Απρίλιος αύριο...

ΜΗΝ ΑΠΡΙΛΙΟΣ

Έχων ημέρας τριάκοντα.
Η ημέρα έχει ώρας 13

και η νυξ ώρας 11.

Ο Μέγας Κανών

Στην αρχή της Μεγάλης Σαρακοστής, στο μεγάλο απόδειπνο των τεσσάρων πρώτων ημερών της Α΄ Εβδομάδας των Νηστειών διαβάζεται χωρισμένος σε τέσσερα μέρη ο Μεγάλος Κανόνας και ολόκληρος την Πέμπτη της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών. Ψάλλεται σε ήχο πλ. β΄ που είναι ιδιαίτερα κατανυκτικός, εκφραστικός του πένθους και της συντριβής της καρδιάς.
Μπορούμε να περιγράψουμε το κανόνα αυτό σαν ένα θρήνο μετάνοιας που μας μεταφέρει στο βάθος και στο πεδίο δράσης της αμαρτίας, κλονίζοντας τη ψυχή μας με την απόγνωση, τη μετάνοια και την ελπίδα. Με μιά μοναδική τέχνη ο Άγιος Ανδρέας συνυφαίνει τα μεγάλα βιβλικά θέματα: Αδάμ και Εύα, Παράδεισος και Πτώση, Πατριάρχες, Νώε και κατακλυσμός, Δαβίδ, Χώρα της Επαγγελίας και τελικά Χριστός και Εκκλησία, ομολογία των αμαρτιών και μετάνοια. Τα γεγονότα της ιερής ιστορίας παρουσιάζονται σαν γεγονότα της ζωής μου. Οι ενέργειες του Θεού στο παρελθόν αποβλέπουν σε μένα και στη σωτηρία μου, η τραγωδία της αμαρτίας και η προδοσία παρουσιάζονται σαν προσωπικά δική μου τραγωδία. Η ζωή μου παρουσιάζεται σαν ένα κομμάτι της μεγάλης πάλης ανάμεσα στο Θεό και τις δυνάμεις του σκότους που επαναστατούν εναντίον του.
Η πνευματική ιστορία του κόσμου είναι επίσης και δική μου ιστορία. Γίνονται για μένα μια πρόκληση με τα αποφασιστικά γεγονότα και τις πράξεις από το παρελθόν, που το νόημά τους και η δύναμή τους είναι αιώνια, γιατί κάθε ανθρώπινη ψυχή -μοναδική και ανεπανάληπτη- συγκινείται από το ίδιο δράμα, αντιμετωπίζει την ίδια τελικά εκλογή, ανακαλύπτει την ίδια πραγματικότητα.
Το έργο και ο σκοπός του Μεγάλου Κανόνα είναι να ξεσκεπάσει την αμαρτία και έτσι να μας οδηγήσει στη μετάνοια. Η αποκάλυψη αυτή, δεν γίνεται με ορισμούς και απαριθμήσεις, αλλά με μια βαθειά ενατένηση στη μεγάλη βιβλική ιστορία που είναι η ίδια η ιστορία της αμαρτίας, της μετάνοιας και της συγγνώμης.
Καταλαβαίνουμε ότι αμαρτία είναι, πρώτα απ' όλα, η άρνηση ότι η ζωή είναι προσφορά ή θυσία στο Θεό, με άλλα λόγια δηλαδή, η άρνηση ότι η ζωή έχει θεϊκό προσανατολισμό, ότι η αμαρτία, επομένως, είναι από τις ρίζες της, η παρέκκλιση της αγάπης μας από τον τελικό σκοπό της.
Για να καταλάβουμε σωστά τον Μεγάλο Κανόνα θα πρέπει να ξέρουμε την Αγία Γραφή και να έχουμε την ικανότητα να μεταφέρουμε τα νοήματά του στη ζωή μας.
«Κανόνες» στην εκκλησιαστική υμνογραφία λέγονται ύμνοι μεγάλοι, αποτελούμενοι από μικρότερες ενότητες, που ονομάζονται «Ωδές». Κάθε «Ωδή» (σημαίνει άσμα θρησκευτικό, από το ρήμα άδω) αποτελείται από τον «ειρμό», που είναι η πρώτη στροφή κάθε Ωδής και χρησιμεύει σαν υπόδειγμα και βάση των στροφών που ακολουθούν, τα λεγόμενα τροπάρια (τρέπονται σύμφωνα με τον ειρμό).
Μέγας ονομάσθηκε για την έκτασή του, αποτελείται από εννέα ωδές, έντεκα ειρμούς (η β΄και η γ΄ ωδή έχουν από δύο ειρμούς) και 250 τροπάρια (25 η α΄ ωδή, 41 η β΄, 28 η γ΄, 29 η δ΄, 23 η ε΄, 33 η στ΄, 22 η ζ΄, 22 η η΄ και 27 η θ΄).
Συντάχθηκε από τον Άγιο Ανδρέα αρχιεπίσκοπο Κρήτης, ο οποίος γεννήθηκε γύρω στα 660 στη Δαμασκό. Έγινε μοναχός στα Ιεροσόλυμα και κληρικός στη Κωνσταντινούπολη. Ψηφίσθηκε μετά το 710 αρχιεπίσκοπος Κρήτης. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο, κυρίως υμνογραφικό και ομηλιτικό.
Την Πέμπτη της Ε΄ εβδομάδας των Νηστειών, στα μοναστήρια ψάλλεται ολόκληρος την δ΄ ώρα της νύκτας, γύρω στα μεσάνυχτα και στους ενοριακούς ναούς το βράδυ της Τετάρτης μαζί με το μικρό απόδειπνο, της ίδιας εβδομάδας. Το θέμα και το σκοπό του Κανόνα περιγράφει το συναξάρι της Ε΄ Εβδομάδας των Νηστειών: «Ο ποιητής, με πλήθος αγιογραφικών ιστορημάτων και παραδειγμάτων, θετικών και αρνητικών, από την πλάση και τη πτώση του Αδάμ ως την Ανάληψη του Χριστού και τον ευαγγελισμό της ανθρωπότητος από τους Αποστόλους, παρακινεί κάθε ψυχή να μιμείται τις καλές πράξεις, ν' αποφεύγει τις φαύλες...».

Κυριακή Δ΄ ΤΩΝ ΝΗΣΤΕΙΩΝ

Μνείαν ποιούμεθα του Οσίου Πατρός ημών Ιωάννου, του συγγραφέως της Κλίμακος.

Δ΄ Χαιρετισμοί...

«Τείχος ει των παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, και πάντων των εις Σε προστρεχόντων...»

Το χρώμα του δέρματος

Γραμμένο από ένα παιδί από την Αφρική. Προτάθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη ως το καλύτερο ποίημα του 2006:

Όταν γεννιέμαι, είμαι μαύρος
Όταν μεγαλώσω, είμαι μαύρος
Όταν κάθομαι στον ήλιο, είμαι μαύρος
Όταν φοβάμαι, είμαι μαύρος
Όταν αρρωσταίνω, είμαι μαύρος
Κι όταν πεθαίνω, ακόμα είμαι μαύρος
Κι εσύ λευκέ άνθρωπε
Όταν γεννιέσαι, είσαι ροζ
Όταν μεγαλώνεις, γίνεσαι λευκός
Όταν κάθεσαι στον ήλιο, γίνεσαι κόκκινος
Όταν κρυώνεις, γίνεσαι μπλε
Όταν φοβάσαι, γίνεσαι κίτρινος
Όταν αρρωσταίνεις, γίνεσαι πράσινος
Κι όταν πεθαίνεις, γίνεσαι γκρι
Και λες εμένα έγχρωμο;

25η Mαρτίου

Ο Ευαγγελισμός της υπεραγίας δεσποίνης ημών Θεοτόκου και αειπαρθένου Μαρίας

Ευαγγελισμός

Ευαγγελισμός! Κάποτε, αυτή ήταν μια από τις λαμπρότερες και πιο χαρμόσυνες μέρες του έτους, η γιορτή που συνειδητά, αλλά και ασυνείδητο ακόμη, συνδεόταν με μια όμορφη διαίσθηση, ένα ακτινοβόλο όραμα του κόσμου και της ζωής…
Η χαρά του Ευαγγελισμού είναι τα καλά νέα του αγγέλου, πως οι άνθρωποι βρήκαν χάρη «παρά Θεού» και πως σύντομα, πολύ σύντομα, ο Θεός θ’ αρχίσει να εκπληρώνει το μυστήριο της λυτρώσεως του κόσμου με τη βοήθεια μιας τελείως άγνωστης γυναίκας της Γαλιλαίας. Δεν υπήρξε κεραυνός, ούτε φόβος κατά την παρουσία Του, αλλά ήρθε προς αυτή με τη χαρά και την πληρότητα ενός παιδιού. Μέσω αυτής, ένα Παιδί θα γίνει τώρα Βασιλιάς: ένα Παιδί αδύναμο, ανυπεράσπιστο, που όμως όλες οι δυνάμεις του κακού θα χάσουν για πάντα τη δύναμή τους μπροστά σ’ Αυτό.
Αυτό γιορτάζουμε την ημέρα του Ευαγγελισμού και αυτός είναι ο λόγος που η εορτή υπήρξε πάντα -και είναι- τόσο χαρμόσυνη και λαμπερή…

π. Αλέξανδρος Σμέμαν,
«Ο Ευαγγελισμός».
(Από το βιβλίο του «Η Παναγία», εκδόσεις «Ακρίτας»).

Αρχιμανδρίτης Δοσίθεος*, «Σαρακοστή στην Πόλη»

Ανοίγω το διαβατήριο… Θέλω να περάσω ένα τριήμερο της Αγίας Τεσσαρακοστής στην Πόλη. Και μάλιστα την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως. Κάποιος εκλεκτός φίλος προ ολίγων ημερών σε ερώτηση μου «γιατί θα πάς στην Πόλη»; μου απήντησε: «Για να προσκυνήσω τον Tίμιο Σταυρό». Έτσι απλά. Ξεκινάμε κι εμείς να προσκυνήσουμε το σεβάσμιον Ξύλον. Έτσι απλά. Και μας περίμεναν εκεί πνευματικές εμπειρίες και εκπλήξεις, που δύσκολα μπορούν να καταγράψουν στο άψυχο χαρτί.

Εσπερινός στον Πατριαρχικό Ναό
Στις τέσσαρες το απόγευμα ο Πατριάρχης κατέρχεται στον Πάνσεπτο Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου. Άρχεται ο εσπερινός της Σταυροπροσκυνήσεως. Το όλο νόημα της Σταυρικής θυσίας του Κυρίου εμπεριέχεται στο δοξαστικό του εσπερινού εις ήχον τρίτον:
«Χριστέ ο Θεός ημών, ο την εκούσιον σταύρωσιν εις κοινήν εξανάστασιν του γένους των ανθρώπων καταδεξάμενος… ανάστηθι πολέμησον τους πολεμούντας ημάς ως παντοδύναμος».

Η Σταυροπροσκύνησις
Σήμερα, Κυριακή, έχομε «Πατριαρχικήν και Συνοδικήν Χοροστασίαν». Που σημαίνει: Ο Πατριάρχης ως ηγούμενος μοναστικής αδελφότητος θα συμπροσευχηθή μετά της Ιεράς Συνόδου και θα συμπροσκυνήση τον Τίμιον Σταυρόν, αλλά δεν θα λειτουργήσει…
Έρχεται η ώρα της δοξολογίας… Μετά το πέρας αυτής οι ψάλται μεταβαίνουν εις την βορείαν Πύλην του Αγίου Βήματος και άρχονται του ασματικού τρισαγίου. Εξέρχεται ο Τίμιος Σταυρός. Επί δίσκου στολισμένος με άνθη. Τρία ανημμένα κυρία τον περιβάλλουν. Αίρεται επί της κεφαλής του Μεγάλου Αρχιμανδρίτου. Προπορεύονται το διβάμβουλον, τα εξαπτέρυγα, δύο λαμπάδες. Δύο διάκονοι κρατούντες δικηροτρίκηρα θυμιούν τον Σταυρόν σεβάζοντες. Μικρός και απλούς ο Σταυρός. Μα μέσα στην ασημένια θήκη του κρύβει ένα θησαυρό. Τίμιο Ξύλο… Και να μη λησμονήσω το κυριότερον. Η μικρή καμπάνα του Πατριαρχείου σημαίνει πένθιμα. Η Μεγάλη Εκκλησία αίρει τον Σταυρό της. Πενθεί και προσδοκά ανάστασιν. Ο Τίμιος Σταυρός φθάνει εις το μέσον του Ναού. Ο Πατριάρχης κατέρχεται του θρόνου. Ο ιερεύς υψοί τον δίσκον. «Σοφία ορθοί». Τοποθετεί τον δίσκον επί του τρισκελίου. Θυμιά καί ψάλλει: «Σώσον, Κύριε, τον λαόν σου». Οι χοροί επαναλαμβάνουν τον ύμνον. Ο Πατριάρχης ποιεί μετανοίας τρεις. Ψάλλει «Τον Σταυρόν Σου προσκυνούμεν Δέσποτα και την Αγίαν Σου Ανάστασιν δοξάζομεν» και προσκυνεί τον Τίμιον Σταυρόν… Ο λαός θα ασπασθή του Σταυρού και θα πάρει άνθη μετά το τέλος της Θ. Λειτουργίας δι’ οικονομίαν χρόνου.
Τώρα η μεγάλη καμπάνα σημαίνει χαρμόσυνα. Άρχεται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου. Γεγονός αναστάσιμο, άρα χαρμόσυνο. Ιερουργεί ο Μ. Αρχιμανδρίτης μεθ’ ενός διακόνου... Η Θ. Λειτουργία γρήγορα τελειώνει. Ο Πατριάρχης διανέμει άνθη και ο λειτουργός πρεσβύτερος αντίδωρον. Ακολουθεί ο πολυχρονισμός του Πατριάρχου και η από του ναού έξοδος αυτού. Και όλοι εμείς περιχαρείς εξερχόμεθα από μίαν ακολουθία τεσσάρων ωρών που μάς φάνηκε σαν ένα ασήμαντο δεκάλεπτο. Εξερχόμεθα για να εισέλθη εσμός θορυβούντων και κορυβαντιώντων νεοελλήνων που ύστερα από τα ψώνια τους στήν κλειστή αγορά θυμήθηκαν ότι υπάρχει και Πατριαρχείο...
Τελειώσαμε για σήμερα; Όχι, δα! Τελειώνεις έτσι εύκολα στην Πόλη; Έρχεται ο κατανυκτικός εσπερινός. Πού;

Στον άγιο Μηνά στα Υψωμαθειά
Ώρα πέντε και η μικρή καμπάνα σημαίνει. Έρχεται ο Πατριάρχης. Εισέρχεται. Χωρίς μανδύα, χωρίς πατερίτσα. Φορεί μόνον ένα εγκόλπιο και κρατεί Χαζράνι. Χωρίς «εις πολλά έτη», χοροστατεί από του Παραθρονίου. Είναι κατανυκτικός εσπερινός και εποφείλεται ταπεινή παρουσία. Μετά την είσοδο του ιερέως, όλα αλλάσσουν. Αποβάλλουν τα πολύχρωμα άμφια. Αποβάλλουν και τα αμφιάσματα της Αγίας Τραπέζης. Ενδύονται άμφια μέλανα, μαύρα… Η μετριασμένη ανάπαυλα των δύο ημερών, Σαββάτου και Κυριακής, δια καταλύσεως ελαίου και οίνου παρήλθεν. Εισερχόμεθα και πάλιν εις το πένθος της αλαδίας, των μετανοιών και της μετανοίας, των μακρυτέρων ακολουθιών, των Μεγάλων Αποδείπνων…
Προ του δι’ ευχών ψάλλεται αργώς και μετά μέλους το Θεοτοκίον «Πάντων προστατεύεις αγαθή». Πάντες ποιούμεν μεγάλην μετάνοιαν μίαν προς τον Πατριάρχην και αυτός μας εύχεται «καλήν συνέχειαν» του αγώνος της Μεγάλης Τεσσαρακοστής… Και στο τέλος ο αμφιπάρειος ασπασμός του Πατριάρχου και η ευχή:
«Καλήν αντάμωσι και πάλιν». Γένοιτο!

*Ο Οσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Δοσίθεος είναι Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας.

Μήνυμα του Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου για την «Ώρα της Γης»

Η περιβαλλοντική κρίσις, η οποία μαστίζει τον πλανήτην μας απ’ άκρου εις άκρον, αποτελεί εν εκ των σημαντικωτέρων προβλημάτων της ανθρωπότητος, μαζί με εκείνα της πτωχείας και της απουσίας της ειρήνης.
Όπως όμως δύναται να διαπιστώση και ο πλέον δύσπιστος, η κλιματική αλλαγή αποτελεί αδιάψευστον απόδειξιν ότι η περιβαλλοντική κρίσις είναι το κατ’ εξοχήν οικουμενικόν και πανανθρώπινον πρόβλημα, καθώς επηρεάζει κάθε γωνίαν της γης και, βεβαίως, κάθε άνθρωπον, πτωχόν ή πλούσιον, νέον ή ηλικιώμενον.
Η συλλογική δράσις διά την αποτροπήν της κλιματικής αλλαγής, της οποίας αι επιπτώσεις θα αποβούν, κατά τας εκτιμήσεις των επιστημόνων, καταστροφικαί δια τα οικοσυστήματα, τους φυσικούς πόρους και τας ανθρωπίνας κοινότητας, αποτελεί κορυφαίαν εκδήλωσιν αλληλεγγύης και ενότητος, ενώπιον μιας καταστροφής.

Οφείλομεν δε πάντες να ενθυμούμεθα ότι ημείς φέρομεν την ευθύνην δια την πρόκλησιν της οικολογικής κρίσεως, τόσον συλλογικώς, ως ανθρώπινον γένος, όσον και προσωπικώς, ο καθείς από ημάς. Ήγγικε λοιπόν η ώρα να ξεφύγουμε από την πορείαν της αυτοκαταστροφής. Ήγγικεν η Ώρα της Γης!
Καλούμεν τους πάντας, ανεξαρτήτως θρησκείας και εθνικότητος, να συμμετάσχουν εις την «Ώραν της Γης», πρωτοβουλίαν της διεθνούς περιβαλλοντικής οργανώσεως WWF, η οποία έχει εξελιχθή πλέον εις παγκόσμιον συλλογικήν δράσιν δια την προστασίαν του ενός και μόνου πλανήτου μας.
Εις τας 28 Μαρτίου λοιπόν ας σβύσωμεν όλοι τα φώτα τών οικιών, γραφείων, εργοστασίων, υπηρεσιών και άλλων κτηρίων δια μίαν ώραν, από 8.30 έως 9.30 εσπερινήν, δηλούντες τοιουτοτρόπως την προσωπικήν μας δέσμευσιν εις τον καλόν αγώνα δια την προστασίαν του περιβάλλοντος και την αποτροπήν της κλιματικής αλλαγής.

Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως

Από τα παμπάλαια χρόνια, το βράδυ του Σαββάτου της τρίτης εβδομάδας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, ο σταυρός μεταφέρεται στο κέντρο της εκκλησίας, και ολόκληρη η ακόλουθη εβδομάδα είναι γνωστή ως εβδομάδα του Σταυρού. Ξέρουμε πως η Μεγάλη Τεσσαρακοστή αποτελεί μια προετοιμασία για τη Μεγάλη Εβδομάδα, τότε που η Εκκλησία θα ανακαλέσει στη μνήμη της τον πόνο, τη σταύρωση και το θάνατο του Ιησού Χριστού πάνω στο σταυρό. Η προβολή του σταυρού στη μέση της Σαρακοστής μάς υπενθυμίζει το σκοπό της βαθύτερης και εντατικότερης εκκλησιαστικής ζωής κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής. Έτσι είναι ο κατάλληλος τόπος εδώ για να σκεφτούμε το ρόλο του σταυρού, αυτού του σημαντικότατου και χαρακτηριστικότατου όλων των Χριστιανικών συμβόλων.
Το σύμβολο αυτό έχει δύο στενά αλληλένδετες σημασίες. Αφενός είναι ο σταυρός του Χριστού, αυτό το αποφασιστικό όργανο με το οποίο ολοκληρώθηκε η επίγεια ζωή και διακονία του Χριστού. Είναι η ιστορία ενός φοβερού και τρομακτικού μίσους ενάντια σ’ Αυτόν που ολόκληρη η διδασκαλία Του επικεντρώθηκε στην εντολή της αγάπης, και που ολόκληρο το κύρυγμά Του ήταν μια κλήση σε αυτοθυσία στο όνομα της αγάπης. Ο Πιλάτος, ο Ρωμαίος κυβερνήτης στον οποίο μεταφέρθηκε ο Χριστός, αφού Τον συνέλαβαν, Τον εκτύπησαν και Τον έφτυσαν, λέει, «εν αυτώ ουδεμίαν αιτίαν ευρίσκω» (Ιωάν. 19, 4). Αυτό όμως προκάλεσε ένα ισχυρότερο ξέσπασμα: «Σταύρωσον, σταύρωσον αυτόν!» φωνάζει το πλήθος. Έτσι ο σταυρός του Χριστού θέτει ένα αιώνιο πρόβλημα που σκοπεύει στο βάθος της συνείδησης: γιατί η καλωσύνη ξεσήκωσε όχι μόνο αντίθεση, αλλά και μίσος; Γιατί η καλωσύνη σταυρώνεται πάντοτε σ’ αυτόν τον κόσμο; Συνήθως αποφεύγουμε να δώσουμε απάντηση σ’ αυτό το ερώτημα επιρρίπτοντας την ευθύνη σε κάποιον άλλο: αν ήμασταν εκεί, αν ήμουν εκεί εκείνη την τρομερή νύχτα, δε θα είχα συμπεριφερθεί όπως οι άλλοι. Αλλοίμονο όμως, κάπου βαθιά στη συνείδησή μας γνωρίζουμε πως αυτό δεν είναι αλήθεια. Ξέρουμε πως οι άνθρωποι που βασάνισαν, σταύρωσαν και μίσησαν τον Χριστό δεν ήταν κάποιου είδους τέρατα, κατεχόμενα από κάποιο ιδιαίτερο και μοναδικό κακό. Όχι, ήταν «όπως όλοι μας». Ο Πιλάτος προσπάθησε ακόμη και να υπερασπιστεί τον Ιησού, να μεταπείσει το πλήθος, προσφέρθηκε ακόμη και να απελευθερώσει το Χριστό ως κίνηση καλής θέλησης χάριν της εορτής, όταν κι αυτό απέτυχε, στάθηκε μπροστά στο πλήθος και ένιψε τα χέρια του, δείχνοντας τη διαφωνία του σ’ αυτό το φόνο.
Με λίγες πινελιές το ευαγγέλιο σχεδιάζει την εικόνα αυτού του παθητικού Πιλάτου, του τρόμου του, της γραφειοκρατικής του συνείδησης, της δειλής του άρνησης να ακολουθήσει τη συνείδησή του. Δε συμβαίνει όμως ακριβώς το ίδιο στη δική μας ζωή και στη ζωή γύρω μας; Δεν είναι αυτή η πιο κοινότυπη, η πιο τυπική ιστορία; Δεν είναι παρών συνεχώς μέσα μας κάποιος Πιλάτος; Δεν είναι αλήθεια πως όταν έρθει η στιγμή να πούμε ένα αποφασιστικό, αμετάκλητο όχι στο ψεύδος, στην αδικία, στο κακό και στο μίσος, ενδίδουμε στον πειρασμό να «νίψουμε τας χείρας μας»; Πίσω από τον Πιλάτο ήταν οι Ρωμαίοι στρατιώτες, οι οποίοι όμως υπερασπιζόμενοι τον εαυτό τους θα μπορούσαν να πουν: εκτελέσαμε απλώς διαταγές, μάς είπαν να «ουδετεροποιήσουμε» κάποιον ταραχοποιό που προκαλούσε αναστάτωση και αταξία, για ποιο πράγμα μιλάτε λοιπόν; Πίσω από τον Πιλάτο, πίσω από τους στρατιώτες ήταν το πλήθος, οι ίδιοι άνθρωποι που έξι μέρες πριν φώναζαν «Ωσαννά», καθώς υποδέχονταν θριαμβευτικά το Χριστό κατά την είσοδό του στην Ιερουσαλήμ, μόνο τώρα η κραυγή τους ήταν «Σταύρωσον αυτόν!» Έχουν όμως και γι’ αυτό μια εξήγηση. Δεν είναι οι ηγέτες τους, οι διδάσκαλοί τους και οι κυβερνήτες τους αυτοί που τους έλεγαν πως ο άνθρωπος αυτός ήταν ένας εγκληματίας που κατέλυσε τους νόμους και τις συνήθειες, και γι’ αυτό βάσει του νόμου, «πάντοτε βάσει του νόμου, πάντοτε σύμφωνα με το υπάρχον καταστατικό», πρέπει να πεθάνει...; Έτσι κάθε συμπαίκτης σ’ αυτό το τρομακτικό γεγονός είχε δίκαιο «από την πλευρά του», όλοι δικαιώθηκαν. Όλοι μαζί όμως δολοφόνησαν έναν άνθρωπο στον οποίον «ουδέν ευρέθη αίτιον». Η πρώτη σημασία του σταυρού συνεπώς είναι η κρίση του κακού, ή μάλλον της ψευδοκαλωσύνης αυτού του κόσμου, μέσα στον οποίο πανηγυρίζει αιώνια το κακό, και ο οποίος προωθεί τον τρομακτικό θρίαμβο του κακού πάνω στη γη.
Αυτό μας μεταφέρει στη δεύτερη σημασία του σταυρού. Μετά το σταυρό του Χριστού ακολουθεί ο δικός μας σταυρός, για τον οποίο ο Χριστός είπε, «ει τις θέλει οπίσω μου έρχεσθαι,... αράτω τον σταυρόν αυτού καθ’ ημέραν και ακολουθείτω μοι» (Λουκ. 9, 23). Αυτό σημαίνει πως η επιλογή που είχε να κάνει ο καθένας εκείνη τη νύχτα –ο Πιλάτος, οι στρατιώτες, οι αρχηγοί, το πλήθος κι ο καθένας μέσα στο πλήθος – είναι μια επιλογή που τίθεται συνεχώς και σε καθημερινή βάση μπροστά μας. Εξωτερικά, η επιλογή έχει να κάνει με κάτι φαινομενικά ασήμαντο για μας, ή δευτερεύον. Για τη συνείδηση, όμως, τίποτε δεν είναι πρώτο ή δεύτερο, αλλά το καθετί μετράται αν είναι αληθινό ή ψεύτικο, καλό ή κακό. Το να σηκώνεις λοιπόν το σταυρό σου καθημερινά δεν είναι απλώς το να αντέχεις τα φορτία και τις μέριμνες της ζωής, αλλά πάνω απ’ όλα το να ζεις αρμονικά με τη συνείδησή σου, το να ζεις μέσα στο φως της κρίσεως της συνειδήσεως.
Ακόμη και σήμερα, με όλο τον κόσμο να κοιτάζει, ένας άνθρωπος στον οποίο «ουδέν ευρέθη αίτιον» μπορεί να συλλαμβάνεται, να βασανίζεται, να κτυπιέται, να φυλακίζεται ή να εξορίζεται. Όλα αυτά δε «επί τη βάσει του νόμου», χάριν της υπακοής και πειθαρχίας, όλα στο όνομα της τάξης, για το καλό όλων. Πόσοι Πιλάτοι δε νίπτουν τα χέρια τους, πόσοι στρατιώτες σε σπεύδουν να εκτελέσουν τις διαταγές της στρατιωτικής ιεραρχίας, πόσοι άνθρωποι υπάκουα, δουλόπρεπα δεν τους χειροκροτούν, ή τουλάχιστον δεν κοιτάζουν σιωπηλά το κακό που θριαμβεύει;
Καθώς μεταφέρουμε το σταυρό, καθώς τον προσκυνούμε, καθώς τον ασπαζόμαστε, ας σκεφτούμε τη σημασία του. Τι μάς λέει, σε τι μάς καλεί; Ας θυμηθούμε το σταυρό ως επιλογή από τη οποία κρέμονται τα πάντα στον κόσμο, και που χωρίς αυτόν όλα στον κόσμο γίνονται θρίαμβος του κακού και του σκότους. Ο Χριστός είπε, «εις κρίμα εγώ εις τον κόσμον τούτον ήλθον» (Ιωαν. 9, 39). Σ’ αυτή την κρίση, μπροστά στο δικαστήριο της σταυρωμένης αγάπης, της αλήθειας και της καλωσύνης δικάζεται ο καθένας μας.

Από το «Εορτολόγιο - Ετήσιος Εκκλησιαστικός Κύκλος» του π. Αλέξανδρου Σμέμαν, Εκδ. «Ακρίτας».

Τρίτη Παρασκευή των Χαιρετισμών...

«Τρίτη Παρασκευή των Χαιρετισμών.
Στην εκκλησία του Νησιού, ο νεαρός άγιος με πλούσια κοκκινωπή κόμη που στεφανώνει το ωραίο κεφάλι, φέρει μαργαριτοστόλιστο διάδημα και κρατεί λόγχη. Με ορμητικό βλέμμα και ζήλια μας έβλεπε πριν λίγο, να περπατάμε δίπλα στα νερά…»

Άννα Δερέκα,
«Λόγια του σώματος».
(Από το «Επάργυρον»).

17 Μαρτίου: Ο όσιος Αλέξιος, «ο άνθρωπος του Θεού»

Γράφει ο υμνωδός:
«Τις τας σεπτάς σου αρετάς… υμνήσει, Αλέξιε θεόφρον; Την σωφροσύνην, την υπομονήν, την πραότητα, την εγκράτειαν, τον ακατάπαυστον ύμνον, την άκραν σκληραγωγίαν και άμετρον ταπείνωσιν…».
Ο όσιος Αλέξιος, ο άνθρωπος του Θεού, αμέσως μετά τον γάμο του παρέδωσε το δαχτυλίδι στη νύμφη κι εξαφανίσθηκε. Έζησε έπειτα τον βίο του άγνωστος και φτωχός ανάμεσα σε ξένους και δικούς, «μόνω Θεώ επιγινωσκόμενος», απαλλαγμένος από κάθε εγκόσμιο δεσμό, λυτρωμένος από την έλξη προς τα πρόσωπα και τα πράγματα, ο Θεός μόνο κι αυτός –«ενώπιος ενωπίω–, ώστε να του ταιριάζει και να του ανήκει η προσωνυμία του ανθρώπου του Θεού.
Τέτοιες πράξεις εμείς δεν τις καταλαβαίνουμε. Κι όχι μόνο τούτο, μα και τις ειρωνευόμαστε και τις κατηγορούμε. Κι όμως, υπάρχει σ’ αυτές απροσμέτρητο πνευματικό βάθος και πολύ μεγάλος ηρωισμός.

Από τον «Μικρό συναξαριστή» του επισκόπου Διονυσίου Λ. Ψαριανού, εκδόσεις «Αποστολικής Διακονίας».

Χαιρετισμοί στο Πατριαρχείο…

Δεύτεροι Χαιρετισμοί στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, στο Φανάρι…

Οι φωτογραφίες είναι του Νικολάου Μαγγίνα και προέρχονται από το καινούργιο blog «Φως Φαναρίου» (fanarion.blogspot.com) του ακαταπόνητου θεολόγου Παναγιώτη Ανδριόπουλου (panagiotisandriopoulos.blogspot.com).
Του ευχόμαστε κι από δώ καλή δύναμη!!

Kατανυκτικός Εσπερινός

Από την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων ανακοινώθηκε ότι σε όλη την περίοδο της Μεγάλης Tεσσαρακοστής, κάθε Kυριακή στις 6 το απόγευμα, θα τελείται στον Iερό Nαό του Aγίου Aθανασίου ο Kατανυκτικός Εσπερινός και θα ακολουθεί σχετική ομιλία.
Την ερχόμενη Κυριακή 15 Μαρτίου, Β΄Νηστειών, ομιλητής θα είναι ο π. Γεώργιος Τσιμπουξής, με θέμα: «Η αρετή των δακρύων».

Ο π. Γεώργιος Τσιμπουξής είναι θεολόγος και προϊστάμενος του Ι. Ν. Αγ. Νικολάου (Αγοράς) πόλεως Ιωαννίνων.

Β΄ Κυριακή των Νηστειών

Η δεύτερη Κυριακή είναι αφιερωμένη σε μια από τις μεγαλύτερες πατερικές μορφές της Εκκλησίας μας, στον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά, αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης (1347 - 1359). Δεν είναι τυχαία αυτή η επιλογή. Ο μεγάλος αυτός άνδρας έζησε σε μια πολύ ταραγμένη ιστορική περίοδο για την Εκκλησία μας, κατά την οποία ο κίνδυνος νοθεύσεως της αλήθειας υπήρξε έντονος. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1296 και έλαβε σπουδαία μόρφωση. Από νέος αγάπησε τη μοναχική και ασκητική ζωή. Κατέφυγε καταρχήν στο όρος Παπίκιο και κατόπιν στο Άγιο Όρος, όπου πέρασε αρκετά χρόνια της ζωής του. Ακόμη και μετά την εκλογή του ως αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης ζούσε ως ασκητής. Ο άγιος Γρηγόριος είναι συνδεδεμένος με τη λεγόμενη «ησυχαστική κίνηση», την πνευματικότερη έκφραση του ορθοδόξου μοναχικού ιδεώδους. Υπήρξε δάσκαλος και εμπνευστής του ησυχασμού και γι' αυτό στράφηκαν με σφοδρότητα εναντίον του τα πυρά των εχθρών του ησυχασμού. Συνεχίζοντας ο ίδιος την μακραίωνη παράδοση των αρχαίων Πατέρων και ασκητών της Εκκλησίας, δίδασκε πως ο άνθρωπος, με την άσκηση και τη νίψη, μπορεί να δει και από αυτή τη ζωή, με τα φυσικά του μάτια, το άκτιστο φως του Θεού, αυτό το φως που είδαν οι μαθητές του Χριστού κατά τη Μεταμόρφωσή Του στο όρος Θαβώρ. Ο μεγάλος αυτός άνδρας κατέστη πρότυπο και δάσκαλος της άσκησης και ενσαρκωτής των χριστιανικών αρετών. Είτε ως αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, είτε ως μοναχός στο Άγιο Όρος, δίδασκε τον αέναο αγώνα κατά του κακού και της αμαρτίας. Προέτρεπε για καθολική κάθαρση από τα ψυχοκτόνα πάθη, η οποία ονομάζεται στην ασκητική ορολογία νίψη. Έδειχνε την ουρανοδρόμο πορεία, ως μονόδρομο της σωτηρίας και της θεώσεως. Η μεγάλη αυτή πατερική μορφή λειτουργεί ως φωτεινό ορόσημο για τους πιστούς αυτή την κατανυκτική περίοδο. Τα βαθυστόχαστα και προπαντός ορθόδοξα συγγράμματά του, όχι μόνο αποπνέουν άρωμα ευσέβειας, αλλά είναι πρακτικός οδηγός για την πνευματική μας άσκηση.

Πηγή: www.apostoliki-diakonia.gr

Δεύτεροι Χαιρετισμοί...

Δεύτεροι Χαιρετισμοί αύριο... Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους»)… Κατ’ έθιμον… Παλαιό…

Απόγευμα Παρασκευής…

Η Ακολουθία αρχίζει στις 18.30 μ.μ.

Η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων

Του Μιχαήλ Γ. Τρίτου
(Αναπληρωτή Καθηγητή Α.Π.Θ.)


Πρόκειται για την μυσταγωγικότερη και πνευματικότερη ακολουθία της Mεγάλης Tεσσαρακοστής. Όπως παρατηρεί ο επιφανής Pώσος θεολόγος Alexander Schmemann «πουθενά αλλού, πραγματικά, δεν υπάρχει το αληθινό νόημα της νηστείας και πουθενά η Σαρακοστή δεν αποκαλύπτεται καλύτερα ή πληρέστερα παρά μόνο κατά τις μέρες εκείνες που τελείται η εσπερινή θεία Kοινωνία (Λειτουργία των Προηγιασμένων) και αποκαλύπτεται όχι μόνο το νόημα της Σαρακοστής, αλλά και της Eκκλησίας και της χριστιανικής ζωής στην ολότητά τους».
H Λειτουργία αυτή ονομάζεται Προηγιασμένη, επειδή κατά την τέλεσή της δεν γίνεται καθαγιασμός των Tιμίων Δώρων, αφού είναι προηγιασμένα από άλλη κανονική θεία λειτουργία Σαββάτου ή Kυριακής. Σύμφωνα με την καθιερωμένη τάξη της Eκκλησίας η λειτουργία αυτή τελείται «κατά πάσαν Tετάρτην και Παρασκευήν της Mεγάλης Tεσσαρακοστής, την Πέμπτη της E΄ Eβδομάδος διά τον Mέγαν Kανόνα, τας τρεις πρώτας ημέρας της Aγίας και Mεγάλης Eβδομάδος και κατά διαφόρους εορτάς, εάν αύται τύχωσιν εν μέσω της εβδομάδος της αγίας Tεσσαρακοστής από της Δευτέρας μέχρι της Παρασκευής».
Γιατί όμως καθιερώθηκε να τελείται κατά τη Mεγάλη Tεσσαρακοστή η λειτουργία των Προηγιασμένων;
Όπως είναι γνωστό η συνήθης Θεία Λειτουργία, που τελείται σε όλο το διάστημα του χρόνου, πλην της Mεγάλης Tεσσαρακοστής, έχει πανηγυρικό, πασχάλιο και επινίκιο χαρακτήρα. Eίναι κατά το Mέγα Bασίλειο «θυσία αινέσεως και λατρεία ευάρεστος». Γι’ αυτό και δεν ταιριάζει στον πένθιμο χαρακτήρα αυτής της περιόδου. Έτσι η συνήθης θεία λειτουργία περιορίστηκε να τελείται μόνον τα Σάββατα και τις Kυριακές. Kατά τον 51ο κανόνα της Συνόδου της Λαοδικείας «ου δει εν τη Tεσσαρακοστή μαρτύρων γενέθλια επιτελείν, αλλά των αγίων μαρτύρων μνήμας ποιείν εν Σαββάτοις και Kυριακαίς».
H ίδια Σύνοδος με τον 49ο κανόνα καθορίζει ότι κατά τη Mεγάλη Tεσσαρακοστή λειτουργία μπορεί να τελεσθεί μόνον «εν Σαββάτω και Kυριακή». O άγιος Nικόδημος ο Aγιορείτης ερμηνεύει τον απαγορευτικό αυτό λόγο ως εξής: «Xαροποιά γαρ και λυτικά της νηστείας όντα τα γενέθλια και αι εορταί αυτών, ανοίκειον μεν είναι να γίνονται εις τας πενθίμους ημέρας της Tεσσαρακοστής, οικείον δε να επιτελούνται εις τας ανεσίμους και χαροποιάς αυτής ημέρας, οποίαι είναι το Σάββατον και η Kυριακή».
H γενεσιουργός αιτία της Λειτουργίας των Προηγιασμένων Δώρων ήταν ο σφοδρός πόθος των πρώτων χριστιανών να κοινωνούν συχνά του σώματος και του αίματος του Xριστού. Στα τέλη του β΄ μ. X. αι. στην Aφρική, όπως μαρτυρεί ο Kυπριανός, επικρατεί το έθιμο οι Xριστιανοί να παραλαμβάνουν από τον ιερέα αγιασμένο άρτο, τον οποίο διατηρούν στα σπίτια τους, για να μπορούν να μεταλαμβάνουν καθημερινά. Kατά το δ΄ και ε΄ αιώνα αυτό το έθιμο είχε επικρατήσει στις Eκκλησίες της Aιγύπτου. O Mέγας Bασίλειος σε επιστολή του στην Πατρικία βεβαιώνει ότι οι χριστιανοί της εποχής του κοινωνούσαν συνήθως τέσσερις φορές την εβδομάδα, Tετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο, Kυριακή «και εν ταις άλλαις ημέραις, εάν η μνήμη αγίου τινός». Όταν υπήρχε δυσκολία τελέσεως της θείας λειτουργίας στα μέσα της εβδομάδος, οι πιστοί κρατούσαν μερίδες από τη θεία λειτουργία της Kυριακής και κοινωνούσαν μόνοι τους. Tο έθιμο αυτό τύχαινε της επιδοκιμασίας του M. Bασιλείου. Eπίσης, οι ερημίτες Mοναχοί, οι οποίοι δεν είχαν τη δυνατότητα να παρευρίσκονται σε άλλες λειτουργίες πλην της Kυριακής, συνήθιζαν μετά το τέλος της Kυριακάτικης Eυχαριστιακής Συνάξεως να φέρνουν στο κελλί τους Άγιο Άρτο, ώστε να κοινωνούν καθημερινά μόνοι τους του Σώματος και Aίματος του Xριστού.
Έτσι η Eκκλησία έχοντας αυτά τα δεδομένα και προκειμένου να εξυπηρετήσει τις πνευματικές ανάγκες των πιστών κατά την περίοδο της Mεγάλης Tεσσαρακοστής, που δεν επιτρέπεται η τέλεση κανονικής θείας λειτουργίας, διατηρεί από τις λειτουργίες του Σαββάτου ή της Kυριακής στο αρτοφόριο αγιασμένο Άρτο και τον προσφέρει στους πιστούς σε μια εσπερινή ακολουθία, που είναι κράμα Eσπερινού και Θείας Kοινωνίας.
Για το σύγχρονο άνθρωπο της μονομερούς εξωτερικής δραστηριότητας, του εσωτερικού ανικανοποιήτου και της ψυχικής ανεσκότητας, η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Tιμίων Δώρων αποτελεί μια μοναδική ευκαιρία για πνευματικές αναγωγές και επιστροφή στην εσωτερικότητα. Kυρίως, όμως, η μυστικοπαθής αυτή ακολουθία της Eκκλησίας μας θυμίζει τη συμμετοχή μας στο Πασχάλιο Δείπνο της Eκκλησίας, τη Θεία Eυχαριστία, που μας καθιστά «Θείας φύσεως κοινωνούς»…
«Iδού, λοιπόν, θυσία μυστική τετελειωμένη δορυφορείται· πίστη και πόθω προσέχθωμεν, ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα».

Κυριακή της Ορθοδοξίας

Οι προφήται ως είδον, οι απόστολοι ως εδίδαξαν, η εκκλησία ως παρέλαβεν, οι διδάσκαλοι ως εδογμάτισαν, η οικουμένη ως συμπεφώνηκεν, η χάρις ως έλαμψεν, η αλήθεια ως αποδέδεικται, το ψεύδος ως απελήλαται, η σοφία ως επαρρησιάσατο, ο Χριστός ως εβράβευσεν· ούτω φρονούμεν, ούτω λαλούμεν, ούτω κηρύσσομεν, Χριστόν τον αληθινόν Θεόν ημών και τους αυτού αγίους εν λόγοις τιμώντες, εν συγγραφαίς, εν νοήμασιν, εν θυσίαις, εν ναοίς, εν εικονίσματα· τον μεν ως Θεόν και Δεσπότην προσκυνούντες και σέβοντες, τους δε διά τον κοινόν Δεσπότην και ως αυτού γνησίους θεράποντας τιμώντες και την κατά σχέσιν προσκύνησιν απονέμοντες· αύτη η πίστις των αποστόλων, αύτη η πίστις των πατέρων, αύτη η πίστις των ορθοδόξων, αύτη η πίστις την οικουμένην εστήριξεν.

Η επιταγή για ιεραποστολή

Ποια είναι τα αντικείμενα, οι σκοποί της ιεραποστολής; Η Ορθόδοξη Εκκλησία χωρίς δισταγμό απαντά. Τα αντικείμενα αυτά είναι ο άνθρωπος και ο κόσμος, όχι ο απομονωμένος άνθρωπος, μέσα σε μια τεχνητά «θρησκευτική» απομόνωση από τον κόσμο και όχι ο «κόσμος» σαν μια οντότητα της οποίας ο άνθρωπος δεν είναι τίποτα άλλο από ένα «κομμάτι». Ο άνθρωπος όχι μόνο προηγείται αλλά και είναι όντως το ουσιαστικό αντικείμενο της ιεραποστολής. Και όμως, η Ορθόδοξη ιδέα του Ευαγγελισμού παραμένει ελεύθερη από ατομικιστικές και πνευματιστικές παραμέτρους. Η εκκλησία, το μυστήριο του Χριστού, δεν είναι μια «θρησκευτική» κοινωνία μετεστραμμένων, ένας οργανισμός που ικανοποιεί τις «θρησκευτικές» ανάγκες του ανθρώπου. Είναι μια καινή ζωή και γι’ αυτό λυτρώνει ολόκληρη τη ζωή όλη την ύπαρξη του ανθρώπου. Και αυτή ολόκληρη η ζωή του ανθρώπου είναι ακριβώς ο κόσμος μέσα στον οποίο αυτός ζει.
Η Εκκλησία μέσω του ανθρώπου σώζει και λυτρώνει τον κόσμο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως «αυτός ο κόσμος» σώζεται και λυτρώνεται κάθε φορά που ένας άνθρωπος ανταποκρίνεται στο θεϊκό δώρο, το αποδέχεται και ζει μ’ αυτό. Αυτό δεν μεταμορφώνει τον κόσμο σε Βασιλεία ούτε την κοινωνία σε Εκκλησία. Παραμένει αμετάβλητη η οντολογική άβυσσος μεταξύ του παλιού και του νέου και δεν μπορεί να καλυφθεί σ’ αυτό τον «αιώνα». Η Βασιλεία πρόκειται να έρθει και η Εκκλησία δεν είναι εκ του κόσμου τούτου. Και όμως αυτή η ερχόμενη Βασιλεία είναι ήδη παρούσα και η Εκκλησία λαμβάνει το πλήρωμά της σ’ αυτό τον κόσμο. Είναι παρούσα όχι μόνο ως «αναγγελία», αλλά με όλη της την πραγματικότητα και μέσω της θεϊκής αγάπης, που είναι ο καρπός της, επιτελεί συνέχεια την ίδια μυστηριακή μεταμόρφωση του παλιού σε νέο, κάνει δυνατή την πραγματική πράξη, το πραγματικό «ποιείν» μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο.
Όλα αυτά δίνουν στην ιεραποστολή της Εκκλησίας μια κοσμική και μια ιστορική διάσταση, πράγματα τόσο ουσιαστικά στην Ορθόδοξη παράδοση και εμπειρία. Το κράτος, η κοινωνία, ο πολιτισμός, η ίδια η φύση είναι τα πραγματικά αντικείμενα της ιεραποστολής και όχι ένα ουδέτερο «κοινωνικό περιβάλλον» μέσα στο οποίο το μόνο καθήκον της Εκκλησίας είναι να διατηρήσει την εσωτερική της ελευθερία και να κρατήσει τη «θρησκευτική της ζωή». Θα χρειαζόταν ένας ολόκληρος τόμος για να αφηγηθεί την ιστορία της Ορθόδοξης Εκκλησίας από την άποψη της συγκεκριμένης συμμετοχής της στις κοινωνίες και στους πολιτισμούς εκείνους που η Ορθοδοξία απετέλεσε την καθολική έκφραση ολόκληρης της ύπαρξής τους. Για την ταύτισή της με έθνη και λαούς, χωρίς να προδώσει όμως την «εξωκοσμικότητά» της, την εσχατολογική επικοινωνία της με την επουράνια Ιερουσαλήμ. Θα χρειαζόταν μια τεράστια θεολογική ανάλυση για να εκφράσει σωστή την Ορθόδοξη ιδέα του εξαγιασμού της ύλης ή, θα λέγαμε, την κοσμική πλευρά του μυστηριακού της οράματος.
Εδώ μπορούμε μόνο να αναφέρουμε πως όλα αυτά είναι το αντικείμενο της Χριστιανικής ιεραποστολής, γιατί όλα αυτά αναλαμβάνονται και προσφέρονται στο Θεό δια των μυστηρίων. Στον κόσμο της ενσάρκωσης δεν παραμένει τίποτε το «ουδέτερο», τίποτε δεν μπορεί να αφαιρεθεί από τον Υιό του Ανθρώπου.

Από το βιβλίο του π. Αλέξανδρου Σμέμαν «Η αποστολή της Εκκλησίας στο σύγχρονο κόσμο», Εκδ. «Ακρίτας».

Χαίρε Νύμφη ανύμφευτε...

Άγγελος πρωτοστάτης, ουρανόθεν επέμφθη,
ειπείν τη Θεοτόκω το Χαίρε…


Πρώτοι Χαιρετισμοί αύριο...

Στον Άγιο Νικόλαο («εις Κοπάνους»), η Ακολουθία θ' αρχίσει στις 6.30 το απόγευμα...

Μάρτιος

ΜΗΝ ΜΑΡΤΙΟΣ
Έχων ημέρας τριάκοντα μίαν.
Η ημέρα έχει ώρας 12 καί η νύξ ώρας 12.

Νικολάου του Πλανά

2 Μαρτίου, Νικολάου του Πλανά. Νάξιος και αυτός, όπως και ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, λειτουργούσε καθημερινά στον Άγιο Ελισσαίο στο Μοναστηράκι με ψάλτες τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη.
Υπάρχει όμως κάτι ξεχωριστό, που είχε ο Άγιος Νικόλαος Πλανάς, εκτός φυσικά από το ότι ήταν βραδύγλωσσος. Αν του έδινε ένας πιστός να μνημονεύσει το όνομα κάποιου προσφιλούς νεκρού, ο Άγιος Νικόλαος Πλανάς το μνημόνευε για πάντα. Όχι μόνο στην τρέχουσα λειτουργία, αλλά σε όλες που θα τελούσε από κει και πέρα. Γι’ αυτό και οι λειτουργίες του είχαν τόσο μεγάλη διάρκεια. Γιατί δεν παρέλειπε να μνημονεύει τους νεκρούς από τα χαρτάκια που του είχαν δώσει σε ανύποπτο χρόνο οι συγγενείς τους και τα κρατούσε πάντα πάνω του. Λένε πως ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης δεν τον άντεχε πάντα και του φώναζε:
«Άντε τέλειωνε! Βραδιάσαμε!»

(Από το waxtablets.blogspot.com)

Η λατρεία κατά τη Μεγάλη Σαρακοστή

Απ' όλους τους λειτουργικούς κανόνες που αναφέρονται στη Μεγάλη Σαρακοστή ένας είναι που έχει αποφασιστική σημασία για τη κατανόησή της, παράδοξο αλλά είναι το κλειδί. Πρόκειται για τον κανόνα που απαγορεύει τη τέλεση της Θείας Λειτουργίας στη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής (εκτός Σαββάτου και Κυριακής), με μόνη εξαίρεση τη γιορτή του Ευαγγελισμού αν πέσει από Δευτέρα έως Παρασκευή.
Όμως αυτές τις μέρες ορίζεται να τελείται μια ειδική ακολουθία που ονομάζεται Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.
Δεν τελείται η Θεία Ευχαριστία στις μέρες της νηστείας γιατί η τέλεσή της είναι πανηγυρική, είναι μια διαρκής κίνηση χαράς. Η Θεία Ευχαριστία σαν μυστήριο και πανηγυρισμός της Βασιλείας, σαν γιορτή της Εκκλησίας, δε συμβιβάζεται με τη νηστεία και δεν τελείται στη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής. Τελείται όμως η Προηγιασμένη, τα Τίμια Δώρα δηλαδή, έχουν καθαγιασθεί στη Θεία Λειτουργία της Προηγούμενης Κυριακής και φυλάγονται στην Αγία Τράπεζα για να προσφερθούν τις καθημερινές, σαν χάρη και δύναμη της Βασιλείας του Θεού που ενεργεί στον κόσμο, σαν προμηθευτής της ουσιαστικής τροφής μας και των όπλων για τον πνευματικό αγώνα μας. Βρίσκεται στην καρδιά της νηστείας, είναι στ' αλήθεια το μάννα εξ ουρανού που μας διατηρεί ζωντανούς στο ταξίδι μας μέσα στην έρημο της Μεγάλης Σαρακοστής.
Ανάμεσα στους ύμνους της Μ. Σαρακοστής μια σύντομη προσευχή λέγεται δύο φορές στο τέλος κάθε ακολουθίας από Δευτέρα έως Παρασκευή, (τα Σαββατοκύριακα δεν έχουν το τυπικό της Σαρακοστής). Αποδίδεται σ' ένα από τους μεγάλους δασκάλους της πνευματικής ζωής, τον Άγιο Εφραίμ το Σύρο. Να το κείμενο (σε μετάφραση):
Κύριε και Δέσποτα της ζωής μου, πνεύμα αργίας, περιεργίας φιλαρχίας, και αργολογίας μη μου δώσεις. Πνεύμα δε σωφροσύνης, ταπεινοφροσύνης, υπομονής και αγάπης, χάρισέ μου στο δούλο σου. Ναι Κύριε Βασιλεύ, δώρησαι να βλέπω τα πταίσματά μου και να μη κατακρίνω τον αδελφό μου, γιατί είσαι ευλογημένος σ' όλους του αιώνες. Αμήν.
Κατέχει μια τόσο σημαντική θέση στην όλη λατρεία της Μ. Σαρακοστής, αυτή η προσευχή του Αγίου Εφραίμ, γατί απαριθμεί μ' ένα μοναδικό τρόπο, όλα τα αρνητικά και τα θετικά στοιχεία της μετανοίας.
Κανένας δεν μπορεί να παρακολουθήσει ολόκληρο το λατρευτικό κύκλο της Μ. Σαρακοστής. Ο καθένας όμως μπορεί να παρακολουθήσει μερικές έστω ακολουθίες. Δεν υπάρχει καμμία δικαιολογία για κείνους που στη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής δεν αυξάνουν το χρόνο για παρακολούθηση και συμμετοχή στη Θεία Λατρεία. Εδώ και πάλι οι προσωπικές συνθήκες οι ατομικές δυνατότητες και αδυναμίες μπορεί να ποικίλουν και να οδηγούν σε διάφορες αποφάσεις. Μπορούμε να προτείνουμε το κατώτατο όριο παρακολούθησης όχι με σκοπό την πνευματικά καταστρεπτική αίσθηση ότι έχουμε εκπληρώσει μια υποχρέωσή μας, αλλά να πάρουμε τουλάχιστον τα στοιχειώδη από το λειτουργικό πνεύμα της Σαρακοστής. Πρώτα πρώτα θα πρέπει να παρακολουθήσουμε τον Εσπερινό της Κυριακής της Συγγνώμης. Τίποτα περισσότερο από την ακολουθία αυτή δεν φανερώνει το νόημα της Μ. Σαρακοστής, σαν κρίση μετανοίας, συμφιλίωσης, σαν ένα ξεκίνημα όλων μαζί για το κοινό ταξίδι.
Η επόμενη προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στην πρώτη εβδομάδα των Νηστειών. Ειδική προσπάθεια πρέπει να γίνει για τη παρακολούθηση τουλάχιστον μια φορά του Μεγάλου Κανόνα του Αγίου Ανδρέα.
Κατόπιν, στην όλη διάρκεια της Μ. Σαρακοστής είναι επιτακτική ανάγκη να δώσουμε ένα τουλάχιστον απόγευμα για να παρακολουθήσουμε τη Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Δώρων.
Καμιά αναφορά στις συνθήκες της ζωής, στην έλλειψη χρόνου κλπ., δεν γίνεται δεκτή σ' αυτό το σημείο. Όλα εξαρτώνται από τα αν παίρνουμε ή όχι στα σοβαρά τη πίστη μας. Αν όμως στερηθούμε και αυτές τις ελάχιστες φορές, τότε στερούμε στον εαυτό μας μια αναντικατάστατη πνευματική έμπνευση και βοήθεια...

(Από το βιβλίο του π. Αλέξανδρου Σμέμαν «Μεγάλη Σαρακοστή - Πορεία προς το Πάσχα», εκδόσεις «Ακρίτας»).