Φώτης Κόντογλου. Ο Χριστιανός ζωγράφος, ο Έλληνας λογοτέχνης...

 

Δεν πεθύμησε τίποτε άλλο, από την σωτηρία της Ορθόδοξης Παράδοσης. Ο Κόντογλου δεν είναι αναχρονιστής.  Αντίθετα, εκσυγχρονίζει χωρίς να αλλοιώνει. Δεν θέλει το ξεθώριασμα που αναπόφευκτα έζησαν οι μετέπειτα από αυτόν γενιές. Δεν απαρνιέται τις αρχαίες καταβολές του γένους! Αρνείται όμως πεισματικά να αποδεχθεί, ότι μας κάνει να πιθηκίζουμε απαρνούμενοι τις ρίζες μας, εμείς, οι απόγονοι του περικλέους Έθνους που χάρισε φως στα σκοτάδια εκείνων που σήμερα μας έχουν σκοτίσει...

Ο κυρ- Φώτης, αληθινός χριστιανός αληθινός Έλλην εξ΄Ανατολών, παραμένει ζωντανός μέσα από τα κείμενα τα πλουμισμένα με τις ζωγραφιές των χειρών του, μέσα από εικόνες Αγίων, τόσο καλά φτιαγμένες που σε πείθουν πως τελικά η αγιότητα δεν είναι προνόμιο των λίγων αλλά επίτευγμα των πολλών! Δεν σε γνώρισα κυρ- Φώτη εν ζωή... Πόσο θα θελα να μου διηγείσαι ιστορίες της καθ' ημάς Ανατολής... Πόσο θα θελα να σε συναντήσω να ζωγραφίζεις μουρμουρίζοντας ολάκερες αποστηθισμένες ακολουθίες. Πόσο θα θελα να σταθώ μπροστά σου ευλαβικά, να σου φιλήσω το χέρι που μας άφησε τέτοιες παρακαταθήκες...

Δεν θα σου πω η μνήμη σου αιωνία, γιατί κατάφερες να αφθαρτοποιήσεις τα έργα των χειρών σου. Κλείνοντας τούτο το κείμενο, θέλω να σου πω πως σε μνημονεύω στις λειτουργίες, κοντά στους δυο Αλέξανδρους, τον Παπαδιαμάντη και τον Μωραϊτίδη. 

Όταν πήγαμε στο Αϊβαλί, επισκεφτήκαμε το Ναό του Ταξιάρχη. Κοίταξα μέσα στο Ιερό, κατά που ήταν το Άγιο Βήμα... Τι είναι ο νους του ανθρώπου! Για μια στιγμή ζωντάνεψες, σαν να σε είδα, να στέκεις μέσα στο Ναό και να ψάλλεις σε μια λειτουργία ατελείωτη με λειτουργούς τους μάρτυρες της Μικρασίας με χοροστατούντα τον Γέροντα Κυδωνιών Γρηγόριο! Είδα, ότι διάβασα από τα βιβλία σου και δάκρυσα! Όχι για σε κυρ- Κόντογλου... Για εμάς, τους παραλειπομένους...

π. Θωμάς Ανδρέου,
Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου.