Εις μνημόσυνον π. Αλεξάνδρου Σμέμαν (+13 Δεκεμβρίου 1983)

Στις 13 Δεκεμβρίου του 1983 εκοιμήθη ο μεγάλος Θεολόγος και συγγραφέας, Πρωτοπρεσβύτερος Αλέξανδρος Σμέμαν (Schmemann Alexander, 1921-1983).

Εις μνημόσυνον, παραθέτουμε ένα απόσπασμα από το «Ημερολόγιό» του:

«Αγαπώ το σπίτι μου, και μου φαίνεται πάντα σαν να πεθαίνω όταν το αφήνω για να περάσω τη νύχτα μου αλλού -η επιστροφή μου φαίνεται τόσο μακρινή! Είμαι πάντα γεμάτος χαρά όταν σκέφτομαι το σπίτι μου. Όλα τα σπίτια με τα φωτισμένα παράθυρα, πίσω από τα οποία ζουν άνθρωποι, μου δίνουν άπειρη χαρά. Θα μου άρεσε να μπαίνω στο καθένα απ' αυτά, να αισθάνομαι τη μοναδικότητα του, την ποιότητα της ζεστασιάς του.

Κάθε φορά που βλέπω έναν άνδρα ή μια γυναίκα να περπατούν με μια τσάντα για ψώνια, δηλαδή που πηγαίνουν στο σπίτι τους, σκέφτομαι γι' αυτούς: γυρνάνε στο σπίτι, στην πραγματική ζωή, και νιώθω καλά, και κατά κάποιο τρόπο μου γίνονται αγαπητοί και οικείοι. Πάντοτε προβληματίζομαι: Τι να κάνουν άραγε οι άνθρωποι όταν δεν "κάνουν" τίποτε, όταν μόνο ζουν; Τότε ακριβώς είναι που η ζωή τους γίνεται σημαντική, όταν η μοίρα τους είναι καθορισμένη. Η απλή μεσοαστική ευτυχία περιφρονείται συχνά από όλων των ειδών τους ακτιβιστές, οι οποίοι αρκετά συχνά δεν συνειδητοποιούν το βάθος της ίδιας της ζωής και νομίζουν πως η ζωή είναι μια συσσώρευση δραστηριοτήτων.

Ο Θεός μας προσφέρει τη Ζωή Του, κι όχι ιδέες, δόγματα, ή κανόνες. Στο σπίτι, όταν γίνουν τα πάντα, αρχίζει η ίδια η ζωή. Ο Χριστός ήταν άστεγος όχι επειδή περιφρονούσε την απλή ευτυχία -ο ίδιος είχε παιδική ηλικία, οικογένεια, σπιτικό-, αλλά επειδή παντού στον κόσμο "αισθανόταν σαν στο σπίτι του", στον κόσμο τον οποίο ο Πατέρας Του είχε δημιουργήσει ως τον "οίκο" του ανθρώπου. "Ειρήνη εν τω οίκω τούτω". Έχουμε το σπίτι μας και το σπίτι του Θεού, την Εκκλησία, και η βαθύτερη εμπειρία που έχουμε για την Εκκλησία είναι αυτή του «οίκου». Πάντοτε η ίδια και, πάνω απ' όλα, η ίδια η ζωή -η Λειτουργία, το εσπέρας, το πρωί, η εορτή- και όχι μια δραστηριότητα...».

Ο μακαριστός π. Αλέξανδρος Σμέμαν γεννήθηκε το 1921 στην Εσθονία. Η Ρωσική επανάσταση αναγκάζει την οικογένειά του λίγα χρόνια μετά να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να εγκατασταθεί στο Παρίσι όπου ο Αλέξανδρος έζησε τα νεανικά του χρόνια, έκανε τις εγκύκλιες σπουδές του και αργότερα στα δύσκολα χρόνια του πολέμου (1940-45) πραγματοποίησε τις πανεπιστημιακές σπουδές του στο Θεολογικό Ινστιτούτο του Αγίου Σεργίου στο Παρίσι. Ειδικεύται στην εκκλησιαστική ιστορία. Στην συνέχεια διδάσκει ο ίδιος στον Άγιο Σέργιο, εκκλησιαστική ιστορία, νυμφεύεται την ρωσικής καταγωγής, Τζουλιάνα Οσόγκουιν (το 1943) και χειροτονείται ιερέας (το 1946). Στον Άγιο Σέργιο συνεχίζει να διδάσκει μέχρι την αναχώρηση της οικογένειάς του για την Αμερική το 1951. Το 1959 αποκτά τον τίτλο του διδάκτορα από το πανεπιστήμιο του Αγίου Σεργίου. Από το 1963 μέχρι και το θάνατό του το 1983, αναλαμβάνει επίσημα τη θέση του Κοσμήτορα στον Άγιο Βλαδίμηρο. Σημαντικό σταθμό στους αγώνες του για το πρόβλημα της διασποράς, απετέλεσε η ίδρυση της Αυτοκέφαλης Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αμερικής (O.C.A.) το 1970.