Η δημιουργία ενος πορτραίτου στην βυζαντινή ζωγραφική δεν αποσκοπεί να φτιάξει μιά μίμηση της εξωτερικής μορφής του εικονιζομένου αν και κάτι τέτοιο δεν παραβλέπεται πλήρως. Στοχεύει πρωτίστως να καταγράψει, μέσα από επιτήδειο χειρισμό των ζωγραφικών στοιχείων, την σχέση του εικονιζόμενου με τον θεατή, να γράψει δηλαδή το πώς της κοινωνίας τους.
Έτσι προχωρεί σε κάθαρση των μορφών μέσα από μια περίπλοκη διαδικασία λειτουργικής αφαίρεσης και στήνει την μορφή επάνω σε χιαστί προβαλλόμενες δυνάμεις από την επιφάνεια προς τον χωρόχρονο του θεατή. Συνήθως κινεί την κεφαλή και το σώμα προς μια κατεύθυνση αποκλίνουσα της πλήρους μετωπικότητας και το βλέμμα, κι όχι μόνον, προς την αντίθετη κατεύθυνση. Έτσι παράγεται αυτό ο ελληνικός εικαστικός ρυθμός που αποτελεί δομικό γεγονός που δημιουργεί σχέση μεταξύ εικονιζόμενου και θεατή. Ο θεατής στην εικαστική αυτή δομή αποτελεί λόγο ύπαρξης του έργου κι όπου κι αν σταθεί μπροστά του αισθάνεται πως το εικινοζόμενο τον κοιτά. Αν κινηθεί το εικονιζόμενο επαναπροσδιορίζεται και τον ακολουθεί. Το εικονιζόμενο με τον τρόπο αυτό παροντοποιείται, παρουσιάζεται, γίνεται παρουσία. Κι αυτό δεν είναι κάτι μαγικό. Είναι αποτέλεσμα δομής, του τρόπου δηλαδή σύστασης του έργου ως προς τον θεατή. Αυτό συμβαίνει διότι ο θεατής αποτελεί το κοινό τόπο αναφοράς των δυνάμεων του έργου, είναι ο εικαστικός λόγος του ζωγραφικού έργου, το οποίο, ανεξάρτητα απο το τι εικονίζει, ανεξάρτητα από το θέμα και τα σημαινόμενά του, είναι τέχνη δημόσια διότι έχει χτιστεί δομικά ως σύστημα σχέσεων που συμπεριλαβάνει οργανικά τον θεατή.
Θα μου πεις τώρα, τί μας λες; ψιλά γράμματα...
Ναι, μάλλον, είναι ψιλά γράμματα αλλά έλλογα κι ωραία θαρρώ.
Ο Προφήτης Ηλίας. Αυγοτέμπερα σε ξύλο. Από τον Κύπριο αγιογράφο Παρθένιο έναν από τους τελευταίους ζωγράφους που κράτησαν την Βυζαντινή-ελληνική παράδοση . Περί τα μέσα του 19ου αι.
Γιώργος Κόρδης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου