π. Φιλόθεος Δέδες: «Καλοκαίρι του ’84… όλα σε θάμπωναν»

Με αφορμή, «Το πανηγύρι της Μεταμόρφωσης»...

«Η πανήγυρις της μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι η ωραιοτέρα και επιφανεστέρα εν Ιωαννίνοις. Το μέρος, ένθα τελείται αύτη, είναι μικρόν μοναστήριον του Σωτήρος εν τη νήσω της λίμνης, επί της προς τα Ιωάννινα πλευράς του λόφου κείμενον. Τοιαύτα μοναστήρια υπάρχουσιν πολλά εν τη νήσω, εις έκαστον των οποίων τελείται και πανήγυρις κατά την εορτήν του Αγίου, εφ’ ω τιμάται. Αλλ’ επειδή η εορτή της Μεταμορφώσεως είναι η τελευταία πασών τούτων, τελείται επί το μεγαλοπρεπέστερον. Από της εσπέρας της παραμονής, μικραί λέμβοι ιδιόκτητοι όχι μόνον των κατοίκων της νήσου, αλλά και των Ιωαννιτών, μεταφέρουσι τους προσκυνητάς εκ της πόλεως και εκ των πέριξ της λίμνης χωρίων εις την πανηγύριν…».
Είναι οι πρώτες γραμμές από το διήγημα του Κώστα Κρυστάλλη «Η πανήγυρις της Μεταμορφώσεως εν Ιωαννίνοις», μία έκδοση της Ιεράς Μονής Ελεούσης Νήσου, εν έτει 1999, στο πλαίσιο της πολύ ενδιαφέρουσας σειράς «Μνημοσύνη».

Ο Ηγούμενος των Μονών Ελεούσης και Σωτήρος Νήσου και Πρωτοσύγκελος της Ιεράς Μητροπόλεως Ιωαννίνων, αρχιμανδρίτης π. Φιλόθεος Δέδες, γράφει στο προλογικό του σημείωμα:
«Το πανηγύρι της Μεταμόρφωσης, τραγούδι της Πόλης μας, χορός των ανθρώπων της, χαρούμενο βίωμα των νεολαίων της, επιτάφια περιφορά αναβαπτισμού στα ύδατα της λίμνης, ευλογημένος ιδρώτας αυγουστιάτικου κάματου των βαρκάρηδων, γιορτινό τραπέζι της Παναγίας της Ελεούσης στη φανέρωση της Δόξας του Υιού της, θεόσταλτα και πάλι όλα, όπως κάποτε…».
Και ο ηγούμενος συνεχίζει, αναμιμνησκόμενος:
«Καλοκαίρι του ’84, λίγες μέρες μετά την κουρά, οδηγούσε ο Θεός τα βήματα στους “κεχαριτωμένους”, να ’χει ο καινούργιος μοναχός αποκούμπι, να μάθει πως δεν πέρασε ο Θεός από το Μοναστήρι της Μεταμόρφωσης, αλλά είναι εδώ. Ερείπια παντού. Κατεστραμμένα κτίρια και χορταριασμένοι ναοί, τάφοι δίχως καντήλια, σταβλισμένα πρόβατα “μεταξύ του ναού και του κοιμητηρίου…”. Και όμως όλα σε θάμπωναν. Δεν υπομνημάτιζαν το χαμένο κάλλος, δεν ανήγαγαν στην προτέρα δόξα, βεβαίωναν με παράπονο μια σεβάσμια αποκάλυψη. Τίποτα δεν είχε χαθεί. Τα πάντα ήταν εκεί. Ο Κτίτωρ και Ηγούμενος ήταν επί του τοίχου, φρουρός όσων η απουσία με απιστία εγκατέλειψε… Ο Ηγούμενος ήταν εκεί. Κοιτούσε με ελεγκτική ειλικρίνεια τους περιεστώτες. Με προφητική αυστηρότητα, αυθεντικά φιλάνθρωπη, καλούσε σε ενοπτρισμό. Αυτή ήταν η πρώτη γνωριμία. Γεμάτη δέος και βεβαιότητα. Όλα θα γίνουν όπως ήταν και καλύτερα. Όποια αγωνία λειτουργείται στο θυσιαστήριο του Ουρανού μετουσιώνει ευθύς το ερειπιώδες σε παλάτιον. Τίποτα δεν αντέχει στη θεία αλλοίωση που επιφέρει η αγάπη του Θεού και των αγίων Του.
Αποκαλύφθηκαν στη συνέχεια οι επιθυμίες του Ηγουμένου. Θέριεψαν Αρχιερατικοί οραματισμοί και εισακούστηκαν προσευχές. Ανακαλύφτηκαν έγγραφα, εφάνησαν καταγραφές, ήρθαν στο φως της επίγνωσης φιρμάνια και Πατριαρχικά Σιγίλλια με καταπιστευμένη την Σταυροπηγιακή ευλογία. Ομοιάζουμε του Φαναρίου, εκ Φαναρίου Σταυροεπιστρεφόμεθα…
Απελπισία. Είναι η μόνη εννοιολογική κατάφαση στο Μυστήριο της παρουσίας του Θεού. Γίνεται όμως εντονότερη, όταν ο Θεός επιτρέπει δοκιμασίες: να είσαι διάδοχος του περιπύστου Ηγουμένου “Ελεούσης και Σωτήρος” Αββακούμ.
Υπάρχουν όμως και άλλα επώδυνα. Να μιλά και να γράφει κάποιος γι’ αυτά που οι άνθρωποι του Θεού προκαλούν. Την πανηγυρική Μεταμόρφωση αγιασμένων χώρων. Δίχως, δυστυχώς, την “καλήν αλλοίωσίν” μας. Είθε ο Θεός να “επιτρέψει” και αυτό σε μας, όπως στον άριστον Ηγούμενο».

Δεκαπενταύγουστος 2009

Στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου («εις Κοπάνους») πόλεως Ιωαννίνων, οι «Παρακλήσεις» (Μικρός και Μέγας «Παρακλητικός Κανών» προς την Υπεραγία Θεοτόκο) θα ψάλλονται καθημερινά στις 7.00 το απόγευμα, αμέσως μετά την ακολουθία του Εσπερινού, αρχής γενομένης από την Κυριακή 2 Αυγούστου.
Σας υπενθυμίζουμε, ότι «Παρακλήσεις» δεν τελούνται το απόγευμα του Σαββάτου και την παραμονή της Μεταμορφώσεως.

Εκ του Ιερού Ναού

ΜΗΝΑΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ

Έχων ημέρας τριάκοντα μίαν.
Η ημέρα έχει ώρας 13

και η νυξ ώρας 11.

27 Ιουλίου

Του Αγίου Μεγαλομάρτυρος και ιαματικού Παντελεήμονος.

26 Ιουλίου

Της Αγίας Οσιομάρτυρος Παρασκευής.

25 Ιουλίου

Η Κοίμησις της Αγίας Άννης, μητρός της Υπεραγίας Θεοτόκου.

24 Ιουλίου

Της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Χριστίνης.

22 Ιουλίου

Της Αγίας Μυροφόρου και Ισαποστόλου Μαρίας της Μαγδαληνής και της Αγίας Παρθενομάρτυρος Μαρκέλλης της Χιοπολίτιδος.

Αναστάσιος: «Ως Χριστιανοί τολμούμε να ελπίζουμε»

«Υπάρχει ελπίδα!, είναι το μήνυμά μας. Υπάρχει ελπίδα στον αγώνα μας για την αλήθεια και τη δικαιοσύνη. Υπάρχει ελπίδα, όταν αντιστεκόμεθα σε κάθε μορφή βίας και ρατσισμού, όταν υπερασπιζόμεθα την αξιοπρέπεια κάθε ανθρωπίνου προσώπου, όταν επιμένουμε στο χρέος ανιδιοτελούς αλληλεγγύης μεταξύ ανθρώπων και λαών• όταν αγωνιζόμεθα για ανυπόκριτο σεβασμό στην κτίση. Τελικά, με τη δύναμη του σταυρωθέντος και αναστάντος Χριστού, στον οποίο έχει δοθεί “πάσα εξουσία εν ουρανώ και επί γης” (Ματθ. 28:18), η αλήθεια, η δικαιοσύνη, η αγάπη θα επικρατήσουν. Και η ζωή θα θριαμβεύσει πάνω στον θάνατο. Την αναγγελία όμως αυτής της ελπίδος οι χριστιανοί δεν μπορούμε να την προσφέρουμε διηρημένοι. Ή διατηρώντας σχέσεις τυπικές, συμβατικές, ψυχρές. Απαιτείται “αξίως περιπατήσαι της κλήσεως” ης εκλήθημεν».

Απόσπασμα από την ομιλία του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας Αναστασίου, με τίτλο «Ως Χριστιανοί τολμούμε να ελπίζουμε», στο Amen. gr.

Η ομιλία έλαβε χώρα στη 13η Διάσκεψη Ευρωπαϊκών Εκκλησιών, που πραγματοποιείται στη Λυών.

20 Ιουλίου

Του Αγίου ενδόξου Προφήτου Ηλιού του Θεσβίτου.

Κυριακή 19 Ιουλίου

Των Αγίων καί θεοφόρων 630 Πατέρων της Αγίας καί Οικουμενικής Δ΄ Συνόδου, εν Χαλκηδόνι.

17 Ιουλίου

Της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Μαρίνης.

Ο Πατριάρχης στην Πρίγκηπο

«Δεν παραδώσαμε την ελπίδα. Είμεθα εδώ όρθιοι με το μέτωπο υψηλά, με την καρδία πλήρη θείας παρακλήσεως και πλείστης ελπίδας και επειδή υπάρχει ακριβώς ελπίδα και προοπτική αναστυλώνουμε τους ναούς μας και τα λοιπά σεβάσματα του Γένους μας και της πίστεως μας», είπε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος σε ομιλία του από τον θρόνο, του μόλις ανακαινισμένου Ιερού Ναού του Αγίου Δημητρίου στην Πρίγκηπο.

«Κηρύκου και Ιουλίτης»

«ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ εορτάζοντας τη μνήμη

των αγίων Κηρύκου και Ιουλίτης

ένα θαύμα να καίει στους ουρανούς τ’ αλώνια

ιερείς και πουλιά να τραγουδούν το χαίρε…»

Οδυσσέας Ελύτης,
«Το άξιον εστί».
(απόσπασμα από «Το Δοξαστικόν»).

15 Ιουλίου

Των αγίων μαρτύρων Κηρύκου και Ιουλίττης της μητρός αυτού.

Φώτης Κόντογλου

Γράφει ο Φώτης Κόντογλου:

«Οι άνθρωποι δεν βρίσκουνε πουθενά ησυχία, γιατί επιχειρούνε να ζήσουνε χωρίς τον εαυτό τους. Τρέχουνε από δω κι από κει να βρούνε την ευτυχία, μα ευτυχία δεν υπάρχει έξω από τον εαυτό μας. Θέλουμε να ευχαριστηθούμε με συμπόσια απ’ όπου λείπουμε. Όποιος έχει χάσει τον εαυτό του, έχει χάσει την ευτυχία. Ευτυχία δεν είναι το ζάλισμα που δίνουνε οι πολυμέριμνες ηδονές κι απολαύσεις, αλλά η ειρήνη της ψυχής και η σιωπηλή αγαλλίαση της καρδίας. Μ’ αυτό το βύθισμα στον εαυτό του βρίσκει ο άνθρωπος τον Θεό. Για τούτο είπε ο Χριστός: “Ουκ έρχεται η βασιλεία του Θεού μετά παρατηρήσεως, ουδέ ερούσιν ιδού ώδε ή ιδού εκεί. Ιδού γαρ η βασιλεία του Θεού εντός υμών εστίν”. «Μην ψάχνετε, ζαλισμένοι άνθρωποι, εδώ κι εκεί να βρήτε την ευτυχία. Γιατί η ευτυχία βρίσκεται μέσα σας».
Μέγας λόγος, όπως όλα τα θεϊκά λόγια. Μέσα μας είναι ο θησαυρός. Απ’ έξω είναι ξέρακας, κι ας μη μας ξεγελά η φασαρία και τα ψεύτικα πυροτεχνήματα. Όποιος ζει εξωτερικά, ζει ψεύτικα. Όποιος ζει εσωτερικά, ζει αληθινά. Ξέρω καλά τι είναι η ζωή που ζούνε οι λεγόμενοι κοσμικοί άνθρωποι, οι άνθρωποι που διασκεδάζουνε, που ταξιδεύουνε, που ξεγελιούνται με λογής - λογής θεάματα, με ασημαντολογίες, με σκάνδαλα, με διάφορες ματαιότητες, που από μακρυά φαντάζουνε για κάποιο πράγμα σπουδαίο και ζηλευτό, ενώ σαν τα δει κανένας από κοντά, απορεί για τη φτώχεια που έχουνε και το πόσο κούφιοι είναι οι άνθρωποι που ψευτογελιούνται μ’ αυτά τα γιατροσόφια της ευτυχίας. Ξέρω λοιπόν καλά αυτή τη ζωή, γιατί, αναγκαστικά, έζησα, κάποιες φορές, με ανθρώπους πλούσιους, που με προσκαλούσανε στα σπίτια τους, στις επαύλεις τους, στα κόττερά τους και στις άλλες διασκεδάσεις τους. Μελαγχολία μ’ έπιανε από κείνη την κατάσταση. Έβλεπα δυστυχισμένους ανθρώπους, που κάνανε τον ευτυχισμένο, κατάδικους που κάνανε τον ελεύθερο. Αλλά, αν δεν καταγινόντανε με τόσες ψεύτικες χαρές, θα πέφτανε στη βαρεμάδα, στη λεγόμενη ανία. Ή το ένα, ή το άλλο. Άδειοι από κάθε ουσία, τρισδυστυχισμένοι. Η ψυχή είναι ανύπαρκτη κι ανύπαρκτη η ευτυχία, η βασιλεία του Θεού. Πως να γίνει ψωμί, σαν δεν υπάρχει προζύμι; Πως να μην είναι όλα άνοστα, αφού δεν υπάρχει το αλάτι;

Κι αλλού:
«Κυττάξετε γύρω μας, τι κάνουνε οι σημερινοί άνθρωποι στις τέχνες, που άλλη φορά χαροποιούσανε και ξεκουράζανε τον άνθρωπο, γι’ αυτό κι οι Έλληνες λέγανε “τέχνη εστί τέρψις” και “ατυχήσασι τέχνη παρηγορία”. Σ’ αυτό το χάος της απελπισίας που κατάφερε να κάνει ο άνθρωπος δεν απόμεινε τίποτα που να μην έχει απάνω του τη φριχτή σφραγίδα της τρέλλας και της φρίκης. Η πολιτική κατάσταση είναι μαύρη και σκοτεινή, η γνώση, η επιστήμη κι οι διάφορες θεωρίες τους είναι κι αυτές σαν βραχνάδες, το ίδιο και χειρότερο είναι και η τέχνη, που ήτανε η τελευταία ελπίδα και παρηγοριά για τον άνθρωπο. Καμαρώσετε τι “έργα” παρουσιάζουν οι “τέχνες” σήμερα. Είναι να φράζει κανένας τα μάτια του. Όλα αυτά τα πασαλείμματα απάνω στους μουσαμάδες, που λέγουνται “έργα ζωγραφικής”, όλα αυτά τα παλιοσίδερα ή τα νταμαροκοτρώνια που παρουσιάζουνται για “έργα γλυπτικής” σε κάνουν όχι μονάχα να αηδιάσεις για το κατάντημά μας, αλλά και να θυμώσεις για την αδιαντροπιά που φανερώνουν αυτά τα τερατουργήματα. Γιατί, ένα χαρακτηριστικό του καιρού μας, που υπάρχει μέσα σε όλα, είναι η αδιαντροπιά. Μπορεί κανένας πολύ σωστά να πει για την εποχή μας πως είναι η εποχή της τρέλλας και της αδιαντροπιάς…».

Φώτης Κόντογλου

Ο Μάνος Χατζιδάκις για το Φώτη Κόντογλου:
«Ένα φθινοπωρινό απόγευμα, το 1949, ο Κόντογλου έπινε καφέ με τον Πέδρο Κάζας στο “Μπραζίλιαν”. Με είδε να πλησιάζω και τον ακούω να λέει στον Κάζας: –Έλα να σου γνωρίσω ένα λαμπρό νέο μουσικό. Χαιρετιόμαστε. Τον παρατηρώ. Είχε γαλάζια μάτια κι ένα σκαμμένο μελαμψό πρόσωπο. Του λέω σε μια στιγμή, εντελώς ξαφνικά: –Θα ’ρθω μαζί σας σ’ ένα ταξίδι που θα κάνετε στην Κίνα. –Είναι επικίνδυνο, μου λέει, θα σκοτωθείτε. –Μη φοβάστε, επιμένω. Θα επιζήσω…
Κι έτσι έφυγα μαζί του για το Αϊβαλί και την Προύσα. Όταν επέστρεψα, ο Κόντογλου μ’ έκανε ψηφιδωτό στο παρεκκλήσι του Δαφνιού. Δεν θυμάμαι τίποτ’ άλλο απ’ αυτόν. Μόνο ένα γράμμα, που το ’στειλε όταν ήταν άρρωστος. Μου θύμιζε την Προύσα και το Αϊβαλί».
(Από το βιβλίο «Ο καθρέφτης και το μαχαίρι», εκδόσεις «Ίκαρος»)

Ο Φώτης Κόντογλου έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 70 ετών, στις 13 Ιουλίου του 1965… Είχε γεννηθεί στο Αϊβαλί στις 8 Νοεμβρίου του 1895...

11 Ιουλίου

Της Αγίας Μεγαλομάρτυρος καί πανευφήμου Ευφημίας, ήτις τον τόμον της εν Χαλκηδόνι Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου εκύρωσεν.

Της Αγίας Όλγας της ισαποστόλου.

8 Ιουλίου

Του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου.

«Εν ευθύτητι καρδίας»

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος προς τον Πατριάρχη Μόσχας και πάσης Ρωσίας Κύριλλο, που πραγματοποιεί από σήμερα επίσημη επίσκεψη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο:

«...Κρίσις πνευματική, κρίσις ηθική, κρίσις οικονομική, κρίσις πολυώνυμος, σοβεί απ’ άκρου εις άκρον της γης! Ναι μεν, η μαχητική αθεΐα υπεχώρησε πλέον σχεδόν πανταχόθεν, η πρακτική όμως αθεΐα της αυταρκείας, της ακηδίας και του ευδαιμονισμού ανθεί και γαυριά! Εις το όνομα δήθεν του Θεού αλαλάζουν και σήμερον τύμπανα πολεμικά και χύνονται αίματα και πληθυσμοί μεγάλοι εκριζούνται και καθίστανται πρόσφυγες!
Φανατισμοί θρησκευτικοί και εθνικιστικοί αναπτύσσονται, πατρίδες αλλάζουν χείρας, το ανθρώπινον πρόσωπον ταπεινούται και ευτελίζεται με το αποφώλιον «τράφικινγκ», την εκμετάλλευσιν παιδιών και γυναικών, την διακίνησιν ναρκωτικών ουσιών κ.ο.κ. Και οι Χριστιανοί, αντί να είμεθα σύμψυχοι και ηνωμένοι εν ενί πνεύματι και μια καρδία, προκειμένου ο λόγος της εν ημίν ελπίδος να είναι πειστικός, ταλανιζόμεθα υπό σχισμάτων και ερίδων και μικροφιλοτιμιών, τόσον εις παγχριστιανικόν επίπεδον, όσον, ως μη ώφελε, και εις ενδορθόδοξον, πολλήν υπέχοντες ευθύνην ενώπιον του Αρχιποίμενος Χριστού, του απαιτούντος να έχωμεν αγάπην, ειρήνην και ενότητα μεταξύ ημών, δια να λάμπη το φως ημών έμπροσθεν των ανθρώπων και να κατευθύνωνται δια των καλών ημών έργων και του παραδείγματος ημών οι λαοί προς τον Πατέρα των Φώτων! Όμως!
Ενώπιον ημών έχομεν, Αγιώτατε αδελφέ, τα κοινή αποφασισθέντα κατά την τελευταίαν εν Φαναρίω συνελθούσαν τον παρελθόντα Οκτώβριον ευλογημένην Σύναξιν των Προκαθημένων των Αγιωτάτων Ορθοδόξων Εκκλησιών, τη συμμετοχή και ομοφωνία και του αοιδίμου προκατόχου Σας μακαριστού Πατριάρχου Αλεξίου, τα οποία ενεργοποιούμενα μέχρι και της εν όψει Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδοξίας, θα μας δώσουν την καλήν ευκαιρίαν να δώσωμεν την πρέπουσαν μαρτυρίαν και ενδοοικογενειακώς, ούτως ειπείν, εις τον Χριστιανικόν κόσμον, αλλά και εις τους θύραθεν, οι οποίοι ευρίσκονται εν απορία, εν αγωνία και εν συγχύσει πολλή.
Η εν Γενεύη μόλις προ ολίγων ημερών πραγματοποιηθείσα κοινή Προσυνοδική Διάσκεψις, το εν αυτή επικρατήσαν πνεύμα ενότητος και αγάπης, και αι θεοφιλείς αυτής και ομόφωνοι αποφάσεις, όχι μόνον χαρίζουν πολλάς ελπίδας, αλλ’ αποτελούν εν ταυτώ και υπόδειγμα δια τα εν τοις εφ’ εξής!

Σας τείνομεν δεξιάν ειλικρινούς αγάπης και ανυποκρίτου φιλαδελφίας! Είμεθα έτοιμοι να συνεργασθώμεν μαζί Σας, εις τα πλαίσια της κανονικής τάξεως και των απ’ αιώνος ιερών εκκλησιαστικών θεσμίων και σεβασμίων παραδόσεων, εν ευθύτητι καρδίας κατενώπιον Θεού, δια το καλόν όχι μόνον των δύο Εκκλησιών ημών, αλλά και της καθόλου Ορθοδοξίας και όλου του Χριστιανικού κόσμου»!

7 Ιουλίου

Της Αγίας Μεγαλομάρτυρος Κυριακής.