«Σχόλιο για την κατήχηση της Ορθοδοξίας»

Του Χρυσόστομου Σταμούλη,

Καθηγητή Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ.

Υπάρχει σήμερα κατήχηση στο χώρο της Εκκλησίας;

Η πρώτη εικόνα που έρχεται αμέσως στη σκέψη, όταν τίθεται το θέμα της ύπαρξης Ορθόδοξης Κατήχησης, σήμερα, είναι αυτή της έρημης χώρας και αναδεικνύει το μείζον πρόβλημα της απουσίας κατήχησης στο χώρο της Ορθοδοξίας. Θα ήταν αφελές ή υποκριτικό στην αρχή του 21ου αιώνα, ενώπιον της νέας κοινωνικής, πολιτικής και πολιτιστικής πραγματικότητας να υποστηρίξει κανείς ότι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο λειτουργείται η κατήχηση στο χώρο της Εκκλησίας.

Πολύ σωστά έχει τονιστεί ότι: «Ο σύγχρονος ορθόδοξος χριστιανός στην Ελλάδα –αν όχι και στην ελληνική διασπορά– κατά κανόνα νηπιοβαπτισμένος και κατά παράδοση ακατήχητος, ζει συντροφιά με την άγνοια της σωζούσης πίστεως και πεθαίνει παραδομένος σε κάποιες συγκεχυμένες και αόριστες ελπίδες που τις έχει στηρίξει σε μια –  κάποια εμπειρική θρησκοληψία, όταν αυτή δεν έχει καλυφθεί από αντιδραστικό αθεϊστικό αρνητισμό, που πότε – πότε παίρνει και το χρώμα του αντικληρικού μίσους ή της ψυχοτραυματικής πικρίας»[2]. Και σε άλλο κείμενο, άλλου συγγραφέα σημειώνονται τα εξής: «Έχουμε πεισθεί πια ότι ο λαός μας έχει ανάγκη κατηχήσεως. Είναι θλιβερό, είναι πολύ θλιβερό το γεγονός ότι ο λαός μας αγνοεί τον λόγο του Θεού, αγνοεί τα ωραία της πίστεώς μας… Πόσο είναι αλήθεια αυτό που λέχθηκε ότι η Ορθοδοξία σήμερα πάσχει από βερμπαλισμό και σχιζοφρένεια! Και πόσο αλήθεια είναι αυτό που είπε ο Spurgeon, προτεστάντης μεν στην πίστη, αλλά βαθειά επηρεασμένος από τον δικό μας Χρυσόστομο, ότι το καλύτερο έργο που έχουν να κάνουν μερικοί ιεροκήρυκες είναι να κλείσουν το στόμα τους!».[3]

Πρόκειται για διαπιστώσεις και περιγραφές που στοχεύουν το κέντρο, την καρδιά του προβλήματος και αναδεικνύουν την ανάγκη κοινωνίας αυτής της αυτοσυνειδησίας, εάν και εφόσον η διάθεση λειτουργίας της κατήχησης είναι ειλικρινής και εξάπαντος όχι κίνηση εντυπωσιασμού και εκπλήρωσης αρρωστημένου καθήκοντος.

Ίσως κάποιοι εδώ βέβαια να πουν ότι τα πράγματα γενικεύονται επικίνδυνα και παραθεωρούνται προσπάθειες και αγώνες ανθρώπων, ίσως αγώνες μιας ζωής. Οφείλω όμως με πλήρη ειλικρίνεια να σημειώσω ότι τα πράγματα μπορεί να είναι έτσι, είναι έτσι. Εντούτοις, στην Ορθοδοξία πρέπει να κλείσει κάποτε το θέμα των εξαιρέσεων, ο λόγος για τα μετόχια της αγάπης, και να δούμε τον κανόνα, να αναζητήσουμε την καθολική αγάπη της Εκκλησίας, στην περίπτωσή μας την Ορθόδοξη κατήχησή της.[4] Αγάπη χωρίς γνώση του προσώπου της αγάπης δεν υφίσταται, ή όπου υπάρχει αγγίζει τα όρια της μαγείας, της ειδωλολατρίας, της ιδεολογίας. Και ο Θεός της Ορθοδοξίας είναι πρόσωπο, τριάδα ομοούσιων προσώπων, που το εκκλησιαστικό πρόσωπο καλείται να γνωρίσει προσωπικά, εντός του καθολικού σώματος της Εκκλησίας.

[2] Αντ. Ρωμαίου, αρχ., Πρόλογος, Κατηχήσεις αγίου Κυρίλλου Ιεροσολύμων, εκδ. «Ετοιμασία», Καρέας 1991, σ.7.

[3] Ι. Φούντα, αρχ., Ορθόδοξη κατήχηση, Μάνδρα Αττικής 1996, σ.7-8.

[4] Γ. Σεφέρη, «Πες της το μ’ ένα γιουκαλίλι

Λόγια για λόγια, κι άλλα λόγια;

Αγάπη, πού’ ναι η Εκκλησιά σου

Βαρέθηκα πια τα μετόχια».