Λόγος Πανηγυρικός

 

Χαραλάμπου Ν. Ρεμπέλη, διδασκάλου, την 21 Φεβρουαρίου 1935!

Αιδεσιμώτατε,

Κύριε Πρόεδρε,

φιλέορτοι συμπατριώται.

Αναλαβών κατά την σημερινήν επέτειον της ενδόξου αλώσεως των Ιωαννίνων να εκφωνήσω τον πανηγυρικόν της ημέρας, ομολογώ ότι κατέχομαι από κάποιον δισταγμόν, διότι έχω την γνώμην ότι πας λόγος, οσονδήποτε επιτυχής και αν είναι, δεν θα ηδύνατο να απεικονίση δεόντως την άφθαστον χαράν, την οποίαν ησθάνθημεν οι Ηπειρώται κατά την απελευθέρωσιν των Ιωαννίνων, δεν θα κατώρθωνε, επαναλαμβάνω, παρά ασαφή μόνον να δώση ιδέαν, αμυδράν μόνον να αποτυπώση εικόνα της αγαλλιάσεως και του ενθουσιασμού και της φρενίτιδος εκείνης σύμπαντος του ελληνισμού, όταν θριαμβευταί οι κάτοικοι πόλεων και χωρίων, έξαλλοι από χαράν, μετέδιδον τα ευφρόσυνα επινίκια εν μέσω των αλληλούια των αλαλαγμών της νίκης δια την απελευθέρωσιν της πρωτευούσης της ευάνδρου Ηπείρου μας. Είκοσι δύο ακριβώς έτη συμπληρώνονται σήμερον από της ημέρας εκείνης της 21ης Φεβρ. 1913, κατά την οποίαν υψώνετο νικηφόρως η κυανόλευκος σημαία μας εις την πόλιν των Κομνηνών, τα θρυλικά Γιάννενα, τα οποία επί 500 περίπου έτη εδεύσμευε δια βαρέων δεσμών και κατεπάλει δια βεβήλων ποδών η τυραννίς του Ισλάμ. Πέντε αιώνας φρικτής σκλαβιάς διήνυσεν η πρωτεύουσα της Ηπείρου, αφ' ής εποχής περιήλθε (1431) εις την κυριαρχίαν του Σουλτάνου Μουράτ του Β', του οποίου τα αιμοχαρή στίφη δεν εβράδυναν να κυριεύσουν και τα λοιπά Ηπειρωτικά εδάφη.Έκτοτε εις την Ήπειρον έσβησεν ο ζωογόνος της ελευθερίας ήλιος και εξηφανίσθη η Βυζαντινή αίγλη, την οποίαν αφήκαν οι Δεσπόται της Ηπείρου. Αλλά, παρά πάσαν προσδοκίαν, η Ήπειρος κατά τους χρόνους της δουλείας εβλάστησε τους πλουσίους εκείνους καρπούς του πνεύματος, τους οποίους βλέπομεν κατόπιν αναθάλλοντας παραλλήλως με τας θυσίας του ηπειρωτικού αίματος και με την άφθονον διάθεσιν του ηπειρωτικού χρήματος εν τη υπηρεσία της εθνικής ιδέας. Είναι εκτός πάσης αμφιβολίας ότι τα ηπειρωτικά Γράμματα, τα ηπειρωτικά τυπογραφεία εις την Δύσιν και το ηπειρωτικόν χρήμα συνετέλεσαν τα μέγιστα εις την ανάπτυξιν του ελληνικού πνεύματος και προπαρεσκεύασαν αρκούντως την απελευθέρωσιν του Γένους. Και επέστη η ώρα δια την απελευθέρωσιν της Ηπείρου, Μακεδονίας και Θράκης. Ενώ όμως ο ελληνικός στρατός με ακράτητον ενθουσιασμόν, διελθών τα παλαιά σύνορα της Ελασσόνος, κατετρόπωνε τον εχθρόν και ύψωνεν εις την Μακεδονίαν τρόπαια αθανάτου δόξης, τα εν Ηπείρω ελληνικά στρατεύματα, των οποίων προΐστατο ο τότε διάδοχος Κωνσταντίνος, εβράδυναν την προέλασίν των, διότι τα ωχυρωμένα φρούρια του Μπιζανίου και της Γαστρίτσας εβάλλοντο οι Έλληνες δια συνεχών μύδρων.

Και ανέτειλεν η 21η Φεβρουαρίου. Και πρώτη η φάλαγξ του ταγματάρχου Βελισσαρίου εσκόρπισε δια της λόγχης τον εχθρόν από τα οχυρά του Μπιζανίου και το θούρινο σάλπισμα της νίκης αντήχησεν εις την πρωτεύουσαν της Ηπείρου. Επέσανε τα Γιάννενα, όχι εις το βάραθρον του εξαφανισμού, αλλά εις την αγκάλην της μητρός Ελλάδος, η οποία τόσον τα λαχταρούσε. Ελευθερώθηκε σαν σήμερα η ιστορική πόλις του ελληνισμού, τα χιλιοτραγουδισμένα Γιάννενα, η εστία του φωτός και των ελληνικών Γραμμάτων κατά τους χρόνους της δουλείας. Τα Γιάννενα, τα ζυμωμένα με την δημοτικήν ποίησιν, η πανώρια και πολυθρύλητη πολιτεία με τους μυροβόλους κήπους της, με τα γραφικά βουνά, των οποίων οι παρυφές και οι πλαγιές καθρεφτίζονται και λούονται στα γαλανά νερά της μαγευτικής λίμνης Παμβώτιδος, τα κάστρα με την επιβλητικήν σιωπήν των, με τα δοξασμένα σχολεία, με το θρυλικό νησί, που κατέχει ιδιάζουσαν θέσιν εις την ιστορίαν της Παιδείας, διότι εκεί πρώτον, προ της αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως, ιδρύθησαν αι πρώται σχολαί των Ιωαννίνων, από τας οποίας τόσοι εμπνευσμένοι ιερομόναχοι, λόγιοι και διαπρεπείς ιεράρχαι εξεπήγασαν κατά τους χρόνους της μαύρης σκλαβιάς.«Τα πήραμε τα Γιάννενα, μάτια πολλά το λένε και τραγουδούν και κλαίνε» κατά την λαϊκήν μούσαν.

Εμείς που εγνωρίσαμεν τα σκλαβωμένα Γιάννενα, όσοι δε εξ ημών κατά την χαρμόσυνον εκείνη ημέρα ευρέθημεν εις μεγαλύτερα αστικά κέντρα, εμείς και μόνοι είμεθα εις θέσιν να διερμηνεύσωμεν εις τους νεωτέρους την ηλικίαν με πόσον ενθουσιασμόν και με πόσην πατριωτικήν υπερηφάνειαν υπεδέχθησαν οι απανταχού Έλληνες και ιδιαίτερα οι Ηπειρώται, το χαρούμενο άγγελμα της απελευθερώσεως των Ιωαννίνων. Και πλήθος κόσμου κατέκλυσε την πλατείαν και έστρωσαν οι Γιαννιώτισσες στρωσίδια και κιλίμια και χαλιά και εσκόρπισαν δάφνες και μυρσίνες δια να υποδεχθούν τον στρατηλάτην Κωνσταντίνον και τον ελληνικόν στρατόν, τον οποίον με δακρυσμένα μάτια θερμώς εχειροκρότουν και κατησπάζοντο και κατεφίλουν τας χείρας των αξιωματικών καθ' όλην τη διαδρομήν από Καλούτσιανην προς το κέντρον της πόλεως.

Σκιρτούν από χαρά κατά την σημερινήν επέτειον μέσα εις το μνήμα των οι αιματωμένες και πανίερες σκιές των ηρωικώς πεσόντων εις τα πεδία των μαχών. Σκιρτά από αγαλλίασιν η αθάνατη λύρα του Βηλαρά, Βαλαωρίτη, Ζαλοκώστα, Κρυστάλλη και του Πελλερέν, που χιλιοτραγούδησαν την σκλαβωμένη Ήπειρο. Συναγάλλεται σήμερον και η τρισέβαστος χορεία των μεγάλων του έθνους μας ευεργετών, των Ζωσιμάδων, του Καπλάνη, του Ζάππα, του Γεωργίου Σταύρου, του Χατζηκώστα, του Ριζάρη, του Αβέρωφ, του Αρσάκη, του Σίνα και τόσων άλλων ευγενών και φιλομούσων ανδρών, οι οποίοι τόσην αγάπην, τόσην ευσπλαχνίαν, στοργήν, συμπόνια και φιλοπατρίαν εσκόρπισαν εις τον βωμόν της φιλτάτης πατρίδος μας. Πόσα και πόσα όνειρα, πόσες και πόσες ελπίδες συνδέονται με την ίδρυσιν εκάστου καθιδρύματος, τα οποία κοσμούν τας Αθήνας και τα Γιάννενα, όπως το Ζάππειον, το Καλλιμάρμαρον Στάδιον, η Εθνική Τράπεζα, το Μετσόβιον Πολυτεχνείον, το Αρσάκειον, η Ριζάρειος Σχολή, η Ζωσιμαία Σχολή Ιωαννίνων και τόσα άλλα ευαγή ιδρύματα και τεμένη των Μουσών, πόσα δε δάκρυα έβρεξαν πολλάκις τον χάρτην της διαθήκης των, επί του οποίου εχαράσσετο η τελευταία θέλησις των καλλιπλούτων εκείνων εθνικών ευεργετών, των ευγενεστάτων βλαστών της μεγάλης χορείας των Ηπειρωτών χορηγών, οι οποίοι τόσην αγάπην ησθάνοντο δια την Ήπειρο και την Ελλάδα γενικώτερον. Και συμπαρελαύνουν σήμερον μετά των ζώντων αι ψυχαί των ονομαστών της Ηπείρου Διδασκάλων, του Μπαλάνου και του Βούλγαρη, του Ψαλίδα και του Φωτιάδη, του Ασωπίου και του Αραβαντινού, του Μανάρη, του Σακελλαρίου και του Σπυρ. Λάμπρου κ.λ., οι οποίοι ελάμπρυναν τα ελληνικά Γράμματα με την σοφίαν και την πολυμάθειάν των.

Τα Γιάννενα, η ιστορική πόλις των στοχασμών σύμπαντος του ελληνισμού, την οποίαν οι γενναιόδωροι εθνικοί ευεργέται και οι περίφημοι Διδάσκαλοι του Γένους ονειροπόλησαν ελευθέραν και μαζί με αυτά ολόκληρος η Ήπειρος προσέρχεται σήμερον εις την τράπεζαν της εθνικής αγαλλιάσεως, την οποίαν δια του ηρωικού στρατού παρέθεσεν εις ημάς η κοινή όλων μας μήτηρ Ελλάς, με την ευχήν, όπως συντόμως ελευθερώθη και η βόρειος Ήπειρος, η οποία βιαίως απεσπάσθη από τους κόλπους της πατρίδος μας. Γένοιτο. Με την ευχήν αυτήν ας αναφωνήσωμεν: Ζήτω το Έθνος.