Ελευθερία ή θάνατος!

Γράφει ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου κ. Θωμάς Ανδρέου* 

Την ημέρα αυτή, στην επέτειο μνήμης της Εθνικής μας Παλιγγενεσίας, πάντοτε θυμάμαι τα παιδικά μου χρόνια. Θυμάμαι, μικρό παιδί τότε, από το νηπιαγωγείο ακόμα αυτό το σύνθημα το οποίο το διαβάζαμε συλλαβιστά γραμμένο με μεγάλα γράμματα στους τοίχους του σχολείου ανάμεσα στις ηρωικές φυσιογνωμίες των ηρώων του 1821, του Κολοκοτρώνη, του Παπαφλέσσα, της Μπουμπουλίνας, του Κανάρη, του Νικηταρά και τόσων άλλων! Εκεί πρωτομάθαμε την ματωμένη ιστορία αυτού του αγιασμένου τόπου.

Παρ' ότι τότε η ανέμελη, απ' όσα εκ των υστέρων προβλήματα θα αντιμετωπίζαμε μεγαλώνοντας, ηλικία δεν μας άφηνε το περιθώριο να καταλάβουμε την πραγματική διάσταση του νοήματος της ημέρας, ωστόσο αυτό δεν μας εμπόδισε στο ελάχιστο να συμμετέχουμε με παλμό, ενθουσιασμό και ζωντάνια στις ωραίες αυτές σχολικές γιορτές, ντυμένοι ενίοτε με στολές που παραπέμπουν στις μορφές όλων όσων βλέπαμε στα πορτρέτα των ηρώων της Εθνικής Παλιγγενεσίας.
Τα ωραία ποιήματα που με πολύ επιμέλεια μας έδιναν να μάθουμε οι δάσκαλοι, ενίσχυαν αυτό το ενθουσιαστικό στοιχείο μιας ξέχωρης παρουσίας των λιλιπούτειων τότε πρωταγωνιστών των μικρών θεατρικών, με την παιδική φωνή να γίνεται μια κραυγή στο τέλος: Ελευθερία ή θάνατος!
Έπρεπε, να περάσουν αρκετά χρόνια από τότε, ώστε να καταλάβουμε ποιο είναι το αληθινό νόημα της ελευθερίας και πως αυτό μπορεί να αντιστοιχηθεί με τον θάνατο όταν το αγαθό της ελευθερίας εκλείψει... Έπρεπε να περάσουν αρκετά χρόνια, ώστε να αντιληφθούμε πως τελικά το πραγματικό νόημα της σημερινής ημέρας μνήμης, δεν είναι μοναχά η ανάμνηση όλων των προσώπων και των γεγονότων που οδήγησαν έναν ολάκερο λαό σε επανάσταση για την αποτίναξη της μακραίωνης δουλείας, αλλά η διατήρηση αυτής της ελευθερίας ως αξία ζωής η οποία κερδήθηκε με πολλούς αιματηρούς αγώνες ώστε σήμερα, εμείς οι απόγονοι εκείνων να λέμε πως είμαστε ελεύθεροι!

Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε! Πάραυτα όμως, διατηρώ έντονη στην μνήμη μου αυτήν την εικόνα του μικρού παιδιού που με ενθουσιασμό συμμετέχει σε κάτι που μπορεί να μην καταλαβαίνει σε αυτή την ηλικία το βαθύτερο νόημα του, αλλά με τον δικό του τρόπο μπορεί και το εκφράζει! Αυτά θυμήθηκα σήμερα, όταν είδα στον ναό να προσέρχονται να μικρά παιδιά του νηπιαγωγείου της ενορίας κρατώντας την Ελληνική σημαία και μάλιστα στο τέλος μέσα στο ναό, απήγγειλαν δύο μικρά ποιηματάκια προσδίδοντας έναν άλλο τόνο στην ιερότητα του χώρου! Γιατί, η κάθε Εκκλησιά στην Ελλάδα, είναι ένα ξεχωριστό ηρώο μέσα στο οποίο φυλάσσεται ευλαβικά η μνήμη του Γένους!

Στην προσκομιδή, θέλησα να θυμηθώ εκείνους τους ήρωες του 1821 που έβλεπα στις προσωπογραφίες των σχολικών μου χρόνων! Προσέθεσα και όσους γνώρισα μετά κατά την διάβαση του μονοπατιού της ένδοξης ιστορίας αυτού του τόπου με την ανάγνωσή της. Θυμήθηκα σήμερα όλους όσους έκαναν το σύνθημα ''ελευθερία ή θάνατος'' βίωμα, θεωρώντας πως η ζωή τους είχε αξία μόνον αν κατακτούσαν την ελευθερία. Θυμήθηκα εκείνους που πριν δώσουν την ίδια τους την ζωή για την Πατρίδα, έδωσαν τα πάντα, περιουσίες, οικογένειες και στο τέλος όσοι δεν έπεσαν μαχόμενοι για ''του Χριστού την Πίστη την αγία και της Πατρίδος την ελευθερία'' βρέθηκαν πάμπτωχοι, οι παλαιοί άρχοντες, να επαιτούν με αξιοπρέπεια την ελεημοσύνη των απελευθερωμένων πλέον Ελλήνων, όπως ο τυφλός Νικήτας Σταματελόπουλος  που ίσως ελάχιστοι τον γνωρίζουν με αυτό το όνομα που χρησιμοποιούσε πλέον πάμπτωχος και τυφλός, εκεί που σήμερα είναι η εκκλησία της Ευαγγελίστριας του Πειραιά και που η ιστορία τον δαφνοστεφάνωσε με το όνομα Νικηταράς ο Τουρκοφάγος...
Θυμήθηκα τον ευλογημένο Γέρο του Μοριά που και νεκρός ακόμα έκανε τους Έλληνες να γονατίζουν στο πέρασμα των οστών του, όταν το 1930 μεταφέρθηκαν στην Τριπολιτσά να αναπαυτεί ο Γέρος στα ματωμένα χώματα τα κατάσπαρτα από κόκαλα Ελλήνων ιερά! Θυμήθηκα τον ανταρτόπαππα του Μανιακίου τον φλογερό αυτό πατριώτη Γρηγόριο Δικαίο που τα όποια λάθη της ζωής του τα απόσβεσε με τον ηρωικό του θάνατο κάνοντας το ράσο του λάβαρο στο ξέσπασμα της επαναστάσεως. Θυμήθηκα τους ένδοξους αυτούς Έλληνες που κατά εκατοντάδες θέλησαν να πληρώσουν τον φόρο της ελευθερίας τους με την ίδια τους τη ζωή! Άνδρες και γυναίκες που τα παθήματα τους έγραψαν οι ίδιοι την ιστορία μας.
Την τελευταία μερίδα στο δισκάριο την χάρισα με σεβασμό στον τελευταίο ήρωα αυτής της ιστορίας, τον Κόντε Ιωάννη Καποδίστρια που ανέλαβε στους αδύναμους ώμους του να σηκώσει σαν Τιτάνας την πολύπαθη Ελλάδα και το τελευταίο της ελευθερίας διάταγμα να το υπογράψει με το αίμα του που χύθηκε στα στενοσόκακα του Ναυπλίου έξω από το εκκλησάκι του Αγίου Σπυρίδωνα που τόσο αγαπούσε μιας και του θύμιζε τον τόπο που τον γέννησε!
Κάπως έτσι προχώρησε η Θεία Λειτουργία και στο τέλος της σαν να ξανάδα κάπου εκείνο το μικρό παιδί εκείνων των χρόνων με τον ίδιο ενθουσιασμό να κρατά την Ελληνική σημαία και να φωνάζει:'' ελευθερία ή θάνατος''! Αυτή είναι η Ελλάδα που δεν περιορίζεται γεωγραφικά αλλά μπορεί να φθάνει σαν αξία ζωής έως εσχάτου της γης...

*Πρωτοσύγκελλος Ι. Μ. Ιωαννίνων