Πορεία στο χρόνο

Ο Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους») στα Γιάννινα πήρε το όνομά του από το «κοπάνισμα» των ρούχων, που έπλεναν οι γυναίκες στη λίμνη. Πότε πρωτοκτίστηκε η εκκλησία δεν είναι γνωστό. Ο Παναγιώτης Αραβαντινός στη «Χρονογραφία της Ηπείρου» (1856) αναφέρει τον Άγιο Νικόλαο «εις Κοπάνους» σαν έναν από τους διασωθέντες ναούς από την τουρκική κατάκτηση του 1430.
Ο Σπυρίδων Λάμπρος στις «Σελίδες εκ της ιστορίας των Ιωαννίνων» αναφέρει ότι στην εκκλησία φυλακίστηκαν οι δεκαοχτώ κυράδες με την κυρα Φροσύνη: «Ήτο εσπέρα της 21 Ιανουαρίου 1801… Αι 18 γυναίκες μετηνέχθησαν εις την ακτήν της λίμνης, αλλά μη υπαρχόντων λεμβούχων κατ’ εκείνην την ώραν, εκομίσθησαν εις το παρεκκλήσιον του Αγίου Νικολάου ένθα παρέμειναν εγκάθειρκτοι ολόκληρον την επομένην….».
Χρησιμοποιήθηκε σαν αρχηγείο των Σουλιωτών υπό το Νότη Μπότσαρη κατά του Αλή Πασά, κάτι που γνωστοποιείται και από τη σχετική εντοιχισμένη επιγραφή. Ο ναός κάηκε τότε και ξαναχτίστηκε από το Νούσια (Ιωάννη) Χρυσό το Μάρτιο του 1845.
Στον Άγιο Νικόλαο («εις Κοπάνους») παντρεύτηκε και ο Άγιος Γεώργιος ο Νεομάρτυρας τη σύζυγό του Ελένη, όπως γράφει ο Δημήτρης Σαλαμάγκας στο βιβλίο «Ο Άγιος Γεώργιος ο Νέος Μάρτυς ο εξ Ιωαννίνων»: «Αυτή λοιπόν την ίδια εβδομάδα που είχεν αρραβωνιαστεί, χωρίς πολλές διατυπώσεις και άργητες, στον εξοχικό ναό του Άϊ – Νικόλα, στους Κοπάνους, μες στη συγκινημένη προσδοκία των χριστιανών που παρακολουθούσαν το μυστήριο, από τα χείλη του ίδιου αυτού Παπανικόλα που τους είχεν αρραβωνίσει, ακουγόταν το θεσπέσιο εκείνο "Στέφεται ο δούλος του Θεού Γεώργιος"…».
Εντός του Ιερού Ναού, φυλάσσεται το λείψανο της δεξιάς χειρός του εν αγίοις πατρός ημών Γρηγορίου Αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, του Θεολόγου. «Στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου των Κοπάνων υπάρχουν πολλά άγια λείψανα. Το γνωστότερον πάντων είναι η δεξιά του Γρηγορίου του Θεολόγου. Αυτό είναι ξακουστόν και θαυμαστόν, όλος ο κόσμος το ξεύρει στα Γιάννινα και στα πέριξ», αναφέρει ο Κωνσταντίνος Καζαντζής στο αφήγημά του «Το χέρι του Αγίου Γρηγορίου».
Ιδιαίτερη ευλογία αποτελούν τα άγια λείψανα του Νεομάρτυρας Αγίου Γεωργίου του εν Ιωανίννοις αθλήσαντος, καθώς και των Αγίων Γεωργίου του Μεγαλομάρτυρας, Κηρύκου, Παντελεήμονος και Τρύφωνος.
Ο Ναός πανηγυρίζει δύο φορές μέσα στο χρόνο: τόσο στις 25 Ιανουαρίου (του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου) όσο και, κατ’ έθιμον, την Κυριακή του Θωμά. Στη διάρκεια του εκκλησιαστικού έτους, τελούνται τρεις ιερές αγρυπνίες: 11 Σεπτεμβρίου (του Αγίου Ευφροσύνου, του μάγειρα), 3 Νοεμβρίου (ανακομιδή των ιερών λειψάνων του Αγίου Γεωργίου, του Μεγαλομάρτυρα) και 11 Ιουνίου (για τη θαυματουργή θεομητορική εικόνα του «Άξιον εστί»). Ιδιαιτέρως συγκινητική είναι η περιφορά του Επιταφίου εντός του Κοιμητηρίου, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής.

Στις σύγχρονες δραστηριότητες του Αγίου Νικολάου συμπεριλαμβάνονται η καθημερινή παροχή συσσιτίων σε πενήντα και πλέον άπορες οικογένειες της ενορίας, καθώς και η, εδώ και οχτώ χρόνια, ανελλιπής λειτουργία ενός Ενοριακού Πνευματικού Κέντρου, με σκοπό την πολλαπλή πνευματική στήριξη της νέων ανθρώπων της περιοχής.