Αρχιμ. Φιλόθεος Δέδες: «Ο Θεός σαρκούται και ο άνθρωπος κατά χάριν θεούται…»

ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

Το Μυστήριο της συλλήψεως πιστοποιεί νέα, δυνάμει, ύπαρξη και το τεκείν νέα ζωή. Η διαφαινόμενη χαρά από τη λειτουργία αυτή περιορίζεται από τη διαγεγραμμένη χρονική περατότητά της. Δεν υπάρχει νέο ή καινούργιο, απλά, κατά φυσικό τρόπο, το θεωρούμενο ως νέο ή καινούργιο ευρίσκεται πολύ μακριά από τον θάνατό του.
Η χαρά κομίζεται από το χρονικό μήκος του νέου με την ασταθή σχέση του αφ’ εαυτού θνησιγενούς. Τα πάντα σκιάζει το θανατικό τέλος.
Το νέο, άρα και η νέα ζωή, στις διαστάσεις της ανθρώπινης περατότητος, δηλούται κατ’ ουσίαν από την εικονιζόμενη απόσταση, της μόνης βεβαιότητος, του θανάτου. Η λύτρωσις, από τη φαινόμενη χαρά, κατεστάθη αληθής στο μυστήριο της ενανθρωπήσεως του Υιού και Λόγου του Θεού.
«Ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν», ο Θεός εσκήνωσε στην εφθαρμένη φύση του κόσμου και η ενέργειά Του αυτή προσέδωσε πνευματική στερρότητα στη σάρκα του θνησιγενούς και ανενεργού κόσμου, στον έκπτωτο και κατάδικο κόσμο της φθοράς και του θανάτου.
Ακόμη και εάν ο άνθρωπος δεν είχε στερηθεί, δια της αμαρτίας, της τρυφής του Παραδείσου, ο Θεός και πάλι θα πορευόταν ενσάρκως στη ζωή του κόσμου του. Η αποπνευματοποίηση της εξωπαραδείσιας ζωής προκάλεσε την εν Σαρκί θεία συγκατάβαση.
Η αγάπη του Θεού καταφάσκει τη ζωή του κόσμου και πέραν της προπτωτικής καταστάσεως της δημιουργίας. Η παραδείσια ζωή ενείχε την αμφιδρομία της ερωτικής αγαθότητος. Ο άνθρωπος και, δι’ αυτού ο κόσμος, εκαλείτο να γνωρίσει την αγνωσία του ειδέναι το καλόν και το κακόν, αλλά και ο Θεός με αποφατική αγάπη εκινείτο στην επιτέλεση του μυστηρίου της κοιωνικότητός Του με τη δημιουργία.
Θα εσαρκούτο λοιπόν για να οδηγήσει την διαφορικότητα του πλάσματός Του στη μέθεξη της ζωής Του, στη σύγκραση της δημιουργίας στην «εαυτού αγαθοποιό πληρότητα» με άλλον έντεχνο θείο λυρισμό αγαπητικής κενώσεως.
Ο Θεός αναζητά τον Αδάμ και ερωτά «που ει;», όταν δε τον ευρίσκει αμαυρωμένο στον κολασμό του εγώ του, απαντά στην ερώτηση του αποκαμωμένου από την αμαρτία κόσμου «που ει Κύριε;» με την άκρα ταπείνωση της Γεννήσεώς του. «Ετέχθη ημίν σήμερον παιδίον», «ο Εμμανουήλ», «ο της Μεγάλης Βουλής Άγγελος», «ο σαρκί περιτμηθείς», στην εναγώνια ανθρώπινη αναζήτηση.
Ιδού, λοιπόν, ο Θεός σαρκούται και ο άνθρωπος κατά χάριν θεούται… Το μυστήριο της προσλήψεως του φθαρτού υπό του Αφθάρτου καθίσταται και πάλιν ο καρπός της γνώσεως της ζωής και της καταργήσεως της φθοράς. Ο Θεός σαρκούμενος καθίσταται ο καρπός του δένδρου της αφθάρτου Βασιλείας. «Ο τρώγων μου την σάρκα» και «ο πίνων μου το αίμα» ζήσεται.
Ο άνθρωπος είναι και θα παραμείνει το έλλογο ζώον, αυτό που τρώγει και «γιγνώσκει» θάνατο ή ζωή. Ο αγώνας και πάλι επανευρίσκεται στην άσκηση της κοινωνίας δια της «τροφής» με τον τρέφονται και διακυβερνώντα τα σύμπαντα. Το σύμπαν - δημιουργία κατέπεσε εξ’ αιτίας του ανθρώπου, θα σωθεί δε εφ’ όσον ο άνθρωπος το επαναγάγει εις την προτέραν κατάστασιν ως το ενδιαίτημα της ζωής του. Θα σωθεί με την κληρονομιά του «οίκου του», δηλαδή της καθόλου δημιουργίας.
Ζούμε την τραγικότητα της μεταλλάξεως της ζωής του κόσμου σε αλογία ζωώδους ευδαιμονισμού, την θανατοφορία της ζωής και της δημιουργίας. Ο Θεός δεν προσέλαβε μόνον την ανθρώπινη σάρκα, αλλά δι’ αυτής, την «σάρκα» του παντός κόσμου. Ουδείς ημπορεί να εορτάσει τη Θεία Θεοφανεία άνευ της προσλήψεως του «όλου της σαρκός του», ήτοι του σύμπαντος κόσμου.
Η Εκκλησία δεν σώζει τον ατομικό μεταφυσικό ψυχισμό μας, αλλά λυτρώνει από τον θάνατο τον υποστασιοποιημένο κοσμοπολίτη, τον κοσμάνθρωπο αυτόν που φέρει στη λύτρωση το Μυστήριο της ολικής του ανθρωπινότητος με αδολεσχή φιλαδελφεία. Ο Θεός με αναλλοίωτο, άτρεπτο και ασύγχυτο τρόπο λαμβάνει σάρκα για να την μεταμορφώσει σε ανώτερη του πρώτου Παραδείσου Βασιλεία. Το Άγιο Πνεύμα μας καθοδηγεί έναστρα σε αυτή την αλήθεια την «πάντα νουν υπερέχουσαν». Εναπόκειται σ’ εμάς, με ταπείνωση καρδίας στον «δι ημάς και δια την ημετέραν σωτηρίαν κατελθόντα εκ των ουρανών» Κύριον Ιησούν Χριστόν, να συνομολογήσουμε, με βιωματικό τρόπο, τον δοξαστικό και δοξολογικό αγγελικό ύμνο μιας καινής ημέρας που ανατέλλει σ’ έναν Ουρανό Βασιλείου αιωνιότητος. Μόνον τότε η αλληλευχία «Χρόνια Πολλά» ημπορεί να αποκτήσει νόημα, εφ’ όσον το περιεχόμενό της καθιστά την εν Χριστώ σχέση σωτηρίας απαύγασμα.
Χριστός γεννάται, δοξάσατε! Χρόνια πολλά.

Ο πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Φιλόθεος Δέδες είναι Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων και Ηγούμενος των Ιερών Μονών Ελεούσης και Σωτήρος Νήσου.
Το παραπάνω κείμενο, με τίτλο «Μυστήριον Σωτηρίας», αποτελεί το προλογικό σημείωμα του π. Φιλοθέου στο διήγημα του Κώστα Κρυστάλλη «Το φυλαχτό μου», που κυκλοφόρησε το 2000 από τις εκδόσεις «Μνημοσύνη» της Ιεράς Μονής Ελεούσης Νήσου Ιωαννίνων.

Στη φωτογραφία:
«Η Γέννηση» (1786)
Από τον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου, στο Τσεπέλοβο Ζαγορίου.
Έργο Καπεσοβιτών αγιογράφων