«Τα Εισόδια της Θεοτόκου»

Πρωτοπρεσβυτέρου Λάμπρου Χ. Τσιάρα

Γενικοῦ Ἀρχιερατικοῦ Ἐπιτρόπου

τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἰωαννίνων

Στίς 21 τοῦ μηνός Νοεμβρίου ἡ Ἐκκλησία ἑορτάζει τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου στό ναό. Ἡ ὑπόθεση τῆς ἑορτῆς προέρχεται ἀπό τήν «Ἀπόκρυφη Γραμματεία» καί, συγκεκριμένα, ἀπό τό «Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου». Σέ αὐτό ἐδῶ τό σημείωμά μας θά ἀναφερθοῦμε δι᾽ ὀλίγων στήν Ἀπόκρυφη Γραμματεία καί, ἀκολούθως, θά σταθοῦμε στό θεολογικό περιεχόμενο τῆς ἑορτῆς.

α) Τά «ἀπόκρυφα» βιβλία (Εὐαγγέλια, Πράξεις, Ἐπιστολές) δέν εἶναι βιβλία κρυμμένα, πού δέν πρέπει νά βγοῦν στό φῶς. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησία τῆς Ἀποκαλύψεως· δέν ἔχει, λοιπόν, οὔτε καί θέλει νά κρύψει τίποτα. Τά «Ἀπόκρυφα», γνωστά ἀπό αἰῶνες, εἶναι βέβαιο, ὅτι δέν γράφτηκαν ἀπό χέρια ἀποστολικά. Εἶναι κείμενα μεταγενέστερα, πού γράφτηκαν γιά νά «συμπληρώσουν» τά «κενά» τῶν κανονικῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης μέ λεπτομέρειες ἀπό τήν παιδική ἡλικία τοῦ Ἰησοῦ καί ἀπό τή ζωή τῆς Θεοτόκου. Οἱ Εὐαγγελιστές δέν ἀνέλαβαν νά συγγράψουν τή βιογραφία τοῦ Ἰησοῦ ἤ τῆς Θεοτόκου· σκοπός τους ἦταν νά κηρύξουν καί νά μαρτυρήσουν μέ τά «γραφόμενα βιβλία» τους αὐτά πού εἶδαν καί ἄκουσαν καί ψηλάφησαν μέ τά χέρια τους «περί τοῦ Λόγου τῆς ζωῆς»· νά μᾶς ποῦνε δηλαδή γιά τή θεότητα τοῦ σαρκωθέντος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ καί γιά τό χαρμόσυνο μήνυμα τῆς σωτηρίας πού ἔφερε στόν κόσμο. Ἄλλο βιογραφία καί ἄλλο μαρτυρία …

Ἡ Ἐκκλησία ἀπέκλεισε τά βιβλία αὐτά ἀπό τόν Κανόνα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ὄχι μόνο γιατί δέν ἦταν γνήσια ὡς πρός τόν συγγραφέα τους, ἀλλά καί λόγῳ τοῦ περιεχομένου τους, (ἦσαν κατά πολύ ὑποδεέστερα τῶν θεόπνευστων κανονικῶν βιβλίων). Ὡστόσο, ἀξιοποίησε πολλά στοιχεῖα καί πληροφορίες πού περιέχονται σ’ αὐτά, θέσπισε μάλιστα καί γιορτές, ὅπως τῶν Εἰσοδίων καί τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, γιά τίς ὁποῖες τά Κανονικά βιβλία σιωποῦν.

β) Ἡ ἑορτή τῶν Εἰσοδίων (ὑπόθεση καί θεολογική σημασία).

Τό «Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου» μᾶς πληροφορεῖ ὅτι ὁ Ἰωακείμ καί ἡ Ἄννα, οἱ εὐσεβεῖς γονεῖς τῆς Θεοτόκου ἦσαν ἄτεκνοι καί προσεύχονταν ἐπί χρόνια στόν Θεό νά τούς χαρίσει τέκνο. Τό ζεῦγος, ἄν καί ἦταν σέ προχωρημένη ἡλικία, ἔλαβε δι᾽ ἀγγέλου τό μήνυμα, ὅτι ἡ ἐπιθυμία τους θά ἐκπληρωθεῖ. Γέννησαν, λοιπόν, τή Μαρία, τήν ὁποία, ἀφοῦ ἀνέθρεψαν ἐπιμελῶς μέχρι πού ᾽γινε τριῶν ἐτῶν, τήν ἔφεραν καί τήν παρέδωσαν στόν ἀρχιερέα Ζαχαρία, γιά νά ἀνατραφεῖ «ἐν τῷ ναῷ». Ἐκεῖ ἡ Μαρία, στά Ἅγια τῶν Ἁγίων, μεγάλωσε, μέχρι πού ἔγινε δώδεκα ἐτῶν, προσευχόμενη ἀδιαλείπτως καί τρεφόμενη ὑπό ἀγγέλου.

Ἀπό τίς πληροφορίες αὐτές ἐμπνέεται τόσο ἡ εἰκονογραφία, ὅσο καί ἡ ἱερή ὑμνογραφία τῆς Ἐκκλησίας. Στήν ὑμνογραφία κυριαρχεῖ ὁ χαρμόσυνος τόνος: «Σήμερον τῆς εὐδοκίας Θεοῦ τό προοίμιον, καί τῆς τῶν ἀνθρώπων σωτηρίας ἡ προκήρυξις», λέγει τό ἀπολυτίκιο· διότι ἡ εἴσοδος τῆς Παρθένου «ἐν ναῷ τοῦ Θεοῦ…, τόν Χριστόν τοῖς πᾶσι προκαταγγέλλεται». Αὐτό σημαίνει, ὅτι μέ τήν εἴσοδο τῆς Παρθένου στόν ναό ἀρχίζει ἡ πραγματοποίηση τῆς προαιώνιας βουλῆς τοῦ Θεοῦ γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων. Ὁ παραλληλισμός τοῦ ναοῦ, πού ἔχτισε ὁ Σολομών, γιά νά ᾽χει κατοικία ὁ Θεός ἐπί τῆς γῆς (Γ’ Βασ. 8, 27), μέ τόν ἔμψυχο ναό, τή Θεοτόκο, κυριαρχεῖ στούς ὕμνους τῆς ἡμέρας. Εἰσάγεται ἡ Παρθένος Μαρία στόν ναό, γιά νά προετοιμασθεῖ, ὥστε νά γίνει ἡ ἴδια ναός· ὁ ἔμψυχος ναός τοῦ ἀχώρητου Θεοῦ καί, ὡς ἐκ τούτου, ἡ αἰτία τῆς δικῆς μας σωτηρίας.

Κι ὄχι μόνο ὡς σύνολο ὁ ναός ὁ νομικός, ἀλλά καί τά «ἐν αὐτῷ» τήν Παρθένο προετύπωναν: Τά Ἅγια τῶν Ἁγίων, ἡ Σκηνή τοῦ Μαρτυρίου, ἡ κιβωτός τῆς Διαθήκης, ἡ στάμνος μέ τό μάννα, ἡ ῥάβδος τοῦ Ἀαρών ἡ βλαστήσασα, ὅλα εἶναι προτυπώσεις τῆς Παρθένου. Καί ἡ «κατά ἀνατολάς πύλη» τοῦ ναοῦ, πού εἶδε ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ στό ὅραμά του, τή Θεοτόκο ἐξεικόνιζε, ἀφοῦ αὐτή ἀναδείχθηκε ἡ πύλη ἀπό τήν ὁποία μπῆκε στόν κόσμο ὁ Θεός καί ἔκτοτε μένει γιά πάντα «κεκλεισμένη» (ἀειπάρθενος) (Ἰεζ. 44, 1-2). Ἰδού τό μυστήριο τοῦ ἔμψυχου ναοῦ τοῦ Θεοῦ, ἀγαπητοί. Στήν Πάναγνη μητρική κοιλία τῆς Μαρίας συναντήθηκε «ἐξ ἄκρας συλλήψεως» τό θεῖο μέ τό ἀνθρώπινο· μέσα της ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος Θεός. Γι᾽ αὐτό καί «σκηνή ἐπουράνιος» καλεῖται, ἀφοῦ «ἐσκήνωσεν ἐν τῇ μήτρᾳ» της πραγματικά, «οὐ δοκήσει οὐδέ φαντασίᾳ», ὁ Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ.

Αὐτό εἶναι τό θεολογικό νόημα τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων. Τά Εἰσόδια «δέν εἶναι ἁπλῶς ἀνάμνησις τῆς ἀποκρύφου διηγήσεως, ἀλλά κάτι βαθύτερο καί οὐσιαστικώτερο. Ἡ ἔξαρσις τῆς θεομητορικῆς ἰδιότητος τῆς Μαρίας. Ἡ ὑπογράμμισις τοῦ δόγματος τῆς Γ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου» (Ἰωάν. Φουντούλης). Στήν ἑορτή τῶν Εἰσοδίων δοξάζουμε τήν «ἐνδοξοτέραν ἀσυγκρίτως τῶν Σεραφείμ», τή Μητέρα τοῦ Θεοῦ, πού ἔγινε ἡ σκηνή του ἀνάμεσά μας. «Ἰδού ἡ σκηνή τοῦ Θεοῦ μετά τῶν ἀνθρώπων» (Ἀπόκ. 21, 3).

Ἀγαπητοί ἀναγνῶστες· γιορτάζοντας τά Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου, θυμούμαστε καί τά δικά μας εἰσόδια, ὅταν εἰσήλθαμε διά τοῦ Βαπτίσματος στόν ναό τοῦ Θεοῦ, τήν Ἐκκλησία. Ὅλοι μας συγκροτοῦμε τόν νέο λαό τοῦ Θεοῦ, στόν ὁποῖον «ἐνοικεῖ» ὁ Θεός καί «ἐμπεριπατεῖ» (Α’ Κορ. 6, 16). Ὁ καθένας κι ὅλοι μας εἴμαστε «ναός Θεοῦ ζῶντος» (ὅ.π.), καί ὁ ναός τοῦ Θεοῦ «ἁγνός ἐστιν» (Α΄ Κορ. 3, 17). Ἄς μήν ξεχνοῦμε ποτέ αὐτό πού εἴμαστε, γιά ν᾽ ἀξιωθοῦμε, μετά τῆς Θεοτόκου καί πάντων τῶν Ἁγίων, νά εἰσέλθουμε καί στά ἐπουράνια Ἅγια τῶν Ἁγίων, ὅπου «πρόδρομος ὑπέρ ἡμῶν εἰσῆλθεν Ἰησοῦς … ἀρχιερεύς γενόμενος εἰς τόν αἰῶνα» (Ἑβρ. 6, 20).

Πηγή: Ιστότοπος Ι. Μ. Ιωαννίνων