σύνοδος, συναισθανόμενη τήν τραγικότητα καί τή βαρύτητα αὐτῆς τῆς κατάστασης πού ἀγγίζει ὅλους μας, ἀπεφάσισε νά κηρυχθεῖ ἡ Ἕκτη Ἑβδομάδα τῶν Νηστειῶν Ἑβδομάδα προσευχῆς ὑπέρ τῶν διωκομένων Χριστιανῶν τῆς Μέσης Ἀνατολῆς καί τῆς Βορείου Ἀφρικῆς. Συμφώνως πρός τήν ἴδια Συνοδική Ἀπόφαση, στό τέλος τῆς σημερινῆς Θείας Λειτουργίας τῆς Ε΄ Κυριακῆς τῶν Νηστειῶν, θά τελεσθεῖ ἐπιμνημόσυνη δέηση ὑπέρ τῶν μαρτυρικῶς τελειωθέντων Χριστιανῶν, θυμάτων τοῦ πολέμου καί τῶν βιαιοτήτων στίς προαναφερθεῖσες χειμαζόμενες περιοχές.

Εἶναι ἀνάγκη νά προβληματιστοῦμε ἐν πνεύματι καί ἀληθείᾳ, νά στρέψουμε τή σκέψη μας πρός τό ἀπάνθρωπο πρόσωπο τῆς βίας, νά ἑνώσουμε τίς φωνές μας καί νά συμπροσευχηθοῦμε ὁ παντοδύναμος καί πανοικτίρμων φιλάνθρωπος Θεός νά ἀναπαύσει τίς ψυχές τῶν ἀθώων ἐν χώρᾳ ζώντων καί νά διαφυλάξει ἀλώβητους τούς ἀδελφούς μας πού ὑποφέρουν καί δοκιμάζονται.

† Ὁ Ἀθηνῶν Ι Ε Ρ Ω Ν Υ Μ Ο Σ, Πρόεδρος

† Ὁ Σταγῶν καί Μετεώρων Σεραφείμ

† Ὁ Περιστερίου Χρυσόστομος

† Ὁ Καλαβρύτων καί Αἰγιαλείας Ἀμβρόσιος

† Ὁ Τρίκκης καί Σταγῶν Ἀλέξιος

† Ὁ Καρπενησίου Νικόλαος

† Ὁ Μονεμβασίας καί Σπάρτης Εὐστάθιος

† Ὁ Λήμνου καί Ἁγίου Εὐστρατίου Ἱερόθεος

† Ὁ Γουμενίσσης, Ἀξιουπόλεως καί Πολυκάστρου Δημήτριος

† Ὁ Βεροίας, Ναούσης καί Καμπανίας Παντελεήμων

† Ὁ Διδυμοτείχου, Ὀρεστιάδος καί Σουφλίου Δαμασκηνός

† Ὁ Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανῆς καί Κονίτσης Ἀνδρέας

† Ὁ Ξάνθης καί Περιθεωρίου Παντελεήμων

Ὁ Ἀρχιγραμματεύς

† Ὁ Μεθώνης Κλήμης

Ο Ακάθιστος Ύμνος

Παρασκευή 27 Μαρτίου:

Τῷ ἑσπέρας: Ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος μετ’ Ἀποδείπνου.

Ψάλλεται ὁλόκληρος ὁ Ἀκάθιστος Ὕμνος.

Πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο, μπορείτε να διαβάσετε τι γράφει για τον Ακάθιστο Ύμνο ο αείμνηστος καθηγητής Ιωάννης Φουντούλης:

http://eiskopanous.blogspot.gr/2014/03/blog-post_31.html

Ο Αρχιμανδρίτης Δημήτριος Αργυρός ομιλητής στον τελευταίο Κατανυκτικό Εσπερινό

Τὴν Κυριακὴ E΄τῶν Νηστειῶν, 29 Μαρτίου 2015 καὶ ὥρα 6.00΄ τὸ ἀπόγευμα, στὸν Ἱερὸ Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Ἀθανασίου πόλεως Ἰωαννίνων, θὰ τελεσθεῖ ὁ Κατανυκτικός Ἑσπερινός μὲ ἐπίκαιρη ὁμιλία ἀπὸ τὸν Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη π. Δημήτριο Ἀργυρό, Ἱεροκήρυκα τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων καὶ Διευθυντὴ τῆς Ἀνωτάτης Ἐκκλησιαστικῆς Ἀκαδημίας Βελλᾶς, μὲ θέμα: «Ἡ ὁσία Μαρία ἡ Αἰγυπτία, ὑπόδειγμα μετανοίας».

Εἴθε ὁ ἐρχόμενος ἐπὶ τὸ ἑκούσιον Πάθος Χριστός, ὁ Ἀληθινὸς Θεὸς ἡμῶν, ταῖς πρεσβείαις τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, νὰ μᾶς ἐπιτρέψει νὰ διέλθουμε θεαρέστως τὴν Ἁγία καὶ Μεγάλη Ἑβδομάδα καὶ ἀξίως νὰ μετάσχουμε Αὐτοῦ ἐν τῇ Ἀνεσπέρῳ ἡμέρᾳ τῆς Λαμπροφόρου Ἀναστάσεώς Του.

Ἐκ τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων

«Ο Χριστός θέλει να γίνουμε εμείς σαν την Παναγία. Ελεύθεροι, αυθεντικοί άνθρωποι, χωρίς εξαρτήσεις».

Γράφει ο π. Αντώνιος Πινακούλας

Γιορτάζουμε τη μεγάλη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Γιορτάζουμε τη φανέρωση της μεγάλης απόφασης του Θεού, της προαιώνιας απόφασής του, να ξαναδημιουργήσει τον κόσμο και να γίνουμε εμείς όλοι ξαναδημιουργημένοι άνθρωποι και παιδιά του Θεού. Κι ενώ αυτό είναι το μεγαλύτερο έργο του Θεού, το μοναδικό γεγονός της ιστορίας των ανθρώπων,  το ευαγγέλιο δεν μας εξυμνεί αυτό. Μας λέει κάποιες λεπτομέρειες, πάρα πολύ σημαντικές, που αφορούν και αυτό το έργο του Θεού, αλλά και εμάς σε σχέση με το μυστήριο που φανερώθηκε τότε και το γιορτάζουμε σήμερα.

Μας παρουσιάζει δηλαδή το ευαγγέλιο λεπτομέρειες από την αποστολή του Αρχάγγελου Γαβριήλ σε μια κοπέλα της Παλαιστίνης, που ζούσε σε μια μικρή κωμόπολη, από την απόφαση της οποίας ο Θεός εξαρτούσε την πραγματοποίηση αυτού του σχεδίου. Γι’ αυτό και μας δίνει τόσες λεπτομέρειες. Έχει σημασία ο διάλογος που κάνει ο Αρχάγγελος Γαβριήλ με την Μαριάμ, την Παναγία μας. Καταρχάς, τη χαιρετάει. «Χαίρε Κεχαριτωμένη ο Κύριος μετά Σου. Ευλογημένη συ εν γυναιξί». Η Παναγία μας ταράζεται απ’ αυτά που ακούει και διερωτάται ποιος είναι ο σκοπός αυτού του χαιρετισμού. Σε τι αποβλέπει. Ο άγγελος συνεχίζει: «Μη φοβάσαι Μαριάμ. Θα μείνεις έγκυος και θα γεννήσεις ένα παιδί που θα το ονομάσουν Ιησού. Θα είναι απόγονος του βασιλιά Δαυίδ και θα καθίσει πάνω στο θρόνο του». Εκείνη ρωτάει: «Και πώς θα γίνει αυτό, αφού εγώ δεν έχω παντρευτεί;». Κι εκείνος συνεχίζει: «Το Άγιο Πνεύμα θα έλθει. Κι αυτό που θα γεννηθεί είναι άγιο». Και μετά από αυτό, η Παναγία λέει αυτό που ξέρουμε όλοι μας: «Ιδού η δούλη Κυρίου γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου». Είμαι η δούλη του Θεού, ας γίνουν όλα κατά την εντολή σου.

Αγαπητοί αδελφοί, έχει σημασία γιατί ο ευαγγελιστής μας αναφέρει λεπτομερώς αυτόν το διάλογο. Εγώ σας τα είπα εν περιλήψει. Έχει τεράστια σημασία, γι’ αυτό και μας τα αναφέρει. Βλέπετε πώς αντιδρά η Παναγία σε αυτό το μήνυμα του Θεού. Καταρχήν, ερευνά περί τίνος πρόκειται. Στη συνέχεια, το εξετάζει με βάση τη δική μας λογική και την ανθρώπινη φύση. Δύο πράγματα που τα ξέρουμε όλοι μας. Που τα καταλαβαίνουμε όλοι μας. Που τα ζούμε στην καθημερινότητά μας. Πώς σκεπτόμαστε και ποια είναι η φύση μας. Πώς είναι δυνατόν να γεννηθεί ένας άνθρωπος, αν ένα ζευγάρι δεν έχει σεξουαλική ζωή και αν οι σύζυγοι δεν ζούνε μαζί; Είναι δυνατόν να γίνει αυτό; Η Παναγία ρωτάει τα απλούστερα των πραγμάτων. Αυτά που ξέρουμε όλοι μας. Κι όταν ακούει ότι αυτό θα γίνει με την παρουσία και ενέργεια του Αγίου Πνεύματος, παραιτείται από όλα αυτά. Γιατί ήδη μπαίνουμε σε έναν άλλο κόσμο. Κι η Παναγία το ξέρει αυτό πάρα πολύ καλά. Και απαντάει: «Ιδού η δούλη Κυρίου. Γένοιτό μοι κατά το ρήμα σου».

Γι’  αυτό τώρα πρέπει να προσέξουμε δύο πράγματα. Πώς ενεργεί ο Θεός και γιατί ενεργεί ο Θεός έτσι. Ο Θεός είναι παντοδύναμος. Θα μπορούσε να γεννηθεί, να κινήσει το οποιοδήποτε πλάσμα του, την οποιαδήποτε γυναίκα. Και να πάρει σώμα, να δανειστεί από εκεί τη σάρκα του, όπως λένε τα βιβλία μας. Αλλά δεν θέλει να γεννηθεί έτσι. Θέλει να γεννηθεί με σώμα, με ψυχή, με βούληση, με επιθυμίες και συναισθήματα. Κι αυτό για να γίνει, πρέπει να ανταποκριθεί ένα άλλο πλάσμα, μια γυναίκα. Ούτως ώστε εκείνος να γεννηθεί σαν άνθρωπος όπως όλοι οι άνθρωποι, χωρίς να του λείπει τίποτε. Κι αυτό να γίνει με τη δική της απόφαση, με τη δική της θέληση. Για να μη γεννηθεί ο Θεός στον κόσμο σαν άνθρωπος ανάπηρος, χωρίς όλα όσα έχουμε όλοι μας. Γιατί για να έχουμε όλοι μας αυτά που έχουμε, το ήθελαν οι γονείς μας, το πήραν απόφαση, αλλιώς δεν γίνεται, δεν μπορεί να συμβεί. Κι έτσι λοιπόν θέλει να γεννηθεί ο Θεός στον κόσμο. Και θέλει από μας να ανταποκρινόμαστε σε εκείνον με όλα όσα έχουμε δικά μας. Και με το σώμα μας και με την ψυχή μας και με τη βούλησή μας και με τη λογική μας και με τα συναισθήματά μας και με τις επιθυμίες μας. Έτσι θέλει ο Θεός. Γι’ αυτό και εμφανίζονται όλα αυτά στην Παναγία. Έτσι ήταν να γίνει. Γιατί ο Θεός έτσι ήθελε. Και περίμενε να έρθει αυτή η ώρα που ένας άνθρωπος θα μπορούσε να ανταποκριθεί στο κάλεσμά του. Αλλά εμείς βλέπουμε μέσα από αυτά πώς ενεργεί ο Θεός. Δεν ενεργεί δηλαδή με τη δύναμή του, ούτως ώστε να σπρώξει ένα άλλο πλάσμα σε αυτό που θέλει εκείνος. Αλλά μόνο με τη συγκατάθεσή του. Πρέπει και το πλάσμα αυτό να αποφασίσει. Με το μυαλό του και με τη σκέψη του.

Αγαπητοί αδελφοί, υπάρχει ένα περίεργο σε αυτή τη συνάντηση του Αρχάγγελου με την Παναγία, που ενώ τα ακούμε συνέχεια στην Εκκλησία, μας ξεφεύγει και δεν το προσέχουμε. Αν συγκρίνουμε δηλαδή το γεγονός αυτό της παρουσίας του αγγέλου και της συζήτησης που κάνει με την Παναγία, αυτό συμβαίνει και με άλλα πρόσωπα μέσα στην ιστορία των σχέσεων του ανθρώπου με τον Θεό. Και με τον Αβραάμ μίλησε ο Θεός και με τον Μωυσή μίλησε και με τόσους άλλους αγίους. Αυτό στο οποίο ξεχωρίζει η συνάντηση του αγγέλου με την Παναγία είναι ότι η Παναγία σε καμία στιγμή αυτού του διαλόγου δεν εκφράζει αδυναμία, δεν παρακαλεί τον Θεό να την αξιώσει να γίνει αυτό. Θυμόσαστε ότι μιλάει με τον Αβραάμ κι ο Αβραάμ λέει ότι είναι γη και στάχτη. Μιλάει με τον Μωυσή κι εκείνος λέει ότι είναι αδύνατον να αναλάβει αυτό που του λέει. Μιλάει με τον Ησαΐα κι εκείνος λέει ότι εγώ είμαι ένας αμαρτωλός μέσα σε αμαρτωλούς κοκ. Ο ίδιος ο άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος που, κατά τα λόγια του Χριστού, ήταν ο μεγαλύτερος προφήτης κι ο αγιότερος

Κι αυτά όλα, για μας τι σημαίνουν; Σημαίνουν πάρα πολλά πράγματα. Πώς μπορούμε να ανταποκριθούμε σε αυτό που φανερώνεται σήμερα; Σ’ αυτό που δημιούργησε ο Θεός που έγινε άνθρωπος και ήρθε στον κόσμο και συγκρότησε την Εκκλησία του κι εμείς είμαστε τα μέλη της, μέλη αυτού του Σώματος του Χριστού, ο διάλογος αυτός φανερώνει τι θέλει ο Θεός από μας. Και τι μας αξιώνει ο Χριστός να γίνουμε. Θέλει να γίνουμε σαν την Παναγία και μας αξιώνει με τον τρόπο που ήρθε στον κόσμο. Γι’ αυτό έγινε άνθρωπος, για να γίνουμε εμείς σαν την Παναγία. Ελεύθεροι, αυθεντικοί άνθρωποι, χωρίς εξαρτήσεις. Αυτό συμβαίνει στην Παναγία. Χωρίς εσωτερικές εξαρτήσεις. Ποιες είναι αυτές; Λέει ο άγιος Ιωάννης, ο Απόστολος και ευαγγελιστής, ότι «προσέχετε αδελφοί την καρδιά σας. Μήπως εκείνη σας κατηγορεί; Αν σας κατηγορεί, δεν είστε καθαροί μπροστά στον Θεό». Η Παναγία δεν είχε την καρδιά της να την κατηγορεί μπροστά στον Θεό. Οι λογισμοί της, οι σκέψεις της, οι επιθυμίες της, τα συναισθήματά της, ήταν εκείνα που ήθελε ο Θεός. Δεν υπήρχε διχασμός μέσα της και αντίφαση. Λέει αλλού ο Απ. Παύλος ότι οι άνθρωποι ζούμε συνέχεια σε μια εσωτερική σύγκρουση. «Των διαλογισμών ημών κατηγορούντων ή απολογουμένων». Συνεχώς δεχόμαστε σκέψεις που μας κάνουν να αισθανόμαστε ένοχοι και κατηγορούμεθα. Από την άλλη, απολογούμαστε. Κι αυτό γίνεται μέχρι να έρθει η χάρις του Θεού και να μας ελευθερώσει. Αυτό ήρθε λοιπόν να κάνει ο Χριστός. Να μας δείξει σαν την Παναγία. Να φανερώσει το μυστήριο της παρουσίας της χάρης του Θεού ανάμεσά μας. Αυτό λοιπόν ζητούσε από μας, γι’  αυτό έχει σημασία, και μας το χαρίζει αυτό. Γι’ αυτό γίνεται άνθρωπος, γι’ αυτό γίνεται η Εκκλησία, γι’ αυτό εμείς πορευόμαστε μαζί της.

«Η αμαρτία μου ενώπιόν μου»

Πρωταρχικό ενέργημα του νου, που μπορεί να σου χαρίσει την ταπεινοφροσύνη, είναι το να θυμάσαι τις αμαρτίες που έκανες με λόγια και έργα και με το νου σου.

Συνήθως όταν σκεφτόμαστε τις αμαρτίες μας, απογοητευόμαστε, δεν μετανοούμε, ή απλώς κάνουμε ότι μετανοούμε, αλλά επανερχόμαστε στα ίδια, οπότε μείζον κρίμα λαμβάνομε. Αυτό δεν είναι σωστό...

Η αληθινή μνήμη των αμαρτημάτων είναι δυναμική. Σε οδηγεί στην απόφαση ποτέ να μην ξανακάνεις αυτό που έκανες. Επίσης, σου δίνει χαρά, αγαλλίαση, αίσθηση λυτρώσεως. Όπως, όταν διασωθείς από μια πυρκαγιά, μετά διηγείσαι πώς σε διέσωσε ο Θεός για να γίνει γνωστή η θεία δωρεά, έτσι ακριβώς και η μνήμη των αμαρτημάτων είναι ευχαριστήριο άσμα προς τον Θεό για την σωτηρία σου, αιτία χαράς και λόγος ευγνωμοσύνης (Γέροντας Αιμιλιανός Σιμωνοπετρίτης).

Η Ε΄ Εβδομάδα των Νηστειών «εις Κοπάνους»

Την παρούσα εβδομάδα στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους») θα τελεσθούν δύο Προηγιασμένες Θείες Λειτουργίες, την Πέμπτη 26, «του Μεγάλου Κανόνος» και την Παρασκευή 27 Μαρτίου, στις 07.00 το πρωί.

Την Τετάρτη 25 Μαρτίου, εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, θα τελεσθεί η Θεία Λειτουργία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ενώ ο Ακάθιστος Ύμνος θα ψαλεί την Παρασκευή Μαρτίου, στις 6 το απόγευμα.

«Κλίμαξ του Ιωάννου: Προσέγγιση των χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος»

Γράφει ο π. Σέργιος Μαρνέλλος,

Δρ. Θεολογίας και Εφημέριος του Καθεδρικού Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Ιωαννίνων

Η  τέταρτη Κυριακή των νηστειών είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, στα πλαίσια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που μας οδηγεί στη Μεγάλη Εβδομάδα, στα Θεία Πάθη και την Ανάσταση του Χριστού. Στην ομιλία αυτή θα σταθούμε στο βιβλίο της Κλίμακας του Ιωάννου του Σιναΐτου, ώστε να επιχειρήσουμε κατά το δυνατόν μια προσέγγιση σε αυτό που λέμε “χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος”.

          Με την ονομασία “Κλίμαξ” είναι ευρύτερα γνωστή η απαντητική επιστολή του Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, καθηγουμένου των μοναχών του όρους Σινά προς τον Αββά Ιωάννη καθηγούμενο της Ραϊθούς, ο οποίος είχε ζητήσει από τον Άγιο ως μέγας και πραγματικός διδάσκαλος που είναι, να υποδείξει το δρόμο, την κλίμακα, δηλαδή τη σκάλα, που φτάνει στις πύλες του ουρανού. Ζήτησε από το Σιναΐτη Γέροντα -του οποίου η φήμη ως ασκητού, ως ποιμένος και ως πραγματικά ενάρετου ανθρώπου είχε εξαπλωθεί ευρύτατα- να καταδείξει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να φθάσει κανείς στη θέωση. Εκείνος, κινούμενος στα πλαίσια της υπακοής και όχι ως υπερφίαλος και υπερόπτης, ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα και συνέγραψε μια επιστολή, όχι βέβαια, όπως γνωρίζουμε σήμερα τις επιστολές˙ για να γίνει πιο κατανοητό θα λέγαμε ότι συνέγραψε μια επιστολή σε μέγεθος βιβλίου.

          Διαιρείται σε τριάντα κεφάλαια, τα οποία σαν σκαλοπάτια αναβιβάζουν όσους τα ακολουθούν από τα χαμηλότερα στα υψηλότερα, γι' αυτό και ονομάστηκε “Κλίμαξ”, Κλίμαξ του Παραδείσου. Το έργο αυτό είναι γνωστό και ως “Πλάκες Πνευματικαί”, γιατί η διδασκαλία του Αγίου Ιωάννου έγινε δεκτή ωσάν τις θεοχάρακτες πλάκες του Μωυσή. Όπως εκ του όρους Σινά ο Θεός παρέδωσε τις δέκα εντολές, τις οποίες χάραξε σε πλάκες ο Μωυσής, έτσι εκ του όρους Σινά, τόπο ασκήσεως του Αγίου Ιωάννου, πηγάζουν και οι τριάντα λόγοι του.

          Το σύγγραμμά του έγινε γρήγορα γνωστό και ιδιαίτερα προσφιλές στα μοναστήρια και στα ασκητήρια και αργότερα η χρήση του επεκτάθηκε στον χριστιανικό κόσμο ευρύτερα, ο οποίος ελκύονταν από τον τρόπο ζωής των μοναχών. Είναι τόσο υψηλό το περιεχόμενό του και η προσφορά του, ώστε έγινε αιτία να αφιερωθεί από την Εκκλησία η Δ' Κυριακή των Νηστειών στο συγγραφέα της Άγιο Ιωάννη, του οποίου η μνήμη τιμάται κανονικά στις 30 Μαρτίου. Τον προβάλλει ως ζωντανό και αυθεντικό πρότυπο, με σκοπό να εμπνεύσει και να καταδείξει στους χριστιανούς την άσκηση, στα πλαίσια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής.

          Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ο Ιωάννης ο Σιναΐτης απευθύνει το έργο του πρώτα και κύρια σε μοναχούς. Από μοναχούς ζητήθηκε το έργο και σε μοναχούς απευθύνεται. Για το λόγο αυτό χρειάζεται πολλή διάκριση και ωριμότητα η μελέτη του από τους ευρισκόμενους στον κόσμο κληρικούς και λαϊκούς, καθώς κατ' ακρίβειαν δεν’  αφορά αυτούς. Για να γίνει καλύτερα κατανοητό, αναφέρει σε κάποιο σημείο ο Άγιος ότι «αναχώρησις από τον κόσμο είναι το να μισήσης με τη θέλησί σου πράγματα επαινετά και να αρνηθής την φύσι, για να επιτύχης τα υπέρ φύσιν»[2]˙ σαφώς, λοιπόν, κατανοούμε ότι ο λόγος του αυτός απευθύνεται στους μοναχούς. Σε άλλο σημείο, όμως, αναφέρει λόγους προς τους εν τω κόσμω αδελφούς, όπως: «Μερικοί κοσμικοί που ζούσαν αμελώς με ρώτησαν: “Πώς μπορούμε εμείς που ζούμε με συζύγους και είμαστε περικυκλωμένοι με τόσες κοινωνικές υποχρεώσεις ν' ακολουθήσουμε τη μοναχική ζωή”; Και τους απάντησα: “Όσα καλά μπορείτε, να τα κάνετε· κανένα να μη περιγελάσετε, κανένα να μη κλέψετε, σε κανένα να μην ειπήτε ψέματα, κανένα να μη περιφρονήσετε, κανένα να μη μισήσετε. Να μη παραλείπετε τον εκκλησιασμό, να δείχνετε συμπόνια στους πτωχούς, κανένα να μη σκανδαλίσετε. Σε ξένο πράγμα και σε ξένη γυναίκα να μην πλησιάσετε. Αρκεσθήτε στην ιδική σας γυναίκα. Εάν ζήτε έτσι, “ου μακράν εστε της βασιλείας των ουρανών»[3]. Συνεπώς χρειάζεται πολλή προσοχή και διάκριση η μελέτη της Κλίμακος, για να μην υπάρχουν παρερμηνείες και παρανοήσεις, που θα είχαν ως αποτέλεσμα οι εν τω κόσμω να συμπεριφέρονται ως αναχωρητές και μοναχοί και το αντίστροφο, οι μοναχοί ως οι εν τω κόσμω. Σαφώς δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι το βιβλίο αυτό έχει ως σκοπό την προσέγγιση του Θεού, τη θέωση, τη σωτηρία και ως τέτοιο δεν παύει να αφορά και μοναχούς και κοσμικούς. Εκείνο το οποίο διαφοροποιείται είναι ο τόπος και ο τρόπος προσέγγισης της σωτηρίας.

          Τα τριάντα κεφάλαια της Κλίμακος, οι τριάντα λόγοι αντιστοιχούν σε τριάντα σκαλοπάτια αρετής και χαρισμάτων και υποδηλώνουν την ηλικία και την ωριμότητα των τριάντα ετών του Χριστού, όταν ξεκίνησε να διδάσκει δημόσια. Όσο τα ανεβαίνει κανείς τόσο πλησιάζει το Θεό που βρίσκεται στην πάνω άκρη της Κλίμακος. Είναι γνωστό πως ο Άγιος Ιωάννης εμπνεύστηκε από το όραμα του γιου του Ισαάκ, Ιακώβ, στην Παλαιά Διαθήκη. Διαβάζουμε στο βιβλίο της Γένεσης σχετικά: «στον ύπνο του τη νύχτα είδε μια σκάλα, που στηριζότανε στη γη και η κορυφή της άγγιζε τον ουρανό. Πάνω της ανέβαιναν και κατέβαιναν άγγελοι του Θεού και ο Κύριος στηρίζονταν πάνω σ' αυτήν»[4].

          Όλοι γνωρίζουμε ότι το να ανέβει κανείς μια σκάλα και μάλιστα με πολλά σκαλοπάτια δεν είναι τόσο εύκολο. Είναι κοπιαστικό, επίπονο, πολλές φορές και επικίνδυνο˙ ιδίως αν είναι κανείς ασταθής, αν δεν τον βοηθά η υγεία του ή η φυσική του κατάσταση. Έτσι ακριβώς συμβαίνει και με την άνοδό της προς το Θεό. Χρειάζεται προσπάθεια, αγώνα, επιμονή, προσοχή, ζήλο και πίστη, χρειάζεται αγάπη και πόθο για Εκείνον που βρίσκεται στην πάνω άκρη της σκάλας. Γιατί στην πορεία προς το Χριστό πολλοί έχασαν τον δρόμο τους και κατακρημνίστηκαν. Αυτό προβάλλει και η εικόνα της Κλίμακος, η οποία παρουσιάζει τους μοναχούς να ανεβαίνουν τα σκαλοπάτια ένα-ένα βοηθούμενοι από τους αγγέλους μα κάποιοι απ' αυτούς πέφτουν από την σκάλα και χάνονται με την παρέμβαση των δαιμόνων. Τα σκαλοπάτια που προβάλλει ο Ιωάννης, είναι σταθερά, εφόσον τα βαδίζει κανείς ορθά, με σιγουριά και ασφάλεια, εφόσον δεν βιάζεται και έχει αυτογνωσία. Αντιθέτως το να ανεβαίνει κανείς δυο-δυο τα σκαλιά, να υπερπηδά, είναι δύσκολο, επικίνδυνο και μπορεί να χαθεί.

          Στο πρώτο σκαλοπάτι βρίσκεται η αποταγή από τα γήινα, στο τελευταίο ο Θεός της αγάπης. Θα μπορούσαμε να τα χωρίσουμε σε δυο ομάδες, στα ελαττώματα που πρέπει να αποφεύγονται και στις αρετές που πρέπει να επιδιώκονται. Ανάμεσα σε αυτά που οφείλει ο άνθρωπος να αποφεύγει, είναι: η μνησικακία, η καταλαλιά, η πολυλογία, το ψεύδος, η ακηδία, η γαστριμαργία, η φιλαργυρία, η δειλία, η κενοδοξία, η υπερηφάνεια, η βλασφημία, και, αντίστοιχα, ανάμεσα σε αυτά που πρέπει να επιδιώκει, είναι: η υπακοή, η μετάνοια, η μνήμη θανάτου, η αοργησία, η σιωπή, η προσευχή, η πραότητα και η απλότητα, η ταπεινοφροσύνη, η διάκριση, η πίστη, η ελπίδα και τέλος η αγάπη.

          Πολύ σοφά τοποθετεί στο τελευταίο σκαλοπάτι, ως ύψιστη αρετή, ως κορωνίδα του αγώνα την αγάπη. Έτσι αξιολογεί τα πράγματα και ο Απόστολος των Εθνών Παύλος «θα μείνουν τελικά για πάντα αυτά τα τρία: η πίστη, η ελπίδα και η αγάπη. Και απ' αυτά, το πιο σπουδαίο είναι η αγάπη»[5]. Και πώς να μην συμβαίνει αυτό, όταν ο Θεός είναι αγάπη, ταυτίζεται με την αγάπη και όποιος δεν έχει αγάπη σημαίνει ότι δεν έχει γνωρίσει το Θεό. Μα θα πει κανείς, η αγάπη θα έπρεπε να είναι στα πρώτα σκαλοπάτια των αρετών, η αγάπη επιτυγχάνεται εύκολα, είναι για τους αρχάριους στα λεγόμενα πνευματικά πράγματα. Ζούμε σε μια εποχή αγάπης, όπου η αγάπη είναι πανταχού παρούσα, όλοι μιλάμε για αγάπη, όλοι την επικαλούμαστε, όλοι θεωρούμε ότι λίγο ως πολύ την εφαρμόζουμε στη ζωή μας. Και όμως ο κόσμος μας, η κοινωνία μας, ο περίγυρός μας μαρτυρά πως μπορεί να μιλάμε για την αγάπη και να περιστρεφόμαστε γύρω από αυτή αλλά ουσιαστικά δεν ζούμε με αγάπη. Στην επίγνωση και στη βίωση της αγάπης δεν φτάνει κανείς εύκολα˙ η αγάπη είναι απόλυτη, δε μερίζεται, δεν έχει διαβαθμίσεις, δεν περιορίζεται. Η αγάπη είναι θεϊκή, ταυτίζεται με το Θεό, όπως γράφει ο Απόστολος και Ευαγγελιστής Ιωάννης στην Α΄ επιστολή του «ας αγαπάμε ο ένας τον άλλο, γιατί η αγάπη προέρχεται από το Θεό. Όποιος αγαπάει δείχνει ότι έχει αναγεννηθεί από το Θεό. Όποιος δεν αγαπάει δεν γνώρισε το Θεό, γιατί ο Θεός είναι αγάπη»[6]. Έτσι και ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος λέγει «αυτός που θέλει να ομιλή για την αγάπη είναι σαν να επιχειρή να ομιλή για τον ίδιο τον Θεόν... Για την αγάπη γνωρίζουν να ομιλούν οι Άγγελοι, αλλά και αυτοί ανάλογα με τον βαθμό της θείας ελλάμψεως τους...»[7], «εκείνος που αγαπά τον Κύριον, έχει προηγουμένως αγαπήσει τον αδελφό του. Το δεύτερο οπωσδήποτε είναι η απόδειξις του πρώτου...»[8]. Αλλού πάλι τονίζει «η αγάπη ως προς την ποιότητα της είναι ομοίωσις με τον Θεόν, όσο βέβαια είναι δυνατόν στους ανθρώπους. Ως προς την ενέργεια της, μέθη της ψυχής. Ως προς δε τις ιδιότητες της, πηγή πίστεως, άβυσσος μακροθυμίας, θάλασσα ταπεινώσεως»[9].

          Πόσο σοφοί και γνήσιοι είναι οι λόγοι αυτοί του Αγίου Ιωάννου, που είναι καρπός άσκησης και θείου φωτισμού. Συνολικά, η Κλίμακα, θα λέγαμε, είναι το Ευαγγέλιο στην εφαρμογή του, στην πράξη. Ασφαλώς είναι μεγάλο το όφελος εκείνων που μελετούν την Κλίμακα και επιθυμούν να την κάνουν ζωή τους. Για να συμβεί όμως αυτό, θα πρέπει να έχει κανείς υπόψη του τα παρακάτω:

          Πρώτον: ο λεγόμενος πνευματικός αγώνας, για να καρποφορήσει, δεν πρέπει να είναι αυτονομημένος και ατομοκεντρικός αλλά να βρίσκεται σε διαρκή σχέση και αγαπητική κοινωνία με τους συνανθρώπους μας, τους αδελφούς μας, με τους οποίους συμπορευόμαστε την οδό της μετανοίας, την οδό της σωτηρίας. Έχει να κάνει με τη βίωση του συνανθρώπου ως εικόνας του Θεού και ως αδελφού, όπως μαρτυρά η κοινή των ανθρώπων καταγωγή από τον Αδάμ και κυρίως από τον δημιουργό και κοινό πατέρα Θεό. Οι λόγοι του Ιωάννου για τις αρετές της υπακοής, της ταπεινοφροσύνης, για την αποχή από το ψεύδος και από την κατάκριση και άλλοι δεν μπορούν να γίνουν πράξη παρά μόνο σε σχέση και συνάρτηση με τον αδελφό μας. Η υπόθεση της σωτηρίας δεν είναι ατομική αλλά υπόθεση της κοινωνίας των προσώπων. Γιατί, αν θα σωθούμε, αυτό θα γίνει διαμέσου των άλλων ανθρώπων, θα σωθούμε ως σώμα, ως σώμα Χριστού. Έχουμε κληθεί όλοι ως ένα σώμα στην ειρήνη του Θεού, όπως λέγει ο Απόστολος Παύλος[10] και συνεπώς μέσα στο σώμα του Χριστού, την Εκκλησία «όταν υποφέρει ένα μέλος, συμπάσχουν όλα τα μέλη· κι όταν τιμάται ένα μέλος, χαίρονται μαζί του όλα τα μέλη»[11], όπως σημειώνει ο θείος Απόστολος.

          Δεύτερον: η ανάβαση προς τα ουράνια, προς την άκρη της Κλίμακος, όπου βρίσκεται ο Χριστός, περνά μέσα από τα μυστήρια της Εκκλησίας. Αυτά ευλογούν και αγιάζουν, μεταθέτουν τον άνθρωπο από τα γήινα στα ουράνια. Τότε γίνονται ενεργές οι αρετές και τότε Χριστοποιείται όντως η ζωή του πιστού. Ο Χριστός είπε «αν δε φάτε τη σάρκα του Υιού του ανθρώπου και δεν πιείτε το αίμα του, δεν έχετε μετοχή στη ζωή. Αυτός που τρώει τη σάρκα μου και πίνει το αίμα μου, έχει ζωή παντοτινή, κι εγώ θα τον αναστήσω την έσχατη ημέρα»[12]. Άρα η σωτηρία, η προσέγγιση του Θεού, η θέωση δεν επιτυγχάνεται με αποκλειστική άσκηση των αρετών, η οποία είναι ευκταία κατά πάντα αλλά από μόνη της δεν επαρκεί, δεν έχει περιεχόμενο, αν δε συνυπάρχει με τη ζωντανή μετοχή στα μυστήρια και ιδίως στη Θεία Ευχαριστία.

          Τρίτον: η ανάβαση δεν είναι ζήτημα μόνο προσωπικού αγώνα, ο οποίος θα καταντούσε αναπόφευκτα ένας αγώνας ατομικής αξιομισθίας, μια προσπάθεια αυτοδικαίωσης, ένας στίβος ενάρετης αυτοπροβολής και αυτοκατοχύρωσης. Σαφώς χρειάζεται η ελεύθερη βούληση, η επιθυμία και η προσπάθεια του ανθρώπου, για να ανέβει προς τον Σωτήρα Χριστό, αλλά η άνοδος γίνεται κατορθωτή μόνο με τη δύναμη του Θεού. Τα στάδια των αρετών επιτυγχάνονται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, είναι χαρίσματα και όχι βραβεία, προσφέρονται άνευ ανταλλάγματος, δωρεάν. Αυτό κάνει φανερό και ο Άγιος Ιωάννης, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις τονίζει ότι: α) οι αρετές γίνονται πραγματικότητα όταν το Άγιο Πνεύμα κατοικεί αόρατα στην ψυχή και όταν η δύναμις του Υψίστου επισκιάζει τον άνθρωπο[13], β) όπου εμφανισθεί το Πνεύμα του Κυρίου, ο δεσμός της αμαρτίας λύθηκε[14], γ) η μυστική ενέργεια του Αγίου Πνεύματος παρακινεί[15], δ) ο θυμός εμποδίζει την παρουσία του Αγίου Πνεύματος  μέσα μας ως ειρήνη ψυχής[16], ε) η γαλήνη αποκτάται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος[17], στ) αγώνας που δε γίνεται κατά Θεόν, δεν καρποφορεί[18], ζ) όποιος έχει μέσα του το Πνεύμα του Κυρίου αναγνωρίζεται από τα λόγια του και την ταπεινοφροσύνη του[19], η) το Άγιο Πνεύμα ως πυρ άλλους τους καθαρίζει και άλλους τους φωτίζει και αγιάζει[20], θ) η παρουσία του Αγίου Πνεύματος σχετίζεται με την προσθήκη των χαρισμάτων[21] και ι) όποιος μελετά λόγια του Αγίου Πνεύματος, αυτά τον καθοδηγούν και τον διορθώνουν[22].

          Συνεπώς, η άσκηση στα χαρίσματα και η κατά Θεόν πρόοδος είναι συνάρτηση του προσωπικού αγώνα, της άσκησης και της θέλησης του ανθρώπου να προσεγγίσει το Θεό αλλά κυρίως της δεκτικότητας που έχει στο να ενεργήσει σε αυτόν το Άγιο Πνεύμα, ο Θεός. Το γεγονός πιστοποιεί ο λόγος του Χριστού «κανείς δεν μπορεί να έρθει κοντά μου, αν δεν τον ελκύσει ο Πατέρας που μ’  έστειλε˙ κι εγώ θα τον αναστήσω την έσχατη ημέρα»[23]. Πολλές φορές έχουμε ακούσει για τη λεγόμενη “κλήση” με “ήτα”, δηλαδή την πρόσκληση που απευθύνει ο Θεός στους ανθρώπους και η οποία δεν ενεργεί βίαια αλλά προσμένει την ελεύθερη ανταπόκριση, την αγωνιστική συγκατάβαση του καθενός. Αυτό δηλώνει, άλλωστε, η ρήση του Χριστού στις παραβολές των εργατών του αμπελιού[24] και των βασιλικών γάμων[25] «πολλοί γαρ εισι κλητοί, ολίγοι δε εκλεκτοί». Αυτό φαίνεται επίσης και στη γνωστή παραβολή του Μεγάλου Δείπνου[26].

          Το Άγιο Πνεύμα σύμφωνα με την επαγγελία του Χριστού[27] προς του Αποστόλους, στάλθηκε στον κόσμο και είναι αυτό που «όλον συγκροτεί τον θεσμόν της Εκκλησίας»[28], που τελειώνει τα μυστήρια και ενεργεί τα κατά Θεόν χαρίσματα. Είναι αυτό που δια του χρίσματος προικίζει τον κάθε βαπτιζόμενο με πλούτο χαρισμάτων. Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει πως υπάρχουν διάφορα είδη χαρισμάτων, διακονιών, δραστηριοτήτων που χορηγεί ο Θεός με το Άγιο Πνεύμα˙ μάλιστα τονίζει ότι στον καθένα δωρίζεται η φανέρωση του Αγίου Πνεύματος προς το συμφέρον και πως χορηγεί τα χαρίσματα όπως αυτό θέλει στον καθένα χωριστά[29]. Σε άλλο σημείο προτρέπει τους χριστιανούς «αφού ζούμε με τη δύναμη του Πνεύματος, πρέπει να ακολουθούμε το Πνεύμα»[30]. Γιατί όπως λέγει ο Χριστός «ό,τι γεννιέται από τον άνθρωπο είναι ανθρώπινο, ενώ ό,τι γεννιέται από το Πνεύμα είναι πνευματικό»[31]. Πολλά είναι τα χαρίσματά Του, όπως μαρτυρά η Γραφή: λόγος σοφίας, λόγος γνώσεως, πίστη, θεραπεία ασθενειών, προφητείες, γένη γλωσσών και άλλα[32] και πολλοί οι καρποί του: αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, καλοσύνη, αγαθότητα, πίστη, πραότητα, εγκράτεια. Αυτή την αλήθεια ψάλλει η Εκκλησία μας με τον ύμνο: «Πάντα χορηγεί τό Πνεύμα τό άγιον, βρύει προφητείας, ιερέας τελειοί, αγραμμάτους σοφίαν εδίδαξεν, αλιείς θεολόγους ανέδειξεν...»[33].

          Χρειάζεται ο άνθρωπος να δώσει με την πίστη του, με τον αγώνα και το θείο πόθο του, χώρο στο Άγιο Πνεύμα ώστε να κατοικήσει μέσα του και να καρποφορήσει. Αυτό αποτελεί και αντικείμενο της προσευχής προς το Άγιο Πνεύμα “Βασιλεύ ουράνιε” όπου παρακαλούμε «ελθέ και σκήνωσον εν ημίν». Το Άγιο Πνεύμα δεν εξαναγκάζεται από τον άνθρωπο αλλά πηγαίνει, όπως ο άνεμος που πνέει, όπου θέλει, και ακούει κανείς την βοή του αλλά δεν ξέρει από πού έρχεται και πού πηγαίνει[34] και «κάθε μέλος, κατά το μέτρο του χαρίσματος που του χορηγήθηκε, συμβάλλει στην αύξηση του σώματος (της Εκκλησίας) και στην οικοδομή του με αγάπη»[35]. Ο Χριστός, όπως ο ίδιος λέγει, είναι η άμπελος η αληθινή, και οι κληματόβεργες οι πιστοί, οι οποίοι καρποφορούν μόνο όταν είναι ενωμένοι μαζί του[36]. Τα χαρίσματα, συνεπώς, δε χορηγούνται αυτόνομα αλλά ενεργούνται εντός του σώματος του Χριστού, της Εκκλησίας και συντελούν στη λειτουργία της.

          Ο Άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης και εφέτος μας δίνει μια ευκαιρία, μια ευκαιρία και μια δυνατότητα στην πορεία μας προς το Πάσχα. Ανεβαίνοντας τη Θεοδρόμο Κλίμακά του, να δώσουμε πρόσφορο έδαφος και χώρο στο Άγιο Πνεύμα, ώστε, όπως η Παναγία μας δια του Ευαγγελισμού κατέστη “Θεού αχωρήτου χώρα”[37] και “σκηνή του Θεού και Λόγου”[38], έτσι να καταστούμε και εμείς δοχείο της θείας χάριτος και κατοικητήριο του Αγίου Πνεύματος. Γένοιτο.

---

[1] 3^ος οίκος Ακάθιστου Ύμνου.

^[2] Αγίου Ιωάννου του Σιναΐτου, Κλίμαξ, εκδ. Ιεράς Μονής Παρακλήτου, Ωροπός Αττικής ¹⁴2003,  σ. 34 (1, 11).

^[3] Κλίμαξ, σ. 41 (1, 38).

^[4] Γεν., 28, 12-13.

^[5] Α΄ Κορ., 13, 13.

^[6] Α΄ Ιωάν., 4, 7-8.

^[7] Κλίμαξ, σ. 409 (30, 2).

^[8] Κλίμαξ, σ. 423 (30, 15).

^[9] Κλίμαξ, σ. 409 (30, 3).

^[10] Κολ., 3, 15.

^[11] Α΄ Κορ., 12, 26.

[12] Ιωάν., 6, 53-54.

^[13] Κλίμαξ, σ. 115 (4, 125).

^[14] Κλίμαξ, σ. 136 (5, 17).

^[15] Κλίμαξ, σ. 141 (6, 9).

^[16] Κλίμαξ, σ. 170 (8, 16-17).

^[17] Κλίμαξ, σ. 376 (27, 11).

^[18] Κλίμαξ, σ. 327 (26, 63).

^[19] Κλίμαξ. σ. 357 (26, 20).

^[20] Κλίμαξ, σ. 398 (28, 52) και σ. 363 (27, 1).

^[21] Κλίμαξ, σ. 329 (26, 74).

^[22] Κλίμαξ, σ. 384 (27, 47).

^[23] Ιωάν., 6, 44.

^[24] Βλ. Ματθ., 20, 1-16.

^[25] Βλ. Ματθ., 22, 1-14.

^[26] Λουκ., 14, 15-24.

^[27] Βλ. Ιωάν., 14, 15-26 και 16, 7-15, Πράξ., 1, 4-5 και 8, Λουκ., 24, 49.

^[28] Στιχηρό εσπερινού της Πεντηκοστής.

^[29] Βλ. Α΄ Κορ., 12, 1-11 και Εβρ., 2, 4.

^[30] Γαλ., 5, 25.

^[31] Ιωάν., 3, 6.

^[32] Α΄ Κορ., 12, 8-10.

^[33] Στιχηρό εσπερινού της Πεντηκοστής.

^[34] Ιωάν., 3, 8.

^[35] Εφ., 4, 16.

[36] Βλ. Ιωάν., 15, 1-8.

^[37] Βλ. 15^ο οίκο του Ακάθιστου Ύμνου.

^[38] Βλ. 23^ο οίκο του Ακάθιστου Ύμνου.