«Ἡ ἑορτή τοῦ Πάσχα…»

Ἡ ἑορτή τοῦ Πάσχα, μέ τά κυρίαρχα γεγονότα τῆς θείας οἰκονομίας τοῦ Σταυ- ροῦ-Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως, μᾶς θέτει ἐνώπιον τοῦ ζητήματος τοῦ θανάτου καί τῆς ζωῆς. Ἡ ἑορτή αὐτή, μέσα ἀπό τόν χιλιοειπωμένο ὕμνο: Χριστὸς Ἀνέστη ἐκ νεκρῶν θανάτῳ θάνατον πατήσας καὶ τοῖς ἐν τοῖς μνήμασι ζωὴν χαρισμένος ἀνα- δεικνύει ὅτι τό μοναδικό πρόβλημα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ὁ θάνατος.

Βεβαίως γύρω ἀπό αὐτό τό ζήτημα ἀναπτύχθηκαν ἀρκετές ἑρμηνεῖες στόν χριστια- νικό κόσμο. Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία τό ἑρμήνευσε μέ βάση τή διάκριση πού προκύπτει μέσα ἀπό τίς λέξεις-ὅρους κτιστό - ἄκτιστο.

Ἄκτιστος εἶναι ὁ Θεός καί κτιστό εἶναι ὅ,τι ἐννοοῦμε συνήθως μέ τή λέξη κόσμος. Γιά τόν λόγο αὐτό στή θεολογία τήν ὀρθόδοξη δέν προτιμᾶται ἡ λέξη κόσμος ἀλλά ἡ λέξη κτίση. Στήν κτίση περιλαμβάνεται ὅλος ὁ ὑλικός «κόσμος», ὁ ἄνθρωπος καί τό περιβάλλον.

Ὅ,τι εἶναι ἄκτιστο φέρει ἀφ᾽ ἑαυτοῦ τή ζωή, ὅ,τι εἶναι κτιστό εἶναι ἐξ ὑπαρχῆς θνητό καί φθαρτό. Τό κτιστό δέν ἔχει ἀφ᾽ ἑαυτοῦ ζωή. Γιά νά ζήσει τό κτιστό, εἶναι ἀπαραίτητο νά τό ζωοποιήσει τό ἄκτιστο.

Ἡ ὀρθόδοξη θεολογική παράδοση παράγει μιά συγκεκριμένη ἀνθρωπολογία, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ σέ συγκεκριμένο τρόπο ζωῆς, ἦθος, φρόνημα, πού ἀπέχει παρασάγγας ἀπό τίς ἄλλες χριστιανικές ἑρμηνεῖες, πολλῷ δέ μᾶλλον ἀπό τίς ἑρμηνεῖες τῶν δια- φόρων θρησκειῶν.

Οἱ ὅροι κτιστό - ἄκτιστο συνεπάγονται συνταρακτικές ὑπαρξιακές συνέπειες γιά τόν ἄνθρωπο. Ὅποιος ἀγνοεῖ τή σημασία των, ἀναπαράγει τό ἀδιέξοδο τῶν πρω- τοπλάστων, μέ τή διαφορά ὅτι ἡ ἐνσάρκωση καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Θεανθρώπου ἀντι- μετώπισε τήν προπτωτική ἀτέλεια στό ἐπίπεδο τῆς φύσεως ὄχι ὅμως στό ἐπίπεδο τῆς θελήσεως. Γιά τόν λόγο αὐτό, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι θά ἀναστηθοῦν, ἄλλοι εἰς κρίσιν καί ἄλλοι εἰς ζωὴν αἰώνιον (Ἰω. 5, 25). Θά ἀναστηθοῦν στό ἐπίπεδο τῆς φύσεως, ἀνεξάρτητα ἀπό τή βούλησή τους, ἀλλά ἄν θά ζήσουν τήν παρουσία τοῦ Θεοῦ ὡς κρίση-κόλαση ἤ ὡς ζωή, ἐξαρτᾶται ἀπό τή θέλησή τους (Ἁγίου Νικολάου Καβάσιλα, Εἰς τὴν θείαν Λειτουργίαν καὶ περὶ τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς Λόγος Β´, 34-35).

Αλέξανδρος Κατσιάρας,

θεολόγος.