«Ο φύλαξ πάσης της οικουμένης...»

 

«Το ιερώτερο σύμβολο του χριστιανισμού είναι ο Τίμιος Σταυρός· η σημαία και το λάβαρο της Εκκλησίας. Μια φορά ήταν όργανο θανατικής εκτελέσεως των κακούργων και των ατίμων, ξύλο καταισχύνης και κατάρας. Από τότε όμως που επάνω σ' αυτόν πέθανε ο αναμάρτητος Σωτήρας του κόσμου, ο Σταυρός έγινε "τίμιον ξύλον". Από τότε το σχήμα του χαράσσεται πάνω στους τάφους των χριστιανών στις κατακόμβες και μετά τους διωγμούς στολίζει τα στέμματα των χριστιανών βασιλέων, υψώνεται επάνω στις εκκλησίες και παντού είναι το φυλακτό και το στολίδι των χριστιανών. 

Γι' αυτό σήμερα, που γιορτάζομε την εύρεση του Τιμίου Σταυρού στα Ιεροσόλυμα από την Αγία Ελένη και την ύψωσή του από τον άμβωνα της Εκκλησίας, για να τον δη ο κόσμος, γι' αυτό λοιπόν σήμερα ψάλλει η Εκκλησία· "Σταυρός ο φύλαξ πάσης της οικουμένης· Σταυρός η ωραιότης της Εκκλησίας..."». 

Διονύσιος Ψαριανός, «Μικρός Συναξαριστής».