«Η έμπρακτη αγάπη είναι μόχθος...»

 - Τι να κάνω λοιπόν; Να ζήσω με την απελπισία ;

- Όχι, διότι και το ότι νιώθετε συντετριμμένη είναι αρκετό. Κάνατε ό,τι σας ήταν δυνατόν, θα σας αναγνωριστεί αυτό. Έχετε ήδη κάνει πολλά, αφού μπορέσατε να έχετε τόσο ειλικρινή και βαθιά επίγνωση του εαυτού σας! Αν όμως μιλήσατε τώρα και με μένα τόσο ειλικρινά μόνο με το σκοπό να αποσπάσετε τον έπαινό μου για την ειλικρίνειά σας, τότε, φυσικά, δεν θα πάτε πολύ μακριά ως προς το επίτευγμα της έμπρακτης αγάπης, έτσι θα μείνουν όλα στην φαντασία σας, και η ζωή θα περάσει σαν ψευδαίσθηση δίπλα σας. Εξυπακούεται ότι θα ξεχάσετε και τα περί μέλλουσας ζωής και με κάποιον τρόπο, στο τέλος, θα ησυχάσετε.

-Με τσακίσατε! Μόνο τώρα, να αυτήν εδώ την στιγμή καθώς μιλούσατε, κατάλαβα ότι πράγματι, όταν σας έλεγα ότι δεν αντέχω την αχαριστία, περίμενα μόνο τον έπαινό σας για την ειλικρίνειά μου. Με βοηθήσατε να δω μέσα μου, με νιώσατε...

- Αλήθεια λέτε; Τώρα πια, μετά από την ομολογία σας αυτή, πιστεύω πως είστε ειλικρινής κι έχετε καλή ψυχή. Ακόμα κι αν δεν φτάσετε ως την ευτυχία, θα θυμάστε πάντα ότι είστε σε καλό δρόμο. Και προσπαθήστε να μην βγείτε απ' αυτόν. Το βασικότερο, αποφύγετε το ψέμα, κάθε ψέμα, το ψέμα προς τον ίδιο σας τον εαυτό ιδίως. Να είστε προσεκτική με τα ψεύδη σας και να τα ελέγχετε προσεκτικά κάθε ώρα και λεπτό. Αποφύγετε επίσης την απαξίωση προς τους άλλους και προς τον εαυτό σας: ό,τι σας φαίνεται αποκρουστικό, εξαγνίζεται εκ του γεγονότος και μόνο ότι το παρατηρήσατε. Αποφύγετε επίσης το φόβο, αν και ο φόβος είναι απλώς συνέπεια του ψέματος. Μην φοβηθείτε ποτέ τη μικροψυχία σας στην επίτευξη της αγάπης, ακόμη και τις άσχημες ενέργειές σας ως προς αυτό, μην τις φοβάστε πολύ. Λυπάμαι που δεν μπορώ να σας πω κάτι πιο χαροποιό, αφού η έμπρακτη αγάπη συγκριτικά με την φανταστική είναι κάτι το σκληρό και τρομαχτικό...

Η έμπρακτη αγάπη είναι μόχθος και αυτοκυριαρχία, και για κάποιους ολόκληρη επιστήμη...

ΜΙΑ ΟΛΙΓΟΠΙΣΤΗ ΚΥΡΙΑ.

Απόσπασμα από: Αδελφοί Καραμάζοφ, του Φ. Ντοστογιέφσκι.

Διάλογος μιας ολιγόπιστης κυρίας με τον Στάρετς Ζωσιμά.