Ο Ιωαννίνων Θεόκλητος σε μια συνέντευξη αρχείου εφ’ όλης της ύλης… (ΕΤ. Κ, 28.09.08)

Η Εκκλησία στη σημερινή εποχή. Σύγχρονος ή ξεπερασμένος θεσμός;

Θα μου επιτραπεί όπως είναι διατυπωμένο το ερώτημα να παρατηρήσω ότι υπάρχει κάποια παρεξήγηση σε ό,τι αφορά την Εκκλησία. Η Εκκλησία υφίσταται στον κόσμο από τη στιγμή που ο Θεός εισήλθε στην Ιστορία, όμως δεν είναι κοσμικός θεσμός ούτε «κόσμος». Συνηθίζεται να την ονομάζουμε θεσμό, όρος ο οποίος ποιητική αδεία ευρίσκεται και στην υμνογραφία Της, όμως διαφέρει παντελώς κάθε κοσμικού θεσμού. Εικονίζει τη Βασιλεία του Θεού στον κόσμο, η οποία δεν είναι τίποτα άλλο παρά η σχέση του ανθρώπου - προσώπου και της κοινωνίας του με τον Τριαδικό Θεό εθιζομένη και ευτρεπιζομένη οσημέραι στην κοινωνία της Αγάπης των προσώπων της Αγίας Τριάδος σπουδάζουσα την τάξη και τη σχέση των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδος ώστε να εφαρμοσθή και στον κόσμο η αυτή τάξις και να πληρωθή το αίτημα της Κυριακής προσευχής «…γεννηθήτω το θέλημά Σου ως εν ουρανώ και επί της γης…». Είναι άρα ένα βιούμενο γεγονός, το οποίο μη ευρισκόμενον στο χώρο του παρελθόντος αλλά στο παρόν, είναι αιωνίως νέο, δηλαδή καινό. Δεν θα αρνηθώ ότι η βιωτή των προσώπων δεν είναι συμβατή με ό,τι πιο πάνω καθορίσαμε και επομένως υπάρχει θέμα μαρτυρίας, αλλά αυτό μας υποχρεώνει να δεχθούμε ότι η Εκκλησία ως βιωματικό γεγονός δεν μπορεί να μεταβάλλεται όπως κάθε κοσμικός θεσμός, αλλά τα πρόσωπα τα οποία βιώνουν το Μυστήριό Της πρέπει να πετύχουν να μαρτυρούν την εν Χριστώ αλλοίωσή τους.

Η νέα εποχή (Αρχιεπισκοπία Ιερωνύμου) είναι ευκαιρία για υπερβάσεις;

Επειδή στην Ιστορία το γεγονός της Εκκλησίας μαρτυρείται από τα βιούντα Αυτήν πρόσωπα είναι συγγνωστό να ομιλούμε για εποχή, όχι όμως της Εκκλησίας, η οποία απ’ αρχής έως εσχάτων είναι η Αυτή, αλλά για εποχή μαρτυρίας της Εκκλησίας και υπ’ αυτήν την έννοια μπορούμε να μιλήσουμε για ευκαιρία υπέρβασης.

Σας απέδωσαν εμμέσως την ειρήνη στις σχέσεις της Εκκλησίας με το Φανάρι. Έκλεισαν οι πληγές;

Ήμουν ένα μέλος της αποστολής και οι συζητήσεις ήταν συλλογικές, επομένως δεν πιστεύω ότι είναι δικαία η εμφανιζομένη εκτίμησις. Για το αν έκλεισαν οι πληγές ή όχι θα το δείξει ο χρόνος. Δυστυχώς τον 19ο αιώνα στο χώρο των Βαλκανίων έπεσε ο σπόρος των αυτοκεφάλων Εκκλησιών, ο οποίος μάλιστα οδήγησε σε ολισθηρότερο δρόμο, το δρόμο των κρατικών Εκκλησιών. Το γεγονός αυτό ανήρεσε την οντολογική ενότητα της Εκκλησίας και όδευσε προς την ιδεολογική ενότητα η οποία και κρύβει πλείστα όσα μελανά στοιχεία επαπειλούντα την οντολογική Της ενότητα. Εάν αυτά δεν θεραπευτούν, φοβάμαι ότι συνεχώς θα υφίσταται ο φόβος νέων πληγών η εμφάνισις των οποίων καραδοκεί συνεχώς με επακόλουθο την καλλιέργεια αναξιοπιστίας στο πνεύμα και το σκοπό της Εκκλησίας.

Προαιρετικό ή υποχρεωτικό το μάθημα των θρησκευτικών;

Για τους βαπτισμένους είναι ηθικά αλλά και συνταγματικά υποχρεωτικό. Έχω όμως πει και άλλοτε ότι οι ραγδαίες μεταβολές στον πολιτικό, κοινωνικό και νομικό πολιτισμό δημιουργούν νέες προϋποθέσεις και νέους όρους συμβατότητος σε πολλούς τομείς των ανθρώπινων σχέσεων. Δίχως φοβίες, με πληρότητα επίγνωσης του μαθησιακού αντικειμένου, η Πολιτεία, η Εκκλησία, η επιστημονική κοινότητα και οι εκπαιδευτικοί πρέπει με σοφία και σύνεση, μακριά από ακρότητες, να ανοίξουμε ένα διάλογο διορατικής προόδου για το μέλλον. Νομίζω ότι είμαστε αρκετά επαρκείς και νηφάλιοι ώστε, δίχως μιμητισμούς και αντιγραφές συστημάτων, να χαράξουμε το δικό μας δρόμο. Τότε νομίζω ότι η κοινωνία θα αγκαλιάσει και θα εμπιστευθεί όλους όσοι δηλώνουμε ότι θέλουμε το κοινό καλό. Νομίζω ότι μπορούμε, μένει να αποδειχθεί πόσο τολμηροί είμαστε.

Έχει θέση σήμερα η εθναρχούσα Εκκλησία;

Η Εκκλησία δεν μπορεί εκ της θέσεώς Της να εθναρχή. Δικαιολογείται μόνο σε περίπτωση σκλαβιάς του λαού Της να συντηρεί και να υπηρετεί την εθνική του υπόσταση, δώρο κατά παραχώρηση του Θεού στον αδύναμο άνθρωπο, αφού το θέλημά Του είναι να γίνει ο κόσμος «μία ποίμνη υπό έναν ποιμένα».

Αποτελεί η Ε.Ε. απειλή για την ταυτότητά μας;

Το ερώτημά σας μου γεννά αυθόρμητα ένα ρητορικό ερώτημα: Έχουμε ταυτότητα και ποια είναι αυτή; Κάποιος που έχει ταυτότητα δεν είναι δυνατόν να την απολέσει εάν ξέρει ποιος είναι και πού πορεύεται. Με πολλή περίσκεψη θα ομολογήσω ότι ο σύγχρονος Έλληνας ούτε ελληνική ταυτότητα διατηρεί ούτε ευρωπαϊκή. Και το λέω αυτό γιατί η πραγματική ταυτότητα του Έλληνα ήταν συνυφασμένη με την αναζήτηση της οντολογίας των πραγμάτων και όχι με την επιφανειακή περιγραφή των φαινομένων. Έτσι, οδηγούσε τον εαυτό του απέναντι στα πράγματα γνωρίζοντάς τα σε βάθος και τα διέκρινε σε χρηστά και άχρηστα. Σήμερα με την περιγραφική αυτών προσπέλαση τα διακρίνει σε χρήσιμα και ωφέλιμα και οδηγείται στο ρευστό δρόμο ενός είδους ωφελιμιστικού καταναλωτικού ευδαιμονισμού. Εάν εντάξει την ταυτότητά του σ’ αυτήν τη διαδικασία, σίγουρα θα την απολέσει γιατί το ωφέλιμο και το χρήσιμο είναι ρευστό και επομένως επιρρεπές εις απόρριψη.

Θα ήταν επεξηγηματικό εδώ να θυμηθούμε ότι το γένος των Ελλήνων στο παρελθόν διήλθε από διάφορες υποδουλώσεις, ρωμαϊκή, βυζαντινή, οθωμανική. Όσο διατηρούσε την πολιτιστική γενετική του ταυτότητα, όχι μόνο δεν την απώλεσε αλλά και την επέβαλε εν πολλοίς επί των κατακτητών του, ουδέ των Οθωμανών εξαιρουμένων. Και μόνο όταν απηλευθερώθη από τους Οθωμανούς συνήρεσε την ταυτότητά του με τη δυτική νοοτροπία και έκτοτε έγινε απολύτως ευάλωτος.

Πρέπει να έχει λόγο και να διεκδικεί ρόλο στα πολιτικά η Εκκλησία;

Με όσα σας είπα στην πρώτη ερώτηση και με τη βάση ότι πολιτική είναι η τέχνη που μορφοποιεί τις σχέσεις της ανθρώπινης κοινωνίας, η Εκκλησία είναι πολιτική, μόνον που επιδιωκόμενο Αυτής τέλος δεν είναι να μορφοποιήσει ανθρώπινες κοινωνίες αλλά να εφαρμοσθεί το θέλημα του Θεού, με την ελεύθερη συγκατάθεση του ανθρώπου για να καταστεί ο κόσμος «ουρανός». Με βάση αυτά δεν μπορεί να διεκδικεί θέση στην κοινωνική πολιτική, δικαιούται μόνον να παρέχει μαρτυρία του εσχατολογικού μεταμορφωτικού γεγονότος κάνοντας στο «νυν» τον κόσμο Βασιλεία του Θεού, εικονίζοντας δηλαδή τη Βασιλεία του Θεού εδώ και τώρα.

Θα δούμε κάποτε στην Ελλάδα κληρικούς χωρίς ράσα ή εγγάμους μητροπολίτες;

Δεν μπορώ να απαντήσω επί της ουσίας γιατί δεν το θεωρώ πρωτεύον. Όσο βιώνεται το μυστήριο της Εκκλησίας πιο ουσιαστικά, τότε ούτε τα ράσα κάνουν και δεν έκαναν ποτέ τον παπά ούτε η ενδυμασία φόβιζε ή παρέμενε στάσιμη. Φοβάμαι όμως ότι εμφορούμεθα από το φόβο του κενού από το καινό!

Εικόνες, προσκυνήματα, «θαύματα» ενέχουν στοιχεία ειδωλολατρίας;

Με λίγες λέξεις ας πούμε, με σαφήνεια, την αλήθεια. Η διδασκαλία της Εκκλησίας για τις εικόνες είναι διατυπωμένη με απόλυτο τρόπο στις αποφάσεις της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου. Δηλαδή τα πρόσωπα της Αγίας Τριάδος μόνο προσκυνούμε, τους δε Αγίους τιμούμε. Η προσκύνηση και η τιμή μεταβαίνουν στο πρωτότυπο, δεν παραμένουν στην εικόνα, γίνεται δια των εικόνων η μετάβαση στα εικονιζόμενα πρόσωπα. Η ιδιαίτερη αναφορά σε συγκεκριμένες εικόνες είναι μια τάση εκδήλωσης της ευσέβειας του λαού, η οποία μπορεί εύκολα να μεταλλαχθεί σε ειδωλολατρία και αρκετές φορές να γίνει εύκολα μέσο αγυρτείας. Ιδιαίτερα ιστορικά γεγονότα ή λαϊκές παραδόσεις έκαναν μερικές εικόνες θαυματουργικά προσκυνήματα. Ο Θεός μάς έχει δώσει και μυαλό και κρίση, ας μην τα αφήνουμε αδρανή. Τώρα όσον αφορά τα θαύματα. Στο έργο του Φ. Ντοστογέφσκι «Αδελφοί Καραμαζώφ» και στο κεφάλαιο «Ο Μεγάλος Ιεροεξεταστής» ο Χριστός αρνήθηκε, κατά προτροπή του Σατανά, να κάνει θαύματα, αναφέρει μάλιστα η Βίβλος και τον τρόπο που το απέφυγε λέγοντας «ύπαγε οπίσω μου Σατανά».

Οι πειρασμοί του Χριστού στην έρημο ήταν να γίνει θαυματοποιός, να δουλώσει την ελευθερία του ανθρώπου, κυριεύοντάς του το στομάχι, ανταλλάσσοντας την ελευθερία με ψωμί, να αναιρέσει στη συνέχεια τους φυσικούς νόμους και έτσι να επιβληθεί. Στο Ευαγγέλιο αναφέρεται ότι ο Ιησούς Χριστός έκαμε πολλά «σημεία». Λανθασμένα τα σημεία μεταφράστηκαν σε θαύματα. Το σημείο δηλώνει σχέση, κοινωνία, συνσωμάτωση, συνενύπαρξη, εμπιστοσύνη, αγιασμό, απελευθέρωση της ελευθερίας από κάθε ύπουλη και ψυχαναγκαστική επιβουλή. Το «σημείο» δηλώνει πληρότητα σχέσης, δηλαδή αγιασμό. Ο νοών νοείτω.

Εκκλησιαστική περιουσία: μύθος ή πραγματικότητα;

Η Εκκλησία ως γεγονός ζει δύο χιλιάδες χρόνια. Το πλήθος των μελών Της, μέγα και απροσδιόριστο, ακολουθώντας το παράδειγμα της αποστολικής ομάδος, εφρόντιζε κατά καιρούς το γλωσσόκομο της Εκκλησίας, γιατί ζώντας στον κόσμο είχε και κοσμικές ανάγκες. Έτσι, ως Εκκλησία βρεθήκαμε σήμερα με μια διαπιστευμένη περιουσία για την εξυπηρέτηση των κοσμικών αναγκών, πράγμα που έγινε πέτρα του σκανδάλου και έκανε να ακούγονται πολλές φωνές, οι περισσότερες ανενημέρωτες. Εν τω μεταξύ εδώ και εκατό χρόνια απέλιπε ο σεβασμός προς το λεγόμενο βακούφικο και σήμερα βρίσκεται η Εκκλησία μ’ ένα μύθο να την ακολουθεί χωρίς αντίκρισμα...

Η ανήκουσα στην Εκκλησία περιουσία δεν είναι ατομική αλλά συλλογική και ως τέτοια πρέπει να εκλαμβάνεται. Τον τρόπο που συνάχθηκε ήδη τον αναφέραμε και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, ακόμα και συλλογικής, είναι αναφαίρετο αρκεί να έχει προέλευση. Έτσι ή κάποιο χρυσόβουλο ή κάποια δωρεά την προσέφερε, αυτό θα πρέπει να είναι απόλυτα σεβαστό. Εξάλλου κατά την αποδεκτή άποψη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, στο οποίο προσέφυγαν Ιερές Μονές μετά το νόμο 1811/81, η Εκκλησία έχει δικαιώματα προγενέστερα της Ελληνικής Πολιτείας ως προϋπάρχουσα αυτής. Ομως ο τρόπος της διαχείρισης πρέπει να είναι απόλυτα διαφανής και σύμφωνος με το Αποστολικό και Πατερικό Πνεύμα της Εκκλησίας. Μία φράση ακόμα για την ιστορία του πράγματος. Η Ελληνική Πολιτεία στη διαδρομή του ελεύθερου βίου της προέβη τρεις φορές σε απαλλοτριώσεις - δημεύσεις της εκκλησιαστικής περιουσίας, λαμβάνοντας εκάστοτε δι’ εαυτήν τα 4/5 της περιουσίας και αφήνοντας στην Εκκλησίαν το 1/5, για όποιον γνωρίζει λίγο τους αριθμούς να αντιληφθή ότι η εναπομείνασα σήμερα περιουσία στην Εκκλησία είναι πολύ μικρότερη του 1/25 της αρχικής. Παρά ταύτα και η ελαχίστη εναπομείνασα οφείλει να διαχειρίζεται κατά τρόπο μη επιτρέποντα σκανδαλισμούς και σχόλια.

Πρέπει να έχει η Εκκλησία επιχειρήσεις;

Εάν λάβουμε υπ’ όψιν ότι η εκκλησιαστική περιουσία είναι εμπεπίστευμα από δύο χιλιάδων ετών και ότι η Εκκλησία έχει ως αποστολή να υπηρετεί διηνεκώς το λαό του Θεού, τότε είναι υποχρεωμένη να την διαφυλάττει και να την αξιοποιεί προς χάριν του σκοπού Της. Μέσα σ’ αυτήν την έννοια είναι και η επιχειρηματική αξιοποίησή της, γιατί έτσι αυξάνει και τη δυνατότητα προσφοράς Της.

Ο ρόλος του Πατριαρχείου στα Βαλκάνια;

Ο ρόλος του Πατριαρχείου δεν νομίζω ότι περιορίζεται μόνο στα Βαλκάνια αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο, διότι συν τοις άλλοις είναι και ο πρόεδρος της Οικουμενικής Συνόδου. Ο ρόλος του Οικουμενικού Πατριαρχείου είναι προσδιορισμένος με περισσή σαφήνεια από τις Οικουμενικές Συνόδους, τη μακραίωνη παράδοση της Εκκλησίας και εξίσου σαφής από την προκύπτουσα ιστορική μαρτυρία Του. Εκείνο που μπορώ επίσης να πω είναι ότι παραμένει ο θεματοφύλαξ της παραδόσεως της Εκκλησίας, η εγγύηση της ενότητας και η Μήτηρ όλων των ονομαζομένων αυτοκεφάλων Εκκλησιών, οι οποίες δημιουργήθηκαν από την ιδικήν Του κένωσιν και τελούν υπό έγκρισιν της μελλούσης να συνέλθη Οικουμενικής Συνόδου. Διαφυλάττει την οικουμενικότητα της Εκκλησίας και μαρτυρεί την Καθολικότητα της πίστεώς Της. Δεν έχουμε τίποτα σημαντικότερο από το Πατριαρχείο μας, ως Γένος, στην Οικουμένη. Ας προσέχουμε λοιπόν τι λέμε κάθε φορά και τι αμφισβητούμε.

Έχουν θέση σήμερα στην κοινωνία μας οι εκκλησιαστικές οργανώσεις;

Είναι ένα θέμα το οποίο δεν κατανόησα ποτέ, αρχής γενομένης από τα φοιτητικά μου χρόνια. Αφού η Εκκλησία είναι οργανωμένη σε ενορίες στις οποίες προβλέπεται η συγκέντρωσις των μελών της γύρω από το θυσιαστήριο, εκεί όπου όλοι ομού λειτουργούν το γεγονός της Εκκλησίας, δεν μπορώ να κατανοήσω την οργάνωση παρά μόνο εδραιωμένη στον ανθρώπινο εγωισμό και την απόρριψη της ετερότητας των προσώπων.

Παγκοσμιοποίηση και Εκκλησία.

Είναι ένας όρος που ενεφανίσθη δειλά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τελευταία έχει γίνει πολύ της μόδας. Παγκοσμιοποίηση επαγγέλλεται και η Εκκλησία με το του Ευαγγελίου «γενήσεται μία ποίμνη υπό ένα ποιμένα», όμως στην επαγγελία της Εκκλησίας υφίσταται μια ουσιώδης διαφορά: ότι η παγκοσμιοποίηση της Εκκλησίας προσβλέπει σε μια κοινή ύπαρξη με κέντρο τον ουρανό, ενώ η επαγγελλομένη παγκοσμιοποίηση της μόδας επιθυμεί την ενότητα με ένα κέντρο στη Γη. Αποδέχομαι τον όρο ως εκφράζοντα την ελπίδα της Εκκλησίας και του ανθρώπου, αλλά απορρίπτω το κέντρο της στη Γη και το προσδοκώ στον ουρανό.

Μετάστασις Ιωάννου του Θεολόγου (26/09)

Tω αυτώ μηνί Kϛ΄, η μετάστασις του Aγίου ενδόξου Aποστόλου και Eυαγγελιστού, φίλου, παρθένου, επιστηθίου, ηγαπημένου, Iωάννου του Θεολόγου.

Πατρός παρέστης ηγαπημένω Λόγω,
Πάντων μαθητών ηγαπημένε πλέον.
Πρός γε Θεόν μετέβη βροντής πάις εικάδι έκτη.

+ Oύτος εκατάγετο από ένα χωρίον ευτελές της Γαλιλαίας, ονομαζόμενον Bηθσαϊδά, υιός ων, πατρός μεν Ζεβεδαίου ψαρά και πτωχού ανθρώπου, μητρός δε Σαλώμης, η οποία ήτον θυγάτηρ Iωσήφ του Mνήστορος της Θεοτόκου. Διότι ο Iωσήφ είχε τέσσαρας υιούς, Iάκωβον, Iωσήν, Iούδαν, και Σίμωνα (ή Συμεών), και θυγατέρας τρεις, την Eσθήρ, την Mάρθαν, και την Σαλώμην, ήτις ήτον γυνή μεν του Ζεβεδαίου, μήτηρ δε του Iωάννου τούτου¹. Όθεν εκ τούτου ακολουθεί, ότι ο Kύριος ημών Iησούς Xριστός ήτον θείος του Iωάννου τούτου, ως νομιζόμενος αδελφός Σαλώμης της θυγατρός Iωσήφ, μητρός δε Iωάννου. O δε Iωάννης ήτον ανεψιός του Kυρίου. Eσυμβοήθει δε ο θείος Iωάννης τον πατέρα του Ζεβεδαίον εις την ψαρευτικήν τέχνην μαζί με τον αδελφόν του Iάκωβον.
     Όταν δε ούτος εκαλέσθη υπό του Kυρίου, αφήκε τον πατέρα, ομού και το πλοίον του, και ενώθη με τον καλέσαντα Kύριον, και τους αυτού νόμους ακριβώς εδιδάχθη. Διά τούτο παραιτήσας το να πιάνη τα άλογα οψάρια, έμαθε πώς να πιάνη διά της διδασκαλίας τας λογικάς ψυχάς των ανθρώπων. Kαι επειδή εμεταχειρίζετο άκραν εγκράτειαν εις όλα τα βλάπτοντα, διά τούτο όλος οικειώθη με την παρθενίαν. Eκ τούτου δε επλούτησε και το να ονομάζεται Παρθένος εξαιρέτως, και περισσότερον από όλους τους άλλους ανθρώπους.

Η συνέχεια εδώ:

http://www.snhell.gr/references/synaxaristis/search.asp?id=1578&search=3

«Ο Ηγούμενος της Καστρίτσας»

Το Μοναστήρι της Καστρίτσας

«Ο Ηγούμενος της Καστρίτσας» του Γεωργίου Δ. Χατζή - Πελλερέν είναι το δέκατο τρίτο βιβλίο της σειράς «Μνημοσύνη», που εκδόθηκε το 2003 από την Ιερά Μονή Ελεούσης της Νήσου Ιωαννίνων.

Στο προλογικό του σημείωμα ο Αρχιμανδρίτης Φιλόθεος, Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων και Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Ελεούσης, γράφει αντί προλόγου: «Γενναίοι είναι και παραμένουν όσοι, ελεύθεροι πολιορκημένοι και κατατρεγμένοι, εμμένουν σε προγονικές εστίες, τόπους αδούλωτους, στην Τράπεζα της από κοινού θεωρήσεως των μεγαλείων, ορωμένων και μη, θυσία στην τιμή για την αναλλοίωτη πεμπτουσία των ιερών του μέλλοντος Γένους…

Οι αυτόχριστοι “μεσσίες” παρ’ ό,τι προσ-εκλήθησαν να διακονήσουν ως άρχοντες, κατέδειξαν την έκπτωση της ανδρείας των και αμνήμονες των αγαθών και της ευεργεσίας μετέρχονται μέσα και τρόπους γέμοντας δολιότητος προς αφανισμόν των Γενναίων...».
Και καταλήγει ο π. Φιλόθεος:
«Αφιερώνεται το παρόν... ως χρεωστική μετάνοια άμα δε και διηνεκές αίτημα συγχωρήσεως... στον Πρώτο Ηγούμενο και τους περί και εν Αυτώ ενοίκους του Σεπτού Οίκου των του Χριστού πενήτων, της οδού Σαντρατζάμ Αλή πασά, αριθμός 35, με τις από καρδίας ευγνώμονες διαβεβαιώσεις...».

Ο Γ. Χατζής - Πελερρέν

«Ο Ηγούμενος της Καστρίτσας» είναι ιστορικό διήγημα και αναφέρεται στον καιρό της Σερβοκρατίας στα Ιωάννινα και την Ήπειρο. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα των Ιωαννίνων «Ήπειρος», στο φύλλο της 1^ης Ιανουαρίου του 1927, την οποία διηύθυνε ο Γεώργιος Χατζής – Πελλερέν. Όπως σημειώνει ο επιμελητής της σειράς Κ. Π. Βλάχος «ο Πελλερέν δεν συμβαδίζει με τα πρωτότυπα, αλλ’ αυτοσχεδιάζει, αναχρονίζει και, γενικώς, μεταπλάθει, κατά τη δημιουργική του φαντασία, τα ιστορικά γεγονότα».

Μετάλλιο της Ι.Μ.Ελεούσης

Η Σύλληψις του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (23/09)

Tου Κώστα Νούση,

Θεολόγου - φιλολόγου ΑΠΘ

Σε μια εποχή που το θεϊκό θαύμα αντικαταστάθηκε στα άδυτα του ψυχισμού του σύγχρονου ανθρώπου από το «τεχνολογικό θαύμα» και ως εκ τούτου φαντάζει απίθανο, εξωπραγματικό έως μυθώδες, οι μαθητές του Χριστού συνεχίζουν να πιστεύουν στους αληθινούς και ιστορικούς αυτούς «μύθους», στους οποίους ανήκει και η μεγάλη εορτή του μεγίστου των Προφητών Ιωάννου, του Βαπτιστού
του Κυρίου.

Κατά το αψευδές στόμα του ίδιου του Θεανθρώπου ο Ιωάννης υπήρξε ο «μείζων εν γεννητοίς γυναικών» και «περισσότερον προφήτου» (Λουκ. ζ’ 26,28). Αυτά είναι και τα πιο θαυμαστά εγκώμια που ειπώθηκαν για άνθρωπο από τον ίδιο το Θεό. Μια ύψιστη τιμή για έναν ουτιδανό, έναν εξουθενωμένο και ελάχιστο για τα κοσμικά δεδομένα, έναν τραχύ ερημίτη που «είχε το ένδυμα αυτού από τριχών καμήλου και ζώνην δερματίνην περί την οσφύν αυτού, η δε τροφή αυτού ην ακρίδες και μέλι άγριον» (Ματθ. γ’ 4)...

Ολόκληρο το κείμενο εδώ:

http://religiousnet.blogspot.gr/2010/09/blog-post_22.html

Γιώργος Σεφέρης

Γιώργος Σεφέρης:

Βουρλά Σμύρνης, 29 Φεβρουαρίου 1900 -
Αθήνα, 20 Σεπτεμβρίου 1971

Πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο, δείτε ένα Ντοκιμαντέρ για το νομπελίστα μας ποιητή από το Ψηφιακό Αρχείο της ΕΡΤ:

http://www.ert-archives.gr/V3/public/main/page-assetview.aspx?tid=0000008459&tsz=0&autostart=0

Κι εδώ, ο Γιώργος Σεφέρης μέσα από τις ηλεκτρονικές σελίδες του Σπουδαστηρίου Νέου Ελληνισμού:

http://www.snhell.gr/anthology/writer.asp?id=44

Ευσταθίου Μεγαλομάρτυρος (20/09)

Tω αυτώ μηνί K΄, μνήμη του Aγίου Mάρτυρος Eυσταθίου και της συνοδίας αυτού.

  

Eυστάθιον βους παγγενή χαλκούς φλέγει,

Kαι παγγενή συ του Θεού σώζεις Λόγε.

Eικάδι Eυστάθιος γενεή άμα εν βοΐ καύθη.

Oύτος ο μεγαλομάρτυς του Xριστού Eυστάθιος, ήτον στρατηλάτης εν τη Pώμη περιφανέστατος, κατά τους χρόνους Tραϊανού του βασιλέως, εν έτει ρ΄ [100], εγνωρίζετο δε ο πλέον περιβόητος από τους άλλους κατά την αρετήν, και κατά τους τρόπους και γνώμην, και κατά την προς τους πτωχούς ελεημοσύνην τε και συμπάθειαν. Eκαλείτο δε πρότερον, αυτός μεν, Πλακίδας· η δε γυνή αυτού, Tατιανή. Oύτος λοιπόν ο αοίδιμος, επειδή και ήτον κρατημένος από την πλάνην των ειδώλων, διά την πολλήν αυτού ευλάβειαν και καλοκαγαθίαν, ηξιώθη να λάβη το εις την πίστιν κάλεσμα άνωθεν παρά Θεού, καθώς έλαβεν αυτό και ο Aπόστολος Παύλος. Διότι μίαν φοράν, εις καιρόν οπού αυτός εκυνήγα και εδίωκεν ένα μεγάλον ελάφι, και ήτον κοντά διά να πλησιάση εις αυτό, ω του θαύματος! βλέπει ανάμεσα εις τα δύω κέρατα του ελαφίου, ιστάμενον τον τίμιον Σταυρόν του Xριστού, όστις έλαμπεν υπέρ τον ήλιον. Kαι μεταξύ, βλέπει και τον δι’ ημάς σταυρωθέντα Xριστόν. Aπό εκεί δε ακούει και μίαν φωνήν, ήτις έλεγε ταύτα· «Πλακίδα, τι με διώκεις; εγώ ειμι ο Xριστός»…

Διαβάστε τη συνέχεια, κάνοντας κλικ στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.snhell.gr/references/synaxaristis/search.asp?id=1541&search=3

Στο Φανάρι...

Παρασκευή 14 Σεπτεμβρίου 2012...

Στο Φανάρι, στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος ύψωσε και φέτος τον Τίμιο Σταυρό...

«Τιμούμε το Σταυρό...»

Τιμούμε το Σταυρό, τον υψώνουμε, ψέλνουμε τη νίκη του Χριστού: δε σημαίνει αυτό πάνω απ’ όλα πίστη στον Σταυρωμένο και πίστη πως ο Σταυρός είναι ένα σημείο φοβερής ήττας; Καθότι ο Σταυρός γίνεται νίκη και θρίαμβος μόνο επειδή είναι ήττα, και μόνο στο μέτρο που γίνεται αποδεκτός ως ήττα. Όχι, ο Χριστός δεν εισήλθε στον κόσμο για να νικήσει με έναν εξωτερικό τρόπο. Του προσφέρθηκε ένα βασίλειο, αλλά το αρνήθηκε. Ακόμη και τη στιγμή που προδομένος πέθαινε, είπε: «ή δοκείς ότι ου δύναμαι άρτι παρακαλέσαι τον πατέρα μου ,και παραστήσει μοι πλείους ή δώδεκα λεγεώνας αγγέλων;» (Ματθ. 26,53) . Ωστόσο ο Χριστός ποτέ άλλοτε δεν ήταν περισσότερο βασιλιάς παρά όταν ανέβηκε στο Γολγοθά, φέροντας στους ώμους του το Σταυρό, ενώ το γεμάτο μίσος και χλευασμό πλήθος Τον περικύκλωνε. Ποτέ άλλοτε δεν ήταν εμφανέστερη η βασιλική εξουσία Του παρά όταν Τον έφερε ο Πιλάτος μπροστά στο πλήθος, ντυμένο την πορφύρα, καταδικασμένο σε θάνατο ως εγκληματία, με το ακάνθινο στεφάνι στο κεφάλι, και τον Πιλάτο να λέει στον εξαγριωμένο όχλο: «ίδε ο βασιλεύς υμών». Μόνο εδώ μπορούμε να δούμε ολόκληρο το μυστήριο του Χριστιανισμού, επειδή η νίκη του Χριστιανισμού βρίσκεται στη χαρούμενη πίστη πως εδώ, μέσα από τον περιφρονημένο, σταυρωμένο και καταδικασμένο άνθρωπο, η αγάπη του Θεού άρχισε να φωτίζει τον κόσμο και άνοιξε ένα βασίλειο που κανείς δεν έχει δικαίωμα να κλείσει.
Ο καθένας μας λοιπόν πρέπει να δεχθεί το Χριστό με όλη του την καρδιά, όλη του την ψυχή και όλη του την ελπίδα. Ειδάλλως όλες οι εξωτερικές νίκες είναι χωρίς νόημα...

Παρόλα αυτά ο Σταυρός υψώνεται ακόμη, εκτίθεται και θριαμβεύει. «Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας». Επειδή σε όποιο σκοτάδι κι αν βρίσκονται οι άνθρωποι, όσο μεγάλος κι αν είναι ο θρίαμβος του κακού σ’ αυτόν τον κόσμο, η καρδιά μας γνωρίζει ακόμη και ακούει τα λόγια, «αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον».

π. Αλέξανδρος Σμέμαν

(από το Εορτολόγιο)

«Σταυρός υψούται...»

Αφιέρωμα στην Ύψωση του Τιμίου Σταυρού:

(Μ' ένα κλικ στους σχετικούς συνδέσμους)

Το Συναξάρι της Εορτής:

http://www.snhell.gr/references/synaxaristis/search.asp

Απόσπασμα Ομιλίας του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά:

http://www.monipetraki.gr/stavros.html

Σύντομο θεολογικό σχόλιο στην Ύψωση:

http://www.apostoliki-diakonia.gr/gr_main/catehism/theologia_zoi/themata.asp?cat=afier&contents=contents_Ypsosis.asp&main=kat005&file=page2.htm

Οι Χαιρετισμοί του Τιμίου Σταυρού:

http://www.matia.gr/7/72/7201/7201_1_12.html

Το Γενέσιον της Θεοτόκου στη Μονή Βελλάς

8 Σεπτεμβρίου 2012 στην Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή Βελλάς Ιωαννίνων

Αρχιερατική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Αυλώνος Χριστοδούλου.

Ευφροσύνου Οσίου του μαγείρου (11 Σεπτεμβρίου)

Ήνεγκε παν δύσοιστον ευψύχως βάρος,
Θείας ο Eυφρόσυνος ηδονής χάριν.

Oύτος εγεννήθη από αγροίκους και χωρικούς γονείς. Kαι ανατραφείς με ιδιωτικήν και απαίδευτον ανατροφήν, ύστερον απήλθεν εις Mοναστήριον. Kαι ενδυθείς το μοναχικόν σχήμα, έγινεν υπηρέτης των Mοναχών. Eπειδή δε εκαταγίνετο πάντοτε εις το μαγειρείον ως άγροικος, εκαταφρονείτο από όλους τους Mοναχούς και επεριπαίζετο. Πλην υπέφερεν ο μακάριος όλας τας καταφρονήσεις με γενναιότητα καρδίας και σύνεσιν, και με ησυχίαν του λογισμού, χωρίς να ταράττεται όλως. Διότι, αγκαλά και ήτον ιδιώτης κατά τον λόγον, όμως δεν ήτον ιδιώτης και κατά την γνώσιν. Kαθώς τούτο θέλει αποδείξει καθαρά το εξής ρηθησόμενον. Eις το Mοναστήριον γαρ εκείνο, οπού ευρίσκετο ο αοίδιμος ούτος Eυφρόσυνος, εκεί ήτον και ένας Iερεύς φίλος του Θεού, όστις επαρακάλει προθύμως διά να του φανερώση ο Θεός τα αγαθά, οπού μέλλουν να απολαύσουν οι αγαπώντες αυτόν.
     Mίαν νύκτα λοιπόν, κοιμωμένου του Iερέως, εφάνη εις τον ύπνον του, ότι ευρέθη μέσα εις ένα περιβόλι, και έβλεπε τα εκεί ευρισκόμενα πανευφρόσυνα αγαθά με θάμβος και έκστασιν. Eκεί δε είδε και τον ανωτέρω μάγειρον του Mοναστηρίου Eυφρόσυνον, όστις εστέκετο εις το μέσον του περιβολίου, και απελάμβανε τα διάφορα αγαθά εκείνα. Πλησιάσας λοιπόν εις αυτόν, ερώτα διά να μάθη, ποίον άραγε είναι το περιβόλι εκείνο! και πώς αυτός ευρέθη εις αυτό! O δε Eυφρόσυνος, το περιβόλιον, απεκρίθη, τούτο, είναι η κατοικία των του Θεού εκλεκτών¹. Eγώ δε διά την πολλήν αγαθότητα του Θεού μου, εσυγχωρήθηκα να ευρίσκωμαι εδώ. Kαι ο Iερεύς του λέγει. Kαι τι άραγε κάμνεις εις τούτο το περιβόλι; O Eυφρόσυνος απεκρίθη. Eγώ εξουσιάζωντας όλα όσα βλέπεις εδώ, χαίρω και ευφραίνομαι εις την τούτων θεωρίαν και απόλαυσιν.
     O δε Iερεύς, δύνασαι, του είπε, να μοι δώσης κανένα από τα αγαθά ταύτα; O Eυφρόσυνος απεκρίθη, ναι, θέλεις λάβης από αυτά με την χάριν του Θεού μου. Tότε ο Iερεύς τού έδειξε μήλα τινα, και εζήτει να του δώση από αυτά. Λαβών δε μερικά μήλα ο Eυφρόσυνος, έβαλεν αυτά εις το επανωφόρι του Iερέως, ειπών. Iδού κατατρύφησον τα μήλα, τα οποία εζήτησας. Eπειδή δε το σήμαντρον εκτύπησε διά να σηκωθούν οι Πατέρες εις τον Όρθρον, εξύπνισεν ο Iερεύς. Kαι εις καιρόν οπού ενόμιζεν, ότι η οπτασία, οπού έβλεπεν, ήτον όνειρον, απλώσας την χείρα του εις το επανωφόρι του, ω του θαύματος! ευρήκε πραγματικώς τα μήλα. Kαι θαυμάσας διά την παράδοξον αυτών ευωδίαν, έμεινεν ακίνητος εις ώραν πολλήν.
     Έπειτα πηγαίνωντας εις την Eκκλησίαν, και βλέπωντας εκεί στεκόμενον τον Eυφρόσυνον, επήρεν αυτόν εις παράμερον τόπον, και τον ώρκιζε διά να του ειπή, πού ήτον εκείνην την νύκτα. O δε Eυφρόσυνος, συγχώρησόν μοι, έλεγε, πάτερ. Eις κανένα μέρος δεν επήγα κατά την νύκτα ταύτην, ειμή τώρα ήλθον εις την ακολουθίαν. Kαι ο Iερεύς, διά τούτο, είπεν, εγώ πρότερον σε έδεσα με όρκους, διά να φανούν εις όλους τα μεγαλεία του Θεού, και εσύ δεν πείθεσαι να φανερώσης την αλήθειαν; Tότε ο ταπεινόφρων Eυφρόσυνος, απεκρίθη. Eκεί, πάτερ, ήμουν, όπου είναι τα αγαθά, οπού μέλλουν να κληρονομήσουν οι αγαπώντες τον Θεόν, τα οποία και συ προ πολλών χρόνων εζήτεις να ιδής. Eκεί είδες και εμένα απολαμβάνοντα τα του περιβολίου εκείνου αγαθά. Διότι θέλωντας ο Kύριος να πληροφορήση την αγιωσύνην σου περί των ζητουμένων αγαθών των δικαίων, ενήργησε δι’ εμού του ευτελούς τοιούτον θαυμάσιον. O δε Iερεύς, και τι μοι, πάτερ Eυφρόσυνε, είπε, τι μοι έδωκας εκ των αγαθών του περιβολίου; O Eυφρόσυνος απεκρίνατο, Tα ωραία και ευωδέστατα μήλα, τα οποία τώρα έβαλες εις την κλίνην σου. Όμως πάτερ συγχώρησον, ότι σκώληξ εγώ ειμι και ουκ άνθρωπος. Tότε ο Iερεύς εδιηγήθη εις όλους τους αδελφούς την οπτασίαν, οπού είδε. Kαι διά μέσου αυτής επαρακίνησεν όλους εις θαυμασμόν και έκπληξιν, και εις ζήλον του καλού και της αρετής. O δε μακάριος Eυφρόσυνος φεύγων την δόξαν των ανθρώπων, κρυφίως ανεχώρησεν από το Mοναστήριον. Kαι εμάκρυνε φυγαδεύων, μείνας αγνώριστος παντελώς. Πολλοί δε ασθενείς τρώγοντες εκ των μήλων εκείνων, ιατρεύθησαν από τας ασθενείας των².


ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1. Σημειούμεν ενταύθα, ότι (καθώς εις πολλά μέρη λέγει ο θείος Γρηγόριος ο Διάλογος εν τη τετραβίβλω αυτού, ένθα περί πολλών Aγίων ιστορεί) τα αγαθά οπού έχουν να απολαύσουν οι αγαπώντες τον Θεόν, υπερβαίνουσι κάθε είδος και σχήμα. Kαι ουδεμίαν ομοιότητα έχουν με τα γήινα ταύτα αγαθά. Όθεν είπεν ο Παύλος «ά οφθαλμός ουκ είδε, και ούς ουκ ήκουσε, και επί καρδίαν ανθρώπου ουκ ανέβη, α ητοίμασεν ο Θεός τοις αγαπώσιν αυτόν» (A΄ Kορ. β΄, 9). Πλην συγκαταβαίνων ο Θεός εις την ασθένειαν των ανθρώπων, πολλάκις σχηματίζει αυτά διά της χάριτος και δυνάμεώς του, με τα γήινα ταύτα αγαθά. Oίον με παραδείσους, με άνθη, με μήλα, με φώτα αισθητά, και με άλλα όμοια. Ένα μεν, ίνα με αυτά παρηγορήση οπωσούν τον πόθον των ανθρώπων. Kαι άλλο δε, ίνα διά των αισθητών και φαινομένων αγαθών, αναβιβάση την διάνοιαν αυτών εις την θεωρίαν και έννοιαν των νοητών εκείνων και αοράτων αγαθών, α εν ουρανοίς οι δίκαιοι απολαύσουσιν.

2. Όρα εις το β΄ βιβλίον του Eυεργετινού, υποθέσει α΄, σελ. 318, το περί του Aγίου Eυφροσύνου τούτου διήγημα μετά παραλλαγής αναφερόμενον.

(Από το Συναξαριστή των δώδεκα μηνών του ενιαυτού του Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου)

Αγρυπνία στην Ενορία μας για τον Άγιο Ευφρόσυνο

Γνωρίζουμε στα μέλη της Αγίας μας Εκκλησίας ότι την ερχόμενη Δευτέρα 10 Σεπτεμβρίου θα τελεσθεί Αγρυπνία στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους»), στη μνήμη του Οσίου Πατρός ημών Ευφροσύνου του μαγείρου.

Η αγρυπνία θ’ αρχίσει στις 8.30 το βράδυ.

Αφιέρωμα στο Γενέσιον της Παναγίας

Το Συναξάρι της Εορτής, κατά το Νικόδημο τον Αγιορείτη:
http://www.snhell.gr/references/synaxaristis/search.asp?id=1464&search=3

Από Ομιλία του Αγ. Γρηγορίου του Παλαμά:
http://www.monipetraki.gr/genisimrs.html

Γράφει ο π. Αλέξανδρος Σμέμαν:
http://eiskopanous.blogspot.gr/2011/09/blog-post_7000.html

Η υμνογράφος Κασσιανή (7 Σεπτεμβρίου)

Η Κασσιανή ή Κασ(σ)ία, ή Εικασία, ή Ικασία (μεταξύ 805 και 810 - πριν το 865) ήταν βυζαντινή ηγουμένη, ποιήτρια, συνθέτρια και υμνογράφος, στην οποία κα αποδίδεται το ψαλλόμενο την Μεγάλη Τρίτη τροπάριο, που αρχίζει με τις λέξεις: "Κύριε η εν πoλλαίς αμαρτίαις περιπεσούσα γυνή...".

Η ζωή και το έργο της καλύπτεται από μια ασάφεια. Αρχικά, το όνομά της, το οποίο απαντάται στις πηγές με τις τέσσερις προηγούμενες παραλλαγές. Το πρώτο, (Κασσιανή), προέκυψε επειδή ίσως το όνομά της δεν ήταν συνηθισμένο και της δόθηκε όνομα καλογερικό, δηλαδή τη θηλυκή μορφή του γνωστού καλογερικού ονόματος Κασσιανός. Το δεύτερο χρησιμοποιείται από την ίδια στην ακροστιχίδα του μοναδικού σωζόμενου κανόνα της. Τέλος οι δύο τελευταίες παραλλαγές, (Εικασία ή Ικασία), προέκυψαν από το λάθος ενός αντιγραφέα που προσέθεσε το γράμμα «Ι».

Πρώτος βυζαντινός χρονογράφος που παρέχει στοιχεία περί της ζωής της Κασσιανής είναι ο Συμεών ο Μάγιστρος, τον οποίο και ακολουθούν πολλοί άλλοι μεταξύ δε αυτών ο Λέων ο Γραμματικός, ο Ιωάννης Ζωναράς κ.ά. Η Κασσιανή είναι μία από τους πρώτους μεσαιωνικούς συνθέτες τα έργα των οποίων σώζονται αλλά και μπορούν να ερμηνευτούν από σύγχρονους ειδικούς και μουσικούς. Περίπου 50 από τους ύμνους έχουν διασωθεί και 23 από αυτούς περιλαμβάνονται στα λειτουργικά βιβλία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Ο ακριβής αριθμός τους είναι εξαιρετικά δυσχερές να προσδιοριστεί, καθώς πολλοί ύμνοι αποδίδονται σε διαφορετικά πρόσωπα σε διάφορα χειρόγραφα, ενώ συχνά δε σώζεται το όνομα του υμνογράφου.

Επιπλέον, σώζονται 789 μη λειτουργικοί της στίχοι. Πρόκειται κυρίως για «γνωμικά», όπως για παράδειγμα το παρακάτω:

«Απεχθάνομαι τον πλούσιο άντρα που γκρινιάζει σαν να ήταν φτωχός.»

Τιμάται από την Ορθόδοξη Εκκλησία ως αγία στις 7 Σεπτεμβρίου.

Ο Προφήτης Ζαχαρίας (5 Σεπτεμβρίου)

Η Εκκλησία γιορτάζει τη μνήμη του προφήτου Ζαχαρία, του πατέρα του Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου. Ο θαυμαστός τρόπος, με τον οποίον γεννήθηκε ο τελευταίος και μεγαλύτερος των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, δηλαδή ο Ιωάννης ο Βαπτιστής, περιγράφεται από τον Ευαγγελιστή Λουκά στην αρχή του Ευαγγελίου του.

Από τον ύμνο που έψαλε ο Προφήτης Ζαχαρίας, όταν οκτώ ημέρες μετά την γέννηση του Προδρόμου λύθηκε η γλώσσα του και ξαναβρήκε την λαλιά του, αναφέρομε εδώ τα εξής λόγια: ...επεσκέψατο ημάς ανατολή εξ ύψους επιφάναι τοις εν σκότει και σκιά θανάτου καθημένοις, του κατευθύναι τους πόδας ημίν εις οδόν ειρήνης. Δηλαδή, ήλθε στον κόσμο το φως του Θεού στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, για να φωτίση εκείνους που κάθονταν στο σκοτάδι του θανάτου, και για να τους κατευθύνη στον δρόμο της ειρήνης. Η ειρήνη ήταν το αίτημα των Προφητών - Κύριε ο Θεός ημών, ειρήνην δος ημίν.

 

(Από το Μικρό Συναξαριστή του Μακαριστού Μητροπολίτου Κοζάνης Διονυσίου Ψαριανού)

Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος για την Αρχή της Ινδίκτου

Διαβάστε, αγαπητοί αναγνώστες, το φετεινό Πατριαρχικό Μήνυμα για την Αρχή της Ινδίκτου, πατώντας στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.ec-patr.org/docdisplay.php?lang=gr&id=1518&tla=gr